Denar Sieciecha

Denar Sieciecha
	Dane podstawowe
Nominał	denar
	Emisja
Mennica	Sieciechów (?); Morawica (?)
Nakład	ok. 115 tys. szt.(szacunkowo)
Data emisji	ok. 1085 r. (krzyżowy); ok. 1090 r. (monogramowy)
	Opis fizyczny
Masa	1,103 grama
Średnica	15,5 mm
Materiał	srebro
Stempel	zwykły
Uwagi	znane typy: krzyżowy; monogramowy;

Denar Sieciecha – pierwsza polska moneta prywatna, a zarazem jedyna nieksiążęca między X a XII w, bita w co najmniej dwóch mennicach przez palatyna Sieciecha za rządów Władysława I Hermana, wypuszczona w drugiej połowie przedostatniego dziesięciolecia XI w^[1].

Palatyn Sieciech, nie wiadomo czy na podstawie jakiegoś przywileju, czy samowolnie (według oskarżeń kronikarza zwanego Gallem^[2]), wyemitował przynajmniej dwa typy denarów^[3]:

z krzyżem (starszy typ, ok. 1085 r.), będący jednym z wielu naśladownictw denarów krzyżowych,
z monogramem (młodszy typ, ok. 1090 r.).

Awers obu typów denarów jest identyczny i przedstawia dwie pałąkowate linie połączone pośrodku prostą – znak rodowy Sieciecha, w legendzie zaś umieszczono imię: „ZETEH”, potem także „ZETKEN”^[3].

O istnieniu denarów Sieciecha wiadomo od 1880 r. Wtedy właśnie Józef Przyborowski odkrył pierwszy egzemplarz u złotnika we Wrocławiu. Do 1959 r. pierwszy typ (krzyżowy) był traktowany jako wielka rzadkość – znano zaledwie 8 sztuk tej monety. Po znalezieniu skarbu ze Słuszkowa (1935) pojawiło się kolejnych 117 egzemplarzy. To samo znalezisko pozwoliło na sformułowanie tezy, że miejscem produkcji monet był któryś z grodów Sieciecha (Sieciechów w powiecie kutnowskim). Typ młodszy – z monogramem, znany jest z ok. 30 egzemplarzy, w tym dwa odkryte w katedrze w Fuldzie a 26 ze skarbu w jaskini Okopy koło Ojcowa odkrytego w 1891 r. Także i w tym przypadku lokalizacja tego znaleziska może sugerować umiejscowienie warsztatu menniczego – tym razem gdzieś w okolicy Krakowa (Morawica, pow. krakowski)^[1].

Cel prywatnej emisji Sieciecha nie do końca jest jasny. Monety różnią się od książęcych^[4]:

techniką wykonania
odmiennymi wyobrażeniami
stopą menniczą.

Była to najprawdopodobniej działalność zyskowna, choć na skalę nieporównywalnie mniejszą od książęcej – Władysława I Hermana. Zdaniem prof. Stanisława Suchodolskiego emisja wynosiła ok. 115 tys. sztuk, wybitych z ok. 100 kg srebra^[4].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b AdamA. Dylewski AdamA., Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 44–45, ISBN 978-83-7705-068-2 .
↑ BorysB. Paszkiewicz BorysB., Podobna jest moneta nasza do urodnej panny. Mała historia pieniądza polskiego, Warszawa: Warszawskie Centrum Numizmatyczne, 2012, s. 13, ISBN 978-83-62939-00-8 .
↑ ^a ^b AdamA. Dylewski AdamA., Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 44, ISBN 978-83-7705-068-2 .
↑ ^a ^b AdamA. Dylewski AdamA., Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 45, ISBN 978-83-7705-068-2 .

[:0-1] AdamA. Dylewski AdamA., Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 44–45, ISBN 978-83-7705-068-2 .

[2] BorysB. Paszkiewicz BorysB., Podobna jest moneta nasza do urodnej panny. Mała historia pieniądza polskiego, Warszawa: Warszawskie Centrum Numizmatyczne, 2012, s. 13, ISBN 978-83-62939-00-8 .

[:1-3] AdamA. Dylewski AdamA., Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 44, ISBN 978-83-7705-068-2 .

[:2-4] AdamA. Dylewski AdamA., Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 45, ISBN 978-83-7705-068-2 .

[1]

[2]

[3]

[4]