Diecezja pelplińska

diecezja rzymskokatolicka w Polsce

Diecezja pelplińska (łac. Dioecesis Pelplinensis; niem. Bistum Pelplin) – jedna z trzech diecezji obrządku łacińskiego metropolii gdańskiej w Polsce, historycznie nawiązująca do diecezji chełmińskiej erygowanej przez papieża Innocentego IV 29 lipca 1243[2]. 25 marca 1992 papież Jan Paweł II bullą Totus Tuus Poloniae populus zmienił nazwę diecezji chełmińskiej na pelplińską i włączył ją w skład nowo utworzonej metropolii gdańskiej. Zreorganizowana została również struktura diecezji. W jej skład weszła część dekanatów dawnej diecezji chełmińskiej, archidiecezji gnieźnieńskiej i diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. Największym miastem diecezji jest Tczew.

Diecezja Pelplińska
Dioecesis Pelplinensis
Ilustracja
Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP w Pelplinie
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Siedziba

Pelplin
ul. Bpa Dominika 11, 83–130 Pelplin

Data powołania

25 marca 1992

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Metropolia

Gdańska

Katedra

Pelplińska

Biskup diecezjalny

Ryszard Kasyna

Biskup pomocniczy

Arkadiusz Okroj

Dane statystyczne (2020[1])
Liczba wiernych

730 tys.

Liczba kapłanów
• w tym diecezjalnych
• w tym zakonnych

677
587
90

Liczba osób zakonnych

243
w tym zakonnic: 153

Liczba dekanatów

30

Liczba parafii

290

Powierzchnia

12 890 km²

Mapa
53°55′34″N 18°42′04″E/53,926111 18,701111
Strona internetowa

Historia edytuj

Osobny artykuł: Diecezja chełmińska.

Diecezja pelplińska historycznie nawiązuje do diecezji chełmińskiej, którą utworzono 29 lipca 1243. Przez prawie 580 lat stolicą diecezji była Chełmża. 16 lipca 1821 papież Pius VII bullą De salute animarum powiększył diecezję chełmińską i przeniósł jej stolicę z Chełmży do Pelplina. Już wcześniej biskupi rezydowali w Pelplinie, a w 1829 przeniesiono tu seminarium duchowne. Kolejnej przebudowy struktur diecezji dokonał 28 października 1925 bullą Vixdum Poloniae unitas papież Pius XI wytyczając nowe granice diecezji.

W okresie od 7 do 9 lipca 1959 w Pelplinie odbył się Synod Diecezji Chełmińskiej, natomiast 22 kwietnia 1960 erygowana została przez papieża Jan XXIII kapituła kolegiacka w Chełmnie. Od 23 października 1960 w diecezji odbywała się peregrynacja kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, która trwała do 29 października 1961. Po zakończeniu peregrynacji obraz Matki Boskiej Częstochowskiej przekazano w Chojnicach diecezji gorzowskiej. 1 listopada 1964 papież Paweł VI erygował kapitułę kolegiacką kamieńską.

25 marca 1992 bullą Totus Tuus Poloniae populus papież Jan Paweł II dokonał reorganizacji administracji Kościoła w Polsce. W jej wyniku diecezja chełmińska została przemianowana na diecezję pelplińską i zreorganizowana co do struktury. Weszła wraz z nowo powstałą diecezją toruńską w skład nowo utworzonej metropolii gdańskiej. W wyniku reorganizacji większość byłej diecezji (chełmińskiej) pozostała w diecezji pelplińskiej, a część włączono do diecezji toruńskiej (w której znalazła się między innymi była stolica diecezji Chełmża). Pierwszym biskupem pelplińskim mianowany został dotychczasowy biskup pomocniczy chełmiński Jan Bernard Szlaga, a biskupem pomocniczym przeniesiony z diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej biskup Piotr Krupa.

20 października 1992 erygowana została kapituła kolegiacka w Kartuzach, a 5 grudnia 1992 rozpoczęła się I sesja Diecezjalnego Synodu Plenarnego w Pelplinie. 11 marca 1993 papież Jan Paweł II nadał kościołowi pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Chojnicach tytuł bazyliki mniejszej.

Historycznym wydarzeniem w dziejach diecezji była wizyta papieża Jana Pawła II w Pelplinie, która miała miejsce 6 czerwca 1999. Rok później, 6 czerwca 2000 zakończony został uroczyście I Synod Diecezjalny, a 18 października 2000 bp Jan Bernard Szlaga erygował kapitułę kolegiacką w Koronowie. 5 marca 2011 koronowska kolegiata pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny została ogłoszona przez papieża Benedykta XVI bazyliką mniejszą.

15 września 2011 papież Benedykt XVI przyjął rezygnację biskupa Piotra Krupy z urzędu biskupa pomocniczego w związku z osiągnięciem przez niego wieku emerytalnego. 24 marca 2012 mianował ks. Wiesława Śmigla biskupem pomocniczym diecezji. Sakrę biskupią ks. Wiesław Śmigiel przyjął w katedrze pelplińskiej 21 kwietnia 2012. Głównym konsekratorem był abp Sławoj Leszek Głódź, a współkonsekratorami abp Henryk Muszyński i bp Andrzej Suski. W konsekracji z powodu stanu zdrowia nie uczestniczył biskup pelpliński Jan Bernard Szlaga, który kilka dni później, 25 kwietnia 2012 zmarł w szpitalu. Na czas sedewakancji administratorem diecezji został bp Wiesław Śmigiel.

27 października 2012 Benedykt XVI mianował nowego biskupa diecezjalnego. Został nim dotychczasowy biskup pomocniczy archidiecezji gdańskiej Ryszard Kasyna. Nowy biskup kanonicznie objął diecezję 1 grudnia 2012, a tydzień później 8 grudnia 2012 odbył uroczysty ingres do katedry pelplińskiej. W 2017 roku bp. pomocniczy Wiesław Śmigiel został skierowany na stanowisko biskupa toruńskiego ze względu z rezygnacji bp. Andrzeja Suskiego ze stanowiska biskupa, który rok wcześniej osiągnął wiek emerytalny[3]. Przez półtora roku diecezja nie miała biskupa pomocniczego. W 2019 roku Franciszek skierował ks. kapelana Arkadiusza Okroja, proboszcza parafii św. Michała Archanioła w Kiełpinie, na stanowiska biskupa pomocniczego. Głównym konsekratorem był biskup diecezjalny pelpliński Ryszard Kasyna, zaś współkonsekratorami arcybiskup Salvatore Pennacchio, nuncjusz apostolski w Polsce i Wiesław Śmigiel, dawny biskup pomocniczy, ob. biskup toruński[4]. Jako zawołanie biskupie przyjął on słowa Euntes Evangelium praedicate (Idąc, głoście Ewangelię)[5].

8 października 2019 roku Sąd Apelacyjny w Gdańsku, wyrokiem prawomocnym, nakazał diecezji skierowanie przeprosin oraz partycypowanie w wypłacie odszkodowania w wysokości 400 tys. zł tytułem zadośćuczynienia na rzecz powoda, byłego ministranta, Marka Mielewczyka jednego z bohaterów filmu braci Sekielskich „Tylko nie mów nikomu”. Będąc ministrantem był molestowany przez wikarego z Kartuz. Finansowe zadośćuczynienie mają zapłacić wspólnie wikary, Parafia św. Kazimierza w Kartuzach i diecezja pelplińska[6].

Biskupi edytuj

Osobny artykuł: Biskupi pelplińscy.
 
Ryszard Kasyna – biskup diecezjalny

Biskup diecezjalny edytuj

Biskup pomocniczy edytuj

Instytucje edytuj

Kapituły edytuj

  • Kapituła Katedralna Pelplińska przy Bazylice Katedralnej pw. Wniebowzięcia Największej Maryi Panny w Pelplinie;
  • Kapituła Kolegiacka Kamieńska przy parafii św. Apostołów Piotra i Pawła w Kamieniu Krajeńskim (erygowana 1 listopada 1964);
  • Kapituła Kolegiacka Kartuska przy parafii Wniebowzięcia NMP w Kartuzach (erygowana 20 października 1992);
  • Kapituła Kolegiacka Koronowska przy parafii Wniebowzięcia NMP w Koronowie (erygowana 18 października 2000).

Główna świątynia edytuj

Bazyliki mniejsze edytuj

Sanktuaria edytuj

 
Sanktuarium NMP Królowej Krajny

Kalwaria Wielewska edytuj

Osobny artykuł: Kalwaria Wielewska.

Kolegiaty edytuj

Dekanaty edytuj

Diecezja pelplińska składała się od 25 marca 1992 z dekanatów z dawnych diecezji: chełmińskiej, koszalińsko-kołobrzeskiej oraz z jednego dekanatu archidiecezji gnieźnieńskiej. 10 marca 2004 w związku z powstaniem diecezji bydgoskiej wyłączono z diecezji pelplińskiej kilka dekanatów i utworzono nowe. Obecne diecezja składa się z następujących dekanatów[7]:

Dekanat Dziekan
Dekanat Borzyszkowy ks. Marek Weltrowski
Dekanat Brusy ks. Andrzej Kubisz
Dekanat Bytów ks. Krzysztof Szary COr
Dekanat Chojnice ks. Jacek Dawidowski
Dekanat Czersk ks. Andrzej Wałdoch
Dekanat Człuchów ks. Grzegorz Rybicki
Dekanat Gniewino ks. Marian Miotk
Dekanat Gniew ks. Andrzej Ossowski
Dekanat Główczyce ks. Waldemar Pielecki
Dekanat Jeżewo ks. Konrad Baumgart
Dekanat Kamień Krajeński ks. Eugeniusz Pepliński
Dekanat Kartuzy ks. Piotr Krupiński
Dekanat Koronowo ks. Wiesław Wiśniewski
Dekanat Kościerzyna ks. Jan Ostrowski
Dekanat Lębork ks. Sławomir Prabucki
Dekanat Lubiewo ks. Paweł Sitarek
Dekanat Nowe nad Wisłą ks. Grzegorz Kaiser
Dekanat Pelplin ks. Tadeusz Brzeziński
Dekanat Rytel ks. Jarosław Kaźmierczak
Dekanat Sierakowice ks. Piotr Grabowski
Dekanat Skarszewy ks. Ryszard Konefał
Dekanat Skórcz ks. Tomasz Patoka
Dekanat Starogard Gdański ks. Józef Pick
Dekanat Stężyca ks. Bogdan Lipski
Dekanat Świecie nad Wisłą ks. Waldemar Wenta
Dekanat Tczew ks. Jacek Spychalski
Dekanat Tuchola ks. Ireneusz Kalf
Dekanat Zblewo ks. Zenon Górecki
Dekanat Łeba ks. Zenon Myszk
Dekanat Łupawa ks. Piotr Czaja

Patroni edytuj

Pelplińscy Błogosławieni edytuj

Męczennicy z okresu II wojny światowej edytuj

Wśród 108 męczenników z okresu II wojny światowej, związanymi z ziemią pomorską i Kociewiem oraz diecezją pelplińską są:

a także wśród 11 męczennic z Nowogródka, mieszkanką ziemi kociewskiej i diecezji jest:

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Konferencja Episkopatu Polski, Informator 2020, Biblos 2020, ISBN 978-83-7793-714-3.
  2. Sekretarz Przewodniczącego KEP, Diecezja Pelplińska (Konferencja Episkopatu Polski), episkopat.pl [dostęp 2017-12-27] (pol.).
  3. Wiesław Śmigiel biskupem toruńskim. kfp.pl. [dostęp 2017-11-11]. (pol.).
  4. Bp Arkadiusz Okroj przyjął święcenia biskupie w Pelplinie. radioglos.pl. [dostęp 2019-08-16]. (pol.).
  5. Seweryn Sildatk, Biskup Pomocniczy – Diecezja Pelplińska, diecezja-pelplin.pl [dostęp 2019-08-16] (pol.).
  6. Joanna Podgórska, Zasada „z Kościołem nie wygrasz” przestaje w Polsce działać, polityka.pl [dostęp 2020-08-16] (pol.).
  7. Dekanaty – Diecezja Pelplińska. diecezja-pelplin.pl. [dostęp 2019-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-28)]. (pol.).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj