Diecezja kruszwicka

Diecezja kruszwicka – diecezja rzymskokatolicka, ze stolicą w Kruszwicy, najprawdopodobniej powstała po upadku diecezji kołobrzeskiej ok. 1015. Funkcjonowała do XII w.

Historia

Współczesne badania historyków najczęściej wiążą powstanie diecezji kruszwickiej z upadkiem diecezji kołobrzeskiej. Diecezja kołobrzeska powstała w 1000 roku, ze względu na trwający konflikt niemiecko-polski oraz odejście od chrześcijaństwa mieszkańców Kołobrzegu i okolic, po kilkunastu latach swego istnienia upadła. Mając już jednak przywilej stolic biskupich prawdopodobnie w zamian za Kołobrzeg, na siedzibę biskupa wybrano Kruszwicę na Kujawach. ^[1]

Istnienie diecezji kruszwickiej potwierdza m. in. bulla papieża Innocentego II „Sacrosancta Romana” wydana 4 czerwca 1133 r. dla arcybiskupa magdeburskiego św. Norberta, która miała podporządkować wszystkie biskupstwa polskie tej metropolii, w tym m. in. wymieniona diecezja w Kruszwicy.

Diecezja podlegała pod metropolię gnieźnieńską. Funkcję katedry pierwotnie pełnił kościół pw. św. Wita na zamkowym podgrodziu. Gdy kościół ten uległ zniszczeniu, katedrę przeniesiono do poklasztornego kościoła pw. św. Piotra na Zagoplu.

Diecezja kruszwicka przez wieki była uważana za kolebkę obecnej diecezji włocławskiej. Przypuszczano, iż po zniszczeniu Kruszwicy w 1096 roku biskup przeniósł się do Włocławka, który z czasem rozwinął się jako osobna stolica biskupia. Coraz częściej historycy opowiadają się za funkcjonowaniem zarazem Kruszwicy i Włocławku, mających na celu działalność ewangelizacyjną. Kruszwica oprócz Kujaw miała obejmować opieką duszpasterską Pomorze Gdańskie, a Włocławek obejmujący ziemię dobrzyńską i ziemię chełmińską, prowadzić działalność misyjną wśród plemion pruskich.

Wraz z rosnącą liczbą chrześcijan, zmniejszała się potrzeba działalności misyjnej, a pobliska stolica biskupia we Włocławku doprowadziła do zaniku diecezji kruszwickiej w XII w.^[1].

Hipotezy

Kronika Jana Długosza podaje, że diecezję utworzył już Mieszko I w roku 966, a jako dwóch pierwszych biskupów podaje Lucidusa i Wawrzyńca, ale brak na to przekonujących dowodów^[1].

Legendarni biskupi kruszwiccy

966–993 – Lucidus (według Długosza pierwszy biskup kruszwicki)
993–1014 – Wawrzyniec (biskup legendarny)
1015–1033 – Marceli
1034–1055 – Wenanty
1056–1081 – Jan Rzymianin
1082–1097 – Roman
1097–1111 – Paweł
1111–1128 – Baldwin Gall
1129–1156 – Świdger

Przypisy

↑ ^a ^b ^c WitoldW. Kujawski WitoldW., Diecezja kruszwicka, jej początki i przeniesienie do Włocławka, „Studia Włocławskie” (9), 2006, s. 329-341 .

Bibliografia

Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 2000.

[:0-1] WitoldW. Kujawski WitoldW., Diecezja kruszwicka, jej początki i przeniesienie do Włocławka, „Studia Włocławskie” (9), 2006, s. 329-341 .

[1]