Wikipedia

Delfiniec

rodzaj ssaka

Delfiniec[10] (Lissodelphis) – rodzaj wodnych ssaków z podrodziny Lissodelphininae w obrębie rodziny delfinowatych (Delphinidae).

Delfiniec
Lissodelphis
Gloger, 1841[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – delfiniec wielorybi (L. borealis)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

parzystokopytne

Podrząd

Whippomorpha

Infrarząd

walenie

Parvordo

zębowce

Nadrodzina

Delphinoidea

Rodzina

delfinowate

Podrodzina

Lissodelphininae

Rodzaj

delfiniec

Typ nomenklatoryczny

Delphinus peronii Lacépède, 1804

Synonimy
Gatunki

4 gatunki (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Zasięg występowania edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w chłodnych i subantarktycznych wodach oceanów półkuli południowej oraz umiarkowanych i subarktycznych wodach północnego Oceanu Spokojnego[11][12][13].

Morfologia edytuj

Długość ciała 230–310 cm (noworodków 80–100 cm); masa ciała 115–116 kg[12][14].

Systematyka edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1841 roku niemiecki zoolog Constantin Wilhelm Lambert Gloger w publikacji własnego autorstwa dotyczącej historii naturalnej[1]. Na gatunek typowy Gloger wyznaczył (oznaczenie monotypowe) delfińca płaszczowego (L. peronii). Wcześniejsze nazwy – Delphinapterus, którą opublikowali w 1827 roku francuscy zoolodzy René Lesson i Prosper Garnot, oraz Tursio, którą opublikował w 1830 roku niemiecki przyrodnik Johann Georg Wagler – okazały się młodszymi homonimami innych rodzajów waleni.

Etymologia edytuj

  • Delphinapterus (Delphinaptera, Delphinaster, Delphinopterus): gr. δελφις delphis, δελφινος delphinos ‘delfin’; απτερος apteros ‘bezskrzydły, bez skrzydeł’, od negatywnego przedrostka α- a-; -πτερος -pteros ‘-skrzydły’, od πτερον pteron ‘skrzydło’[15]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Delphinus peronii Lacépède, 1804.
  • Tursio: łac. tursio, nazwa użyta przez Pliniusza na określenie rodzaju ryby przypominającej delfina[16]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Delphinus peronii Lacépède, 1804.
  • Lissodelphis: gr. λισσος lissos ‘gładki’; δελφις delphis, δελφινος delphinos ‘delfin’[17].
  • Leucorhamphus: gr. λευκος leukos ‘biały’; ῥαμφος rhamphos ‘dziób’[18].
  • Pachypleurus: gr. παχυς pakhus ‘wielki, gruby’; πλευρον pleuron ‘żebra, boki’[19]. Gatunek typowy: Brandt wymienił dwa gatunki – †Delphinapterus (Pachypleurus) fockii Brandt, 1873: i Delphinapterus (Pachypleurus) nordmanni Brandt, 1873 (= †Lissodelphis nordmanni (Brandt, 1873)) – nie wskazując gatunku typowego.
  • Archaeocetus: gr. αρχαιος arkhaios ‘antyczny, starożytny’; κητος kētos ‘wieloryb’[20].
  • Pristinocetus (Pristinicetus): łac. pristinus ‘pierwotny, prymitywny’, być może od priscus ‘antyczny’; cetus ‘wieloryb’, od gr. κητος kētos ‘wieloryb’[21].

Podział systematyczny edytuj

Do rodzaju należą dwa występujące współcześnie gatunki[22][14][11][10]:

Opisano również dwa gatunki wymarłe:

Uwagi edytuj

  1. ↑ a b Młodszy homonim Delphinapterus Lacépède, 1804 (Monodontidae).
  2. ↑ Młodszy homonim Tursio Fleming, 1822 (Physeteridae).
  3. ↑ Nowa nazwa dla Delphinapterus J.E. Gray, 1846.
  4. ↑ Nowa nazwa dla Pachypleurus Brandt, 1873, ponieważ Sinzow uważał, że jest zajęta przez Pachypleura White, 1853 (Coeloptera).
  5. ↑ Nowa nazwa dla Pachypleurus Brandt, 1873 i Archaeocetus Sinzow, 1898, ponieważ Trouessart uważał, że nazwy te są zajęte odpowiednio przez Pachypleura White, 1853 (Coeloptera) oraz Archaeoceti Cope, 1890 (grupa Cetacea).
  6. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Pristinocetus Trouessart, 1899.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. 169. (niem.).
  2. ↑ R.-P. Lesson & P. Garnot: Description des mammifères. W: L.-I. Duperrey: Voyage autour du monde: exécuté par ordre du roi, sur la corvette de Sa Majesté, la Coquille, pendant les années 1822, 1823, 1824, et 1825, sous le ministère et conformément aux instructions de S. E. M. le Marquis Clermont-Tonnerre, Minister de la Marine; et publié sous les auspices de son Excellence Mgr le Cte de Chabrol, Ministre de la Marine et des Colonies. T. 1: Zoologie. Cz. 1. Paris: Arthus Bertrand, 1826, s. 179. (fr.).
  3. ↑ J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 34. (niem.).
  4. ↑ J. E. Gray: Mammalia. W: J. Richardson & J.E. Gray: The zoology of the voyage of the H.M.S. Erebus & Terror, under the command of Captain Sir James Clark Ross, during the years 1839 to 1843. By authority of the Lords Commissioners of the Admiralty. Cz. 1: Mammalia, Birds. London: E. W. Janson, 1846, s. 36. (ang.).
  5. ↑ W. Lilljeborg. Öfversigt af de inom Skandinavien (Sverige och Norrige) anträffade hvalartade däggdjur (Cetacea). „Upsala Universitets Arsskrift”. 1, s. 4, 5, 1861. (szw.). 
  6. ↑ a b Brandt 1873 ↓, s. 234.
  7. ↑ I.F. Sinzow. Über ein neues genus der neogenen Cetaceen. „Verhandlungen der russisch-kaiserlichen mineralogischen Gesellschaft zu St. Petersburg”. 35, s. 138, 1898. (niem.). 
  8. ↑ É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Cz. 2. Berolini: R. Friedländer & Sohn, 1898–1899, s. 1071. (łac.).
  9. ↑ S.M. Jackson & C.P. Groves: Taxonomy of Australian Mammals. Clayton South: CSIRO Publishing, 2015, s. 1071. ISBN 978-1-486-30012-9. (ang.).
  10. ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 188. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  11. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 294. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  12. ↑ a b J. Wang, K. Riehl & S. Dungan: Family Delphinidae (Ocean Dolphins). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 523. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
  13. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Lissodelphis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-01]. (ang.).
  14. ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 579. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  15. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 220.
  16. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 697.
  17. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 379.
  18. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 375.
  19. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 495.
  20. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 114.
  21. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 563.
  22. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-11-25]. (ang.).
  23. ↑ Brandt 1873 ↓, s. 236.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Delfiniec&oldid=73019537”