Wikipedia

Delfinowiec południowy

gatunek ssaka

Delfinowiec południowy[12], delfin południowy[13] (Sagmatias australis) – gatunek ssaka morskiego z rodziny delfinowatych (Delphinidae).

Delfinowiec południowy
Sagmatias australis
(Peale, 1848)
Ilustracja
Ilustracja
Porównanie wielkości delfinowca południowego z człowiekiem rozumnym (Homo sapiens)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

Cetartiodactyla

Podrząd

Whippomorpha

Infrarząd

walenie

Parvordo

zębowce

Nadrodzina

Delphinoidea

Rodzina

delfinowate

Rodzaj

Sagmatias

Gatunek

delfinowiec południowy

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[11]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1848 roku amerykański zoolog i artysta Titian Ramsay Peale nadając mu nazwę Phocæna australis[1]. Miejsce typowe to obszar u wybrzeży Patagonii, w Argentynie, 1 dzień żeglugi na północ od Cieśniny LeMaire[14][15][16]. Nie wiadomo, co stało się z holotypem Phocaena australis który nazwał Peale w 1848 roku po tym, jak został zabity harpunem i zabezpieczony na pokładzie statku, ale wykonano doskonały rysunek tego okazu, który pojawił się jako rycina 5, figura 1 w publikacji Johna Cassina z 1858 roku[2], gdzie został zidentyfikowany jako Delphinus obscurus[16]. Na podstawie artykułu o sygnaturze 73.1.4 Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej z 1999 roku rycinę tę można wyznaczyć jako holotyp[16]. Według Philipa Hershkovitza w jego publikacji z 1966 roku „okaz typowy był widziany 12 lutego 1839 roku, ale nie został zachowany”[14].

Analizy przeprowadzone w 2019 roku w oparciu o dane molekularne ujawniły, że tradycyjnie uznawany Lagenorhynchus[17] nie jest monofiletyczny i należy podzielić go na trzy odrębne rodzaje: Lagenorhynchus, Leucopleurus i Sagmatias[18][19]Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[19].

Etymologia edytuj

  • Sagmatias: gr. σαγμα sagma, σαγματος sagmatos „siodło”; nowołac. przyrostek -ias „wskazanie na posiadanie lub cechę szczególną”[20].
  • australis: łac. australis „południowy”, od auster, austri „południe”[21][18].

Zasięg występowania edytuj

Delfinowiec południowy występuje w przybrzeżnych wodach południowej Ameryki Południowej od około 33° szerokości geograficznej południowej na Oceanie Spokojnym i około 38° szerokości geograficznej południowej na Oceanie Atlantyckim i na południe do Cieśniny Drake’a (około 59° szerokości geograficznej południowej) i Falklandów[19].

Morfologia edytuj

Długość ciała samic o 210 cm, samców do 220 cm; masa ciała do 115 kg[22]. Noworodki osiągają długość ciała 98–130 cm[22]. Ma czarną głowę, grzbiet i płetwy, białe gardło i brzuch, posiada też srebrzyste plamy po bokach i krótki dziób. Ma do 37 par zębów w górnej szczęce i 34 par w dolnej[22].

Ekologia edytuj

Delfiny te żyją w niewielkich grupach, od 5 do 20 osobników, choć jesienią są spotykane większe.

Status zagrożenia edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)[11]. Zwierzęta te są zagrożone w wyniku połowu przez chilijskich rybaków.

Uwagi edytuj

  1. ↑ a b W części, kombinacja nazw.
  2. ↑ a b c Kombinacja nazw.
  3. ↑ Pierwsze użycie obecnej kombinacji nazw.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b T.R. Peale: Mammology. W: United States Exploring Expedition: United States Exploring Expedition. During the year 1838, 1839, 1840, 1841, 1842. Under the command of Charles Wilkes, U.S.N.. Cz. 8: Mammalia and ornithology. Philadelphia: Printed by C. Sherman, 1848, s. 33. (ang.).
  2. ↑ a b J. Cassin: Order Cetacea.— The Aquatic Mammals. W: United States Exploring Expedition & Ch. Wilkes: United States Exploring Expedition. During the year 1838, 1839, 1840, 1841, 1842. Cz. 8: Mammalogy an Ornithology. Philadelphia: Printed by C. Sherman, 1858, s. 27, ryc. 5, fig. 1. (ang.).
  3. ↑ E.D. Cope. Third contribution to the history of the Balaenidæ and Delphinidæ. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 18, s. 294, 1866. (ang.). 
  4. ↑ R.A. Philippi. Los delfines Chilenos. „Anales de la Universidad de Chile”. 90, s. 283, 1895. (hiszp.). 
  5. ↑ R.A. Philippi: Contribución a la osteolojía del Grypotherium domesticum Roth i un nuevo delfín. Santiago, Chile: Imprenta Cervantes, 1900, s. 10, ilustracja bez etykiety. (hiszp.).
  6. ↑ R. Kellogg. On the identity of the porpoise Sagmatias amblodon. „Publication”. Zoological Series. 27, s. 296, 1941. (ang.). 
  7. ↑ W.H. Bierman & E.J. Slijper. Remarks upon the species of the genus Lagenorhynchus. I. „Koninklijke Nederlandsche Akademie van Wetenschappen”. 50, s. 1362, 1947. (ang.). 
  8. ↑ R.G. LeDuc, W.F. Perrin & A.E. Dizon. Phylogenetic relationships among the delphinid cetaceans based on full cytochrome B sequences. „Marine Mammal Science”. 15 (3), s. 639, fig. 2, 1999. DOI: 10.1111/j.1748-7692.1999.tb00833.x. (ang.). 
  9. ↑ Moreno 2008 ↓, s. 27, tab. 2.
  10. ↑ Moreno 2008 ↓, s. 79.
  11. ↑ a b S. Heinrich & N. Dellabianca, Lagenorhynchus australis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2022-1 [dostęp 2022-09-14] (ang.).
  12. ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 188. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  13. ↑ Polskie i łacińskie nazwy waleni. Stacja Morska Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego. [dostęp 2015-03-14].
  14. ↑ a b P. Hershkovitz. Catalog of Living Whales. „Bulletin of the United States National Museum”. 246, s. 67, 1966. (ang.). 
  15. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Lagenorhynchus australis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-09-14].
  16. ↑ a b c Vollmer i in. 2019 ↓, s. 995.
  17. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Lagenorhynchus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-09-13]. (ang.).
  18. ↑ a b Vollmer i in. 2019 ↓, s. 957–1057.
  19. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 294. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  20. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 616, 1904. (ang.). 
  21. ↑ australis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-14] (ang.).
  22. ↑ a b c J. Wang, K. Riehl & S. Dungan: Family Delphinidae (Ocean Dolphins). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 490. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

Bibliografia edytuj

  • I.B. Moreno, Relações filogenéticas entre os golfinhos de família Delphinidae, [w:] Ph.D. dissertation, Porto Alegre: Pontifical Catholic University of Rio Grande do Sul, 2008, s. 1–148 (port.).
  • N.L. Vollmer, E. Ashe, R.L. Brownell Jr., F. Cipriano, J.G. Mead, R.R. Reeves, M.S. Soldevilla & R. Williams. Taxonomic revision of the dolphin genus Lagenorhynchus. „Marine Mammal Science”. 35 (3), s. 957–1057, 2019. DOI: 10.1111/mms.12573. (ang.). 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Delfinowiec_południowy&oldid=72605902”