Delegat Rządu na Kraj

przedstawiciel Rządu RP na uchodźstwie w okupowanym kraju, stojący na czele Delegatury Rządu na Kraj

Delegat Rządu na Kraj – stojący na czele Delegatury Rządu na Kraj przedstawiciel Rządu RP na uchodźstwie w okupowanym kraju (od 1944 roku będący równocześnie wicepremierem w Rządzie RP na uchodźstwie).

Historia Polski
Kotwica

Ten artykuł jest częścią cyklu:
Polskie Państwo Podziemne

Kompetencje Delegata Rządu określiła uchwała Komitetu Ministrów dla Spraw Kraju (KMSK) z 17 kwietnia 1940, która uznała „centralne porozumienie stronnictw” (Polityczny Komitet Porozumiewawczy), wyznaczyła zadaniem PKP: „...koordynowanie życia politycznego w kraju, utrzymywanie łączności z Rządem i decydowanie w sprawach politycznych, gospodarczych i społecznych. ...Delegat Rządu jest w zakresie spraw politycznych łącznikiem między Rządem a Krajem, współdziała ze stronnictwami, a nie kieruje nimi”[1].

Sprawy współpracy Delegata z wojskiem regulowały uchwały KMSK z 16 kwietnia 1940 i 10 kwietnia 1941. Przeprowadziły one rozdział wojska od polityki, zakazując Związkowi Walki Zbrojnej zajmowania się wszelką działalnością polityczną, natomiast zobowiązywały Delegata do pomocy ZWZ w zakresie podporządkowania Związkowi innych organizacji wojskowych. Delegat miał prawo, ewentualnie działając w porozumieniu z PKP, kontrolować budżet ZWZ, opiniować kandydatów do obsady stanowisk w Komendzie Głównej i komendach obszarów, udzielać dyrektyw politycznych Komendantowi Głównemu i otrzymywać okresowe informacje od niego o stanie organizacyjnym i działaniach Związku[1][2].

Od 25 maja do 14 grudnia 1940 przebywał w okupowanej Polsce Tymczasowy Delegat Rządu na Kraj Jan Skorobohaty-Jakubowski, którego zadanie polegało na wyborze odpowiedniego kandydata na Delegata Rządu i przygotowaniu jego misji.

W grudniu 1940 minister spraw wewnętrznych mianował delegatów: dla GGCyryla Ratajskiego (grudzień 1940 – sierpień 1942) i dla ziemi wcielonych do NiemiecAdolfa Bnińskiego (lipiec 1940 – lipiec 1941). Po aresztowaniu, Bniński został zastąpiony przez Leona Mikołajczyka. Funkcję trzeciego delegata, na ziemie wschodnie okupowane przez ZSRR, jakkolwiek bez oficjalnej nominacji pełnił Władysław Zych ps. „Szary” we Lwowie (do sierpnia 1941). Od roku 1942, po aresztowaniu Mikołajczyka, Delegaturą Rządu na Kraj kierował jeden delegat (z Warszawy), któremu podlegała sieć delegatur okręgowych (województwo) i powiatowych.

Biuro Delegata Rządu na Kraj składało się z Prezydium w ramach którego działały: Sekcja Prezydialna, Sekcja Finansowo-Budżetowa, Sekcja Kontroli oraz Dział (Departament) Likwidacji Skutków Wojny.

Delegatami Rządu na Kraj byli:

Przypisy edytuj

  1. a b Stefan Korboński:Polskie Państwo Podziemne, Wydawnictwo Nasza Przyszłość, Bydgoszcz str. 49.
  2. Armia Krajowa w Dokumentach, Wydawnictwo Studium Polski Podziemnej, Londyn 1970 str. 219, 231 i 508.

Bibliografia edytuj