Dimitri Mitropoulos

Dimitri Mitropoulos
Δημήτρης Μητρόπουλος
Data i miejsce urodzenia	1 marca 1896 ; Ateny
Pochodzenie	greckie
Data i miejsce śmierci	2 listopada 1960 ; Mediolan
Przyczyna śmierci	atak serca
Instrumenty	fortepian, organy
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor, dyrygent, pianista
Powiązania	Minneapolis Symphony Orchestra, Filharmonia Nowojorska
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dimitri Mitropoulos (gr. Δημήτρης Μητρόπουλος; ur. 18 lutego^?/1 marca 1896 w Atenach, zm. 2 listopada 1960 w Mediolanie)^[1]^[2] – grecki kompozytor, dyrygent i pianista; w 1946 naturalizowany w USA^[3].

Życiorys edytuj

W latach 1910–1920 studiował w konserwatorium w Atenach grę na fortepianie u Ludwiga Wassenhovena (dyplom ze złotym medalem w 1919) oraz teorię muzyki i kompozycję u Armanda Marsicka^[1]^[2]. W 1920 wyjechał do Brukseli na dalsze studia kompozytorskie u Paula Gilsona^[1]^[2] i organowe u Alphonse’a Desmeta^[2], ale zaledwie rok później przeniósł się do Berlina, gdzie przez trzy sezony (1921–1924) był zatrudniony w Staatsoper Unter den Linden jako korepetytor^[1]^[2] i asystent Ericha Kleibera^[2]. Równocześnie studiował kompozycję u Ferruccio Busoniego^[1]^[2].

W 1924 wrócił do Grecji i w latach 1927–1937 był pierwszym dyrygentem orkiestry ateńskiego konserwatorium, a w latach 1930–1937 prowadził tam także klasę kompozycji i analizy muzycznej^[1]^[2]. W tym czasie kilkakrotnie występował jako pianista, wykonując utwory solowe i kameralne^[2], a także w podwójnej roli pianisty-dyrygenta w III Koncercie fortepianowym Prokofiewa, wywołując tym sensację w Berlinie (w 1930) i w Paryżu (w 1932)^[1]^[2]. W następnych latach zdobył międzynarodowe uznanie, dyrygując gościnnie wieloma orkiestrami w Europie^[2] oraz w USA (po tym, jak Siergiej Kusewicki zaprosił go w 1936 do dyrygowania Bostońską Orkiestrą Symfoniczną)^[1]^[2].

Od 1937 do 1949 był dyrektorem muzycznym Minneapolis Symphony Orchestra (obecnie Minnesota Orchestra)^[1]^[2]. W latach 40. dał setki koncertów w całych Stanach Zjednoczonych, dyrygując nie tylko orkiestrą z Minneapolis, ale także NBC Symphony Orchestra, Filharmonią Nowojorską, Orkiestrą Filadelfijską, Los Angeles Philharmonic i innymi^[2]. W sezonie 1949/1950 wraz z Leopoldem Stokowskim pełnił funkcję dyrektora muzycznego Filharmonii Nowojorskiej, a od 1950 do 1957 już samodzielnie^[1]^[2].

W ostatnich latach życia (1954–1960) zajmował się głównie muzyką sceniczną^[1], dyrygując przedstawieniami operowymi w nowojorskiej Metropolitan Opera, a także we Florencji, Mediolanie, Salzburgu i Wiedniu^[1]^[2]. Był również zapraszany do prowadzenia wielu koncertów symfonicznych w prestiżowych salach koncertowych Europy^[2]. Zmarł na atak serca podczas próby III Symfonii Gustava Mahlera w mediolańskiej La Scali^[1]^[2].

Osiągnięcia edytuj

Jako wykonawca Mitropoulos poświęcił się głównie popieraniu muzyki współczesnej, zwłaszcza tzw. nowej muzyki. Wprowadził do amerykańskiego życia koncertowego dzieła Albana Berga, Arnold Schönberga, Paula Hindemitha, Ernsta Křeneka, Heitora Villi-Lobosa, Samuela Barbera i innych^[1]^[2]. Był też stałym orędownikiem i znakomitym interpretatorem muzyki Mahlera, na długo przed tzw. „Renesansem Mahlera” w latach 60.^[2]; W 1940 został uhonorowany medalem American Mahler Society^[1].

Wspomagany niezwykłą pamięcią dyrygował bez partytury ogromną liczbę utworów z bogatego repertuaru klasycznego i romantycznego oraz prawykonań światowych lub amerykańskich^[2]. Jego sugestywne interpretacje charakteryzowały się dbałością o przejrzystość konstrukcji i cyzelowaniem detali^[1].

Twórczość edytuj

Jego utwory można podzielić na dwa okresy kompozytorskie: do 1920 i do 1930. We wczesnych pracach początkowo dominował styl romantyczny, pochodzenia francuskiego lub niemieckiego (Tafi, 1915), potem wyraźny stał się idiom impresjonistyczny (opera Sœur Béatrice, 1920). Po zetknięciu się w Berlinie z muzyką Schönberga, Igora Strawinskiego i Béli Bartóka, Mitropoulos był pierwszym greckim kompozytorem, który w swoich dojrzałych dziełach z lat 1924–1928 posługiwał się nowoczesnymi technikami i stylami, takimi jak atonalność (Passacaglia, Intermezzo e Fuga, 1924), dodekafonia (Ostinata in tre parti, 1927), nowy folkloryzm (Tessares kythiraïkoi choroi, 1926) i neoklasycyzm (Concerto grosso, 1928). Nowatorska była również jego późna muzyka incydentalna do dramatu antycznego (Electra, 1936; Hippolytus, 1937)^[2].

Wybrane kompozycje edytuj

(na podstawie materiałów źródłowych^[1]^[2])

Utwory sceniczne

Sœur Béatrice, opera; libretto Maurice Maeterlinck (1920); wyst. Ateny, 1920
Electra, muzyka incydentalna.; tekst: Sofokles (1936); wyst. Ateny, 1936
Hippolytus, muzyka incydentalna.; tekst: Eurypides (1937); wyst. Ateny, 1937

Utwory orkiestrowe

Tafi, poemat symfoniczny (1915)
La mise au tombeau de Christ (1916)
Concerto grosso (1928)

Utwory kameralne

Conzert-Stück/ Un morceau de concert (albo Sonata c-moll) na skrzypce i fort. (1913)
Danse des faunes/satyres na kwartet smyczkowy (1915)
Ostinata in tre parti na skrzypce i fort. (1927)

Utwory fortepianowe

Rêveries au bord de la mer (1912)
Un poème triste (1912)
Scherzo Es-dur (1912)
Sonata „I psychi mou” Es-dur (1915)
Béatrice (1915)
Scherzo „Spithes eftychias” f-moll (1916)
Skinai apo ton stratona (1917)
Fête Crétoise (1919)
Eine griechische Sonate (1920)
Passacaglia, Intermezzo e Fuga (1924)
Tessares kythiraïkoi choroi (1926)

Utwory wokalne

O korniachtos na 4 głosy męskie, (1914)
Hedonica, cykl pieśni (1927)
Amalia na 3 głosy żeńskie, (1934)

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q AnnaA. Skrzyńska AnnaA., Mitropoulos Dimitri, [w:] ElżbietaE. Dziębowska (red.), Encyklopedia muzyczna PWM, wyd. I, t. 6 M część biograficzna, Kraków: PWM, 2000, s. 283, ISBN 83-224-0656-8 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w IoannisI. Fulias IoannisI., Mitropoulos, Dimitri, Oxford Music Online. Grove Music Online, 3 września 2014, DOI: 10.1093/gmo/9781561592630.article.18799, via Oxford University Press [dostęp 2021-03-01] (ang.).
↑ Mitropoulos, Dimitri, [w:] J.J. Kennedy J.J., M.M. Kennedy M.M., T.T. Rutherford-Johnson T.T. (red.), The Oxford Dictionary of Music, wyd. 6, Oxford University Press, 2013, ISBN 978-0-19-957810-8, via Oxford Reference [dostęp 2021-03-02] (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Dimitri Mitropoulos w bazie AllMusic (ang.)
Dyskografia Dimitriego Mitropoulosa w bazie MusicBrainz (ang.)
Dimitri Mitropoulos w bazie Discogs.com (ang.)
Dimitri Mitropoulos w bazie IMDb (ang.)

[Dziębowska-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q AnnaA. Skrzyńska AnnaA., Mitropoulos Dimitri, [w:] ElżbietaE. Dziębowska (red.), Encyklopedia muzyczna PWM, wyd. I, t. 6 M część biograficzna, Kraków: PWM, 2000, s. 283, ISBN 83-224-0656-8 .

[Grove_Music_Online-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w IoannisI. Fulias IoannisI., Mitropoulos, Dimitri, Oxford Music Online. Grove Music Online, 3 września 2014, DOI: 10.1093/gmo/9781561592630.article.18799, via Oxford University Press [dostęp 2021-03-01] (ang.).

[Kennedy-3] Mitropoulos, Dimitri, [w:] J.J. Kennedy J.J., M.M. Kennedy M.M., T.T. Rutherford-Johnson T.T. (red.), The Oxford Dictionary of Music, wyd. 6, Oxford University Press, 2013, ISBN 978-0-19-957810-8, via Oxford Reference [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[1]

[2]

[3]