Wikipedia

Die Gotische Bibel

Die Gotische Bibel – krytyczne wydanie Biblii gockiej, w oparciu o dostępne rękopisy, przygotowane przez Wilhelma Streitberga. Do wydania dołączono także pozabiblijne dodatki.

„Die Gotische Bibel”, strona tytułowa

Wydanie i jego charakterystyka edytuj

Wilhelm Streitberg, filolog, indogermanista, przygotował w latach 1908-1910 wydanie tekstu na potrzeby krytyki tekstu Nowego Testamentu w oparciu o dostępne mu rękopisy. W wydaniu tym, wzorując się na wydaniu Ernsta Bernhardta z 1888, zamieścił też tekst grecki[1][2]. Tekst gocki umieszczony został po prawej stronie, a po „honorowej” lewej stronie – tekst grecki. Na dole umieścił aparat krytyczny, w którym omawia relację tekstu Wulfili do innych wczesnych greckich rękopisów (rodzin rękopisów)[3].

Tekst grecki został wzięty z wydania Hermanna von Sodena oraz z The New Testament in the Original Greek Westcotta-Horta i uzgodniony został z tekstem gockim. Dzięki temu korzystający z tego wydania bibliści nie muszą znać języka gockiego, by korzystać z wariantów tekstowych kodeksu. W 1919 roku ukazało się drugie zrewidowane wydanie[4]. W 1965 roku E.A. Ebbinghaus wydał piąte zrewidowane wydanie tego dzieła. W 1976 ukazało się wydanie szóste. W roku 2000 ukazało się siódme wydanie[5].

W dodatkach Streitberg zamieścił teksty pozabiblijne: Skeireins[6], gocki kalendarz[7], Documentum Neapolitanum, Documentum Aretinum[8]. W następnych wydaniach umieszczono także: Gotica Veronesia[9]. W wydaniu 7. zamieszczono dalsze dokumenty (odkryte w latach 1971, 1978, 1984) w rozdziale opracowanym przez Piergiuseppe Scardigli (Neuentdeckte gotische Sprachreste)[10]. Wydanie wyposażone zostało w słownik gocko-grecko-niemiecki i był to najbardziej szczegółowy słownik gocki od roku 1848[11].

Do innowacji wydania należy przekład terminu gakunds πεισμονη (Gal 5,8), Streitberg przełożył je na „Überredung” (namawianie). Bernhardt tłumaczył je w swoim wydaniu jako „posłuszeństwo”. Streitberg wprowadził też nową interpretację 2 Kor 2,5[11]. Hermann Collitz, indoeuropeista, zarzucił błędną interpretację terminu andbahtida z 2 Kor 3,3[11].

Oceny edytuj

Pierwsze oceny były bardzo pochlebne. George O. Curme ocenił w 1911, że każdy germanista powinien posiadać tę pozycję[12]. Friedrich Kauffmann w 1913 ocenił, że zachodzi większa zgodność pomiędzy tekstem gockim a greckim niż w wydaniu Bernhardta (1875)[13]. Hans Lietzmann w 1919 skrytykował oparcie Vorlage na teorii von Sodena[14].

Kurt Aland zarzucił, że tekst grecki różni się z tekstem gockim w około stu miejscach. Rozbieżności pomiędzy tekstem greckim a gockim w wydaniu Streitberga są jednym z powodów, dla których przekład gocki jest rzadko cytowany w krytycznych wydaniach greckiego Nowego Testamentu. Aland zarzucił germanistom, że zamiast tłumaczyć tekst gocki na grecki, kierują się własnymi teoriami, w oparciu o które tworzą tekst nieprzydatny dla krytyków tekstu Nowego Testamentu[15]. Carla Falluomini odpowiedziała, że nie jest w stanie tłumaczyć z gockiego na grecki ze względu na odmienną strukturę gramatyczną tych języków (rodzajniki, czasy, tryby)[16].

Po dziś dzień jest to najważniejsze wydanie tekstu gockiej Biblii, pomimo pewnych jego niedoskonałości[17]. Nie stosuje oryginalnej punktacji, pomija Kanony Euzebiusza, niedoskonałości w transkrypcji (nie rozróżnia liter „i” oraz „ï”), opiera się na teorii Westcotta-Horta.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Streitberg 1908 ↓.
  2. ↑ Streitberg 1910 ↓.
  3. ↑ Collitz 1909 ↓, s. 182.
  4. ↑ Streitberg 1919 ↓.
  5. ↑ Streitberg 2000 ↓.
  6. ↑ Streitberg 2000 ↓, s. 456-471.
  7. ↑ Streitberg 2000 ↓, s. 472-474.
  8. ↑ Streitberg 2000 ↓, s. 479-480.
  9. ↑ Streitberg 2000 ↓, s. 489-491.
  10. ↑ Streitberg 2000 ↓, s. 499-515.
  11. ↑ a b c Collitz 1911 ↓, s. 183.
  12. ↑ Curme 1911 ↓, s. 159.
  13. ↑ Kauffmann 1911 ↓, s. 123.
  14. ↑ Lietzmann 1919 ↓, s. 249-278.
  15. ↑ Aland i Aland 1989 ↓, s. 218.
  16. ↑ Falluomini, The Gothic Version..., 2013, s. 332.
  17. ↑ NA26, s. 60*.

Bibliografia edytuj

Wydania edytuj

Recenzje edytuj

Inne opracowania edytuj

  • Kurt Aland, Barbara Aland: Der Text des Neues Testaments: Einfürung in die wissenschaftlichen Ausgaben sowie Theorie und Praxis der modernen Textkritik. Wyd. 2. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1989. ISBN 3-438-06011-6. (niem.).
  • George O. Curme. Is the Gothic Bible Gothic?. „The Journal of English and Germanic Philology”. Vol. 10, No. 2, s. 151-190, Apr. 1911. (ang.). 
  • Carla Falluomini, The Gothic Version of the New Testament, [w:] The Text of the New Testament in Contemporary Research: Essays on the Status Quaestionis, pod red. B.D. Ehrman & M.W. Holmes, Leiden 2013.
  • A. Jülicher. Die griechische Vorlage der gotischen Bibel. „Zeitschrift für deutsches Altertum und deutsche Literatur”. 52, s. 365-387, 1910. (niem.). 
  • F. Kauffmann. Zur Textgeschichte der gotischen Bibel. „Zeitschrift für deutsche Philologie”. 43, s. 118-132, 1911. (niem.). 
  • H. Lietzmann. Die Vorlage der gotischen Bibel. „Zeitschrift für deutsches Altertum und deutsche Literatur”. 56, s. 249-278, 1919. (niem.). 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Die_Gotische_Bibel&oldid=73151171”