Denków
Denków – osiedle samorządowe Ostrowca Świętokrzyskiego, położone w jego wschodniej części. Dawniej samodzielne miasto, a od 13 stycznia 1870 osada typu miejskiego[3]. Włączone w granice Ostrowca w 1954.
| Osiedle Ostrowca Świętokrzyskiego | |
 Figura św. Floriana na Rynku Denkowskim | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Miasto | |
| Data założenia |
1564 |
| Prawa miejskie |
1564–1870 |
| W granicach Ostrowca Świętokrzyskiego |
29 września 1954[1] |
| SIMC |
0947350 |
| Populacja (1943[2]) • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Ostrowca Świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostrowieckiego  | |
 50°55′50″N 21°25′17″E/50,930556 21,421389
| |
Denków jest punktem początkowym dwóch szlaków rowerowych:
czerwonego im. Mieczysława Radwana prowadzącego wokół Ostrowca Świętokrzyskiego
zielonego im. Witolda Gombrowicza biegnącego przez miejsca związane z życiem i dziejami rodziny Witolda Gombrowicza
Zasięg terytorialny
edytujOsiedle obejmuje ulice: Browarną, Garncarską, Niewiadomą, Ostrowiecką, Podstawie, Rudzką, Rynek Denkowski, Spółdzielczą, Tomaszów, Topolową, Wiśniową, Wschodnią, Zieloną oraz część zabudowań przy ulicy Mostowej (nieparzyste numery 1–39 oraz parzyste 2–32) i Samsonowicza (nieparzyste 7–55 oraz parzyste 18–40)[4].
Historia
edytujMiasto założył na gruntach wsi Denków Stanisław Michowski w 1564[5]. Początkowo nosiło ono nazwę Wielki Michów. Prawa miejskie otrzymało na mocy przywileju wydanego 3 stycznia 1564 przez króla Zygmunta Augusta. Ten sam przywilej zezwalał na organizowanie w mieście dwóch jarmarków w roku i na cotygodniowy targ.
W 1578 było tutaj 14 rzemieślników, 2 gorzelników oraz młyn. Od XVII wieku miasto nazywane było Denkowem. Od tego czasu sąsiednia wieś nosi nazwę Denkówek. Denków był ośrodkiem garncarstwa i tkactwa. Mieszkańcy swoje wyroby spławiali Wisłą do Gdańska.
W XVII w. miasto nabyli Siemianowscy, którzy ufundowali nowy kościół. Po nich Denków był kolejno własnością rodów Małachowskich i Kotkowskich.
W 1743 pożar zniszczył część drewnianej zabudowy miasta. Jednak już w 1775 było tu 125 domów. Pod koniec XVIII wieku w mieście znajdował się młyn, browar, ratusz, a także dwie karczmy. W 1812 na Rynku powstała kaflarnia Józefa Petrowskiego. Miasto prywatne Królestwa Kongresowego położone było w 1827 roku w powiecie opatowskim, obwodzie opatowskim województwa sandomierskiego[6]. W 1827 było tu 114 domów i 625 mieszkańców. W 1833 urodził się jeden z przywódców Powstania Styczniowego, Karol Majewski. W 1840 nad Kamienną, Ignacy Kotkowski, dzierżawca dóbr bodzechowskich, wybudował 2 fryszerki. Wraz z 4 innymi i wielkim piecem w Bodzechowie tworzyły one kompleks hutniczy. W 1853 powstała wytwórnia kafli i fajansu Gabriela Weissa. W 1864 Denków miał 770 mieszkańców (w tym 91 Żydów). Znajdował się tu przykościelny szpital oraz austeria.
13 stycznia 1870 Denków utracił prawa miejskie i został włączony do gminy Częstocice w powiecie opatowskim w guberni kieleckiej[3]. Mieszkańcy Denkowa sami zabiegali o tę decyzję, licząc na zmniejszenie podatków. Większość mieszkańców osady utrzymywała się w tym czasie z rolnictwa. W latach 1870–1954 Denków należał do gminy Bodzechów (w parafii Denków) w powiecie opatowskim w guberni kieleckiej. W 1885 Denków miał 98 domów i 659 mieszkańców. W mieście wyrabiano kafle piecowe do kuchni angielskich oraz garnki. W 1903 powstała tu pierwsza szkoła publiczna. W późniejszych latach został wyłączony z gminy Częstocice i włączony do gminy Bodzechów[7][8].
W II RP przynależał do woj. kieleckiego, gdzie 2 listopada 1933 wszedł w skład gromady o nazwie Denków w gminie Bodzechów, składającej się z osady Denków, osiedla karczemnego Bodzechów, wsi Denków Poduchowny, wsi Młynisko, osiedla Młyn Denkowski i wsi Podstawie[9].
Podczas II wojny światowej włączony do Generalnego Gubernatorstwa (dystrykt radomski, powiat opatowski), nadal jako gromada w gminie Bodzechów, licząca 2336 mieszkańców[2].
Po wojnie w województwa kieleckim, jako jedna z 16 gromad gminy Bodzechów w powiecie opatowskim[10].
29 września 1954 Denków wyłączono z gminy Bodzechów i włączono do Ostrowca Świętokrzyskiego[1], gdzie w późniejszych latach otrzymał status osiedla.
Zabytki
edytuj- Barokowy kościół św. Stanisława Biskupa z końca XVII w., przebudowywany w XVIII i XIX w.
- Cmentarz założony w 1798, z klasycystyczną kaplicą rodziny Kotkowskich
- Figura św. Floriana z 1803 na Rynku Denkowskim
- Kaplica św. Jana Nepomucena z XIX w., przy ulicy Spółdzielczej
Przypisy
edytuj- ↑ a b Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach z dnia 31 grudnia 1954 r., Nr. 15, Poz. 107.
- ↑ a b Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG.
- ↑ a b Postanowienie z 24 października (5 listopada) 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, s. 419).
- ↑ Rady Osiedlowe, Denków. UM Ostrowiec Świętokrzyski. [dostęp 2009-04-05].
- ↑ Denków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 957.
- ↑ Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 98.
- ↑ [Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 3 : Województwo kieleckie http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/docmetadata?id=14617&from=publication].
- ↑ Dz.U.1923.44.297 z dnia 1923.04.24.
- ↑ Kielecki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 28, poz. 183.
- ↑ Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej: według stanu na z dnia 1 VII 1952 r.
Bibliografia
edytuj- Waldemar Brociek Przewodnik. Ostrowiec Świętokrzyski i okolice. Część I, Kielce 1997
- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880–1885, Tom I, s. 957
Linki zewnętrzne
edytuj- Denków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 957.
- Denków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 402.