Dinozaury ptasiomiedniczne

Dinozaury ptasiomiedniczne (Ornithischia) – rząd dinozaurów, u których budowa miednicy była podobna do budowy miednicy u ptaków, gdzie część kości łonowej biegnie ukośnie do tyłu, równolegle do kości kulszowej, czyli inaczej niż u wspólnego przodka dinozaurów. Pomimo nazwy, ptaki nie należą do ptasiomiednicznych, lecz do dinozaurów gadziomiednicznych[1].

Dinozaury ptasiomiedniczne
Ornithischia
Seeley, 1887
Okres istnienia: 228–65 mln lat temu
228/65
228/65
Ilustracja
Budowa miednicy: kość biodrowa (ilium) kość kulszowa (ischium), kość łonowa (pubis)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Infragromada

archozauromorfy

(bez rangi) archozaury
(bez rangi) Ornithodira
Nadrząd

dinozaury

Rząd

dinozaury ptasiomiedniczne

W większości roślinożerne. Niektóre grupy, takie jak heterodontozaury, były prawdopodobnie wszystkożerne[2]. Co najmniej jeden gatunek ankylozaura, Liaoningosaurus paradoxus, wydaje się być przynajmniej częściowo mięsożerny, z haczykowatymi pazurami, widłowatymi zębami i zawartością żołądka sugerującą, że mógł żywić się rybami[3].

W żuchwie występowała nieparzysta kość przedzębowa, zęby bocznie spłaszczone ze zgrubiałymi podstawami koron przystosowane do żucia pokarmu.

Znane ze wszystkich kontynentów od późnego triasu do końca kredy.

Klasyfikacja edytuj

Filogeneza edytuj

Dinozaury ptasiomiednicze dzieli się na dwa klady: tyreofory i cerapody. Tyreofory obejmują stegozaury (np. Stegosaurus z kostnymi płytami na grzbiecie) i ankylozaury (np. opancerzony Ankylosaurus). Cerapody obejmują marginocefale (grubogłowe pachycefalozaury i ceratopsy w tym rogate Ceratopsidae) oraz ornitopody (w tym kaczodziobe hadrozaury jak Edmontosaurus). Cerapody (Cerapoda) to stosunkowo niedawno utworzona grupa (Sereno, 1986).

Kladogram za analizą Zheng i in. z 2009[4]


Ornithischia

Pisanosaurus


unnamed

Heterodontosauridae


Genasauria
Thyreophora

?Lesothosaurus


unnamed

Scutellosaurus


unnamed

Emausaurus


unnamed

Scelidosaurus


unnamed

Stegosauria



Ankylosauria







Cerapoda

Stormbergia


unnamed

Agilisaurus


unnamed

Hexinlusaurus


unnamed

Othnielia



Hypsilophodon



Jeholosaurus



Yandusaurus


unnamed

Orodromeus



Zephyrosaurus




Ornithopoda


Marginocephalia

Pachycephalosauria



Ceratopsia










Przypisy edytuj

  1. David E. Fastovsky, David B. Weishampel, Dinosaurs: A Concise Natural History, Cambridge: Cambridge University Press, 2012, ISBN 978-1107276468.
  2. P Barrett, E Rayfield, Ecological and evolutionary implications of dinosaur feeding behaviour, „Trends in Ecology & Evolution”, 21 (4), 2006, s. 217–224, DOI10.1016/j.tree.2006.01.002 [dostęp 2023-05-28] (ang.).
  3. Ji, Q.; Wu, X.; Cheng, Y.; Ten, F.; Wang, X.; Ji, Y. (2016). "Fish-hunting ankylosaurs (Dinosauria, Ornithischia) from the Cretaceous of China". Journal of Geology. 40: 2.
  4. Zheng Xiao-Ting, You Hai-Lu, Xu Xing, Dong Zhiming. An Early Cretaceous heterodontosaurid dinosaur with filamentous integumentary structures. „Nature”. 458 (7236), s. 333–336, 2009. DOI: 10.1038/nature07856. (ang.).