Gruboskórzec meksykański

Gatunek płaza
(Przekierowano z Dermophis mexicanus)

Gruboskórzec meksykański[12] (Dermophis mexicanus) – gatunek płaza beznogiego z rodziny Dermophiidae występujący w Ameryce Środkowej, ryjący w ściółce z liści i innych obumarłych części roślinnych[13].

Gruboskórzec meksykański
Dermophis mexicanus[1]
(Duméril & Bibron, 1841)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

płazy

Rząd

płazy beznogie

Rodzina

Dermophiidae

Rodzaj

Dermophis

Gatunek

gruboskórzec meksykański

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[11]

Występowanie edytuj

Gatunek występujący w głównie w Meksyku, od znajdującego się na zachodnim wybrzeżu Guerrero po Veracruz nad Atlantykiem. Występuje także w niektórych krajach Ameryki Środkowej: Hondurasie, Nikaragui, Salwadorze sięgając do północnych obszarów Panamy[14].

Opis edytuj

Dorosłe osobniki Dermophis mexicanus mają 30–50 cm długości i mają masywne, robakowate ciało[14], w przekroju owalne[15]. Nie mają prawdziwego ogona[14]. Są szarego koloru z niebieskim lub fioletowym połyskiem, na stronie grzbietowej ciemniejsze, a po bokach i w okolicy szczęk jaśniejsze. Występuje u nich wyraźne prążkowanie na całej długości ciała, wynika ono z jasnych bruzd między pierścieniami[14]. Pierścienie są zewnętrzne, tworzone przez fałdy skórne, zwykle ich ilość jest większa niż ilość kręgów. Głowa D. mexicanus jest ścięta z przodu, dolna szczęka jest cofnięta. Między nozdrzami a oczami znajdują się czułki zmysłowe, są one zarazem chemoreceptorami i mechanoreceptorami. Powstały w większości z elementów oka, które nie są potrzebne płazom pod ziemią, od czubka czółka do komory receptorowej, otwierającej się do płata węchowego w mózgu, biegnie kanał wypełniony płynem[14]. Oczy są pokryte skórą i nie pełnią zbyt ważnej roli jako narząd zmysłu,rozpoznają czy jest jasno czy ciemno[14]. W szczękach D. mexicanus znajdują się liczne zęby, które przyjmują swoją dorosła postać kilka dni po porodzie, ulegają licznym wymianom. Z wiekiem przybywa ich rzędów, a co za tym idzie także liczba[15].

Biologia i ekologia edytuj

Osobniki Dermophis mexicanus żyją w norach, które ryją w wilgotnych glebach. Na powierzchnie wychodzą by zdobyć pokarm tylko po zmierzchu w czasie deszczu[14].

D. mexicanus jest drapieżnikiem. Atakuje ofiary z zaskoczenia powolnie się do nich zbliżając i szybko atakując gdy nadarzy się okazja. Mogą być oportunistami i żywić się różnymi, występującymi w glebie bezkręgowcami np.: dżdżownicami, świerszczami, termitami[16],a nawet małymi jaszczurkami i gryzoniami[14] albo też specjalistami – znana jest populacja z Gwatemali, która żywiła się wyłącznie dżdżownicami[16].

Rozmnażanie i rozwój edytuj

Jest to gatunek rozdzielnopłciowy i żyworodny[14]. Nie stwierdza się u niego dymorfizmu płciowego[17]. Do rozrodu przystępuje po uzyskaniu dojrzałości płciowej w wieku 2 -3 lat[14]. Zapłodnienie jest wewnętrzne. Okres godowy przypada na okres od końca kwietnia do początku czerwca. Ciąża trwa 11 miesięcy, tak więc D. mexicanus przystępuje do rozrodu tylko raz w roku. Poród między majem a czerwcem następnego roku, na początku pory deszczowej[17]. Samica rodzi od 3 do 16 młodych osobników[14] wielkości od 108 do 155 mm[17]. Nie występuje wolno-żyjąca forma larwalna, ponieważ metamorfoza zachodzi podczas rozwoju płodowego.Zarodki zużywają żółtko po 3 miesiącach ciąży. Potem ich matka wydziela substancje odżywcze przez gruczoły wyściółki jajowodów, a rozwijające się płody pochłaniają ją. Mają wykształcone uzębienie, które wykorzystują do pobierania substancji odżywczych oraz stymulacji ich wydzielania. Po kilku dniach od urodzenia zęby są wymieniane na dorosłe o innym kształcie i funkcjach. Zarodki przeprowadzają wymianę gazową przez skórę oraz skrzela mające po 3 odgałęzienia główne i liczne mniejsze[14].

Gruboskórzec meksykański a człowiek edytuj

Marszczelce są niedocenianymi mięsożercami kontrolującymi populacje owadów oraz zwierzętami ryjącymi w ziemi napowietrzając ją. Te zachowania czynią je przydatnymi na różnego rodzaju plantacjach oraz uprawach. Chętnie zadamawiają się na plantacjach kawy, gdzie są składowane w stosach łupiny tworzące wilgotną glebę organiczną, stanowiącą idealne środowisko życia dla D. mexicanus, który to gatunek dodatkowo przyspiesza rozkład materii[18].

Przypisy edytuj

  1. Dermophis mexicanus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. A.M.C. Duméril & G. Bibron: Erpétologie Genérale ou Histoire Naturelle Complète des Reptiles. Cz. 8. Paris: Roret, 1841, s. 284. (fr.).
  3. J.E. Gray: Catalogue of the Specimens of Amphibia in the Collection of the British Museum. Cz. 2: Batrachia Gradientia, etc. London: Printed by Order of the Trustees, 1850, s. 60. (ang.).
  4. W. Peters. Über die Eintheilung der Caecilien und insbesondere über die Gattungen Rhinatrema und Gymnopis. „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1879, s. 937, 1880. (niem.). 
  5. T. Barbour. New Amphibia. „Occasional Papers of the Boston Society of Natural History”. 5, s. 191, 1926. (ang.). 
  6. E.R. Dunn. Notes on Central American Caecilians. „Proceedings of the New England Zoölogical Club”. 10, s. 73, 1928. (ang.). 
  7. T. Barbour & A. Loveridge. Typical reptiles and amphibians. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College”. 69, s. 272, 1928. (ang.). 
  8. Taylor 1968 ↓, s. 473.
  9. Taylor 1968 ↓, s. 513.
  10. E.H. Taylor. A caecilian miscellany. „University of Kansas Science Bulletin”. 50, s. 227, 1973. (ang.). 
  11. IUCN SSC Amphibian Specialist Group, Dermophis mexicanus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2017-3 [dostęp 2018-04-12] (ang.).
  12. D. Burnie: Królestwo Zwierząt. Warszawa: Świat Książki, 2003. ISBN 83-7311-632-X.
  13. GBIF, Dermophis mexicanus (Duméril & Bibron, 1841) – Checklist View [online], www.gbif.org [dostęp 2017-03-21] (ang.).
  14. a b c d e f g h i j k l Grzimek B., Grzimek's Animal Life Encyclopedia, Volume 6, Amphibians. 2nd edition. M. Hutchins, W. E. Duellman, and N. Schlager, eds., Gale Group, Farmington Hills, Michigan.
  15. a b Marvalee H. Wake, Fetal Tooth Development and Adult Replacement in Dermophis mexicanus (Amphibia: Gymnopiona): Fields Versus Clones, „Journal of Morphology”, 166, 1980, s. 203-216.
  16. a b Bemis, W. E., Schwenk, K., and Wake, M. H. (1983). ''Morphology and function of the feeding apparatus in Dermophis mexicanus (Amphibia: Gymnophiona).'' Zoological Journal of the Linnean Society, 77, 75-96.
  17. a b c Wake M.H., Reproduction, growth, and population structure of the Central American caecilian Dermophis mexicanus (Amphibia: Gymnophiona)." Herpetologica", 36, 1980, s. 244-256.
  18. Michael Hutchins, William E. Duellman, Neil Schlager (red.), Grzimek's Animal Life Encyclopedia, wyd. 2, t. 6: Amphibians, 2003.

Bibliografia edytuj

  • E.H. Taylor: The Caecilians of the World: A Taxonomic Review. Lawrence: University of Kansas Press, 1968, s. 1–790. ISBN 0-7006-7262-1. (ang.).