Dikdik

Dikdik
	Madoqua
	Ogilby, 1837
	; Przedstawiciel rodzaju – dikdik sawannowy (M. kirkii)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	Cetartiodactyla
Podrząd	przeżuwacze
Infrarząd	Pecora
Rodzina	wołowate
Podrodzina	antylopy
Plemię	Antilopini
Rodzaj	dikdik
	Typ nomenklatoryczny
	Antilope saltiana Desmarest, 1816
Synonimy
	Rhynchotragus Neumann, 1905; Praemadoqua Dietrich, 1950;
	Rhynchotragus Neumann, 1905; Praemadoqua Dietrich, 1950;
Gatunki
	13 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	13 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dikdik^[5] (Madoqua) – rodzaj ssaka kopytnego z podrodziny antylop (Antilopinae) w rodzinie wołowatych (Bovidae). Pierwsze ślady pobytu antylopy na Ziemi szacuje się na okres 3,5 mln lat temu, kiedy to w północnej Tanzanii w jednym z wykopalisk w Laetoli natrafiono na ślady zostawiane w popiele wyrzucanym przez wulkan. Znaleziono tam też ich odchody, tzw. koprolity w postaci skamieniałych kulek.

Zasięg występowania Edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce Południowej oraz Wschodniej (Etiopia, Somalia, Kenia, Tanzania, Namibia, Angola)^[6]^[7]^[8].

Morfologia Edytuj

Należą do najmniejszych antylop. Długość ciała 47,5–69 cm, długość ogona 2,5–8 cm, długość ucha 6–8,6 cm, wysokość w kłębie 32–43 cm; masa ciała 2,1–9,1 kg (samice są nieco cięższe i większe od samców)^[7]. Są często porównywane wielkością do zająca. Zdarza się, że padają ofiarą drapieżnych ptaków. Sierść ma kolor szaro-brązowy w górnych i prawie biały w dolnych partiach. Samce mają krótkie, szpiczaste różki. Nazwa dikdik pochodzi od dźwięku, który wydają, gdy są zaniepokojone.

Systematyka Edytuj

Etymologia Edytuj

Madoqua: amh. mĕdaqqwa rodzima nazwa z Atiopii dla dikdików^[9]^[10].
Rhynchotragus: gr. ῥυγχος rhunkhos „pysk”; τραγος tragos „kozioł”^[3]. Gatunek typowy: Madoqua guentheri O. Thomas, 1894.

Podział systematyczny Edytuj

Liczba gatunków w obrębie Madoqua jest przedmiotem dyskusji; Mammals of the World^[8] wymienia cztery (guentheri, kirkii, piacentinii, saltiana), Mammals Diversity Database^[11] osiem (cavendishi, damarensis, guentheri, hindei, kirkii, piacentinii, saltiana i thomasi), Handbook of the Mammals of the World^[7] czy Illustrated Checklist of the Mammals of the World^[6] dwanaście (cavendishi, damarensis, guentheri, hararensis, hindei, kirkii, lawrancei, phillipsi, piacentinii, saltiana, swaynei i thomasi ), natomiast Ungulate Taxonomy^[12] trzynaście (cavendishi, damarensis, guentheri, hararensis, hindei, kirkii, lawrancei, phillipsi, piacentinii, saltiana, smithii, swaynei i thomasi ); tutaj lista występujących współcześnie gatunków za Illustrated Checklist of the Mammals of the World^[6]^[5]:

Madoqua saltiana (Desmarest, 1816) – dikdik żwawy
Madoqua phillipsi O. Thomas, 1894 – dikdik rudobrzuchy
Madoqua hararensis Neumann, 1905 – dikdik koptyjski
Madoqua swaynei O. Thomas, 1894 – dikdik szarolicy
Madoqua lawrancei Drake-Brockman, 1926 – dikdik dwubarwny
Madoqua piacentinii Drake-Brockman, 1911 – dikdik srebrzysty
Madoqua thomasi (Neumann, 1905) – dikdik tanzański
Madoqua hindei O. Thomas, 1902 – dikdik kenijski
Madoqua kirkii (Günther, 1880) – dikdik sawannowy
Madoqua cavendishi O. Thomas, 1898 – dikdik płochy
Madoqua guentheri O. Thomas, 1894 – dikdik drobny
Madoqua damarensis (Günther, 1880) – dikdik namibijski

Opisano również gatunek wymarły^[4]:

Madoqua avifluminis (Dietrich, 1950)

Przypisy Edytuj

↑ Madoqua, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ W. Ogilby. On the generic characters of Ruminants. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 4, s. 137, 1836. (ang.).
↑ ^a ^b O.R. Neumann. Über neue Antilopen-Arten. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1905, s. 88, 1905. (niem.).
↑ ^a ^b W.O. Dietrich. Fossile Antilopen und Rinder Aquatorialafrikas. (Material der Kohl-Larsen’schen Expeditionen). „Paläontographica”. Abteilung A. 99, s. 34, 1950. (niem.).
↑ ^a ^b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 178, 179. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 342. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman & W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 653–656. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Madoqua. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-30]. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 396, 1904. (ang.).
↑ Madoqua. Oxford Living Dictionares. [dostęp 2018-02-15]. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Higher Taxonomy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.10) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-03-11]. (ang.).
↑ C. Groves & P. Grubb: Ungulate Taxonomy. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2011, s. 176–179. ISBN 978-1421400938. (ang.).

[itis-1] Madoqua, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Ogilby-2] W. Ogilby. On the generic characters of Ruminants. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 4, s. 137, 1836. (ang.).

[Neumann-3] O.R. Neumann. Über neue Antilopen-Arten. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1905, s. 88, 1905. (niem.).

[die-4] W.O. Dietrich. Fossile Antilopen und Rinder Aquatorialafrikas. (Material der Kohl-Larsen’schen Expeditionen). „Paläontographica”. Abteilung A. 99, s. 34, 1950. (niem.).

[Cichocki&inni-5] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 178, 179. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[icmw-6] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 342. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[hmw-7] C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman & W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 653–656. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).

[msw-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Madoqua. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-30]. (ang.).

[Palmer-9] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 396, 1904. (ang.).

[oxford-10] Madoqua. Oxford Living Dictionares. [dostęp 2018-02-15]. (ang.).

[mdd-11] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Higher Taxonomy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.10) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-03-11]. (ang.).

[ut-12] C. Groves & P. Grubb: Ungulate Taxonomy. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2011, s. 176–179. ISBN 978-1421400938. (ang.).

[5]

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]