Dionizas Poška

Dionizas Poška^[a], Dionizy Paszkiewicz (ur. 1764 w Lėlaičiai, zm. 12 maja 1830 w swoim majątku Bordzie w rejonie szyłelskim) – polsko-litewski^[1] poeta, filolog, kolekcjoner i historyk, tworzący w językach polskim i litewskim.

Życiorys edytuj

Był synem starosty małduńskiego Adama Paszkiewicza i jego pierwszej żony Bogumiły Wisztortównej. Ojciec Poški, Adam Paszkiewicz (ur. 1717), dożył sędziwego wieku 100 lub 112 lat. W latach 1773–1780 Poška uczęszczał do jezuickiego Gimnazjum w Krożach. Pracował w sądzie w Rosieniach kolejno na stanowiskach regenta sądów grodzkiego i ziemskiego, pisarza ziemskiego i sekretarza sądu granicznego. 11 maja 1790 nabył wieś Bordzie-Bijaty, lecz już 20 września 1792 odsprzedał ją pod nazwą Bordzie-Bijaty-Szczefaniszki staroście małduńskiemu. Poślubił Urszulę Sosnowską herbu Nałęcz.

W swoich pismach propagował kulturę i tradycje Żmudzi. Tworzył w językach polskim i litewskim, pod wpływem dwóch książek, wydanych w Warszawie w roku 1808: ks. Franciszka Ksawerego Bohusza „O początkach narodu i języka litewskiego” oraz Joachima Lelewela „Rzut oka na dawność litewskich narodów i związki ich z Herulami”.

Utrzymywał kontakty z Joachimem Lelewelem i Nikołajem Rumiancewem.

Swoje zainteresowania historyczne realizował prowadząc wykopaliska archeologiczne w kurhanach. Spotykał się ze złośliwościami publikowanymi na łamach satyrycznych „Wiadomości Brukowych”, organu Towarzystwa Szubrawców. Poška polecił ściąć około tysiącletni dąb „Baublis” rosnący na Górze Wiśniowej, przenieść pień w pobliże swego domu i w wydrążonym pniu urządzić muzeum historyczne. Dąb ten był wspomniany przez Adama Mickiewicza w Panu Tadeuszu.

Tworzył wiersze satyryczne i dydaktyczne w językach polskim i litewskim, a także ody, elegie, panegiryki i epigramy.

Opracował słownik litewsko-polsko-łaciński (oparty na słowniku Lindego). Napisał poemat Mužikas žemaičių ir Lietuvos (Chłop żmudzki i litewski), który ukazał się pośmiertnie w roku 1886 w litewskim czasopiśmie „Aušra”.

Przeczuwając zbliżającą się śmierć, rozdysponował w testamencie swój majątek w większości na różne cele społeczne.

Patrz także: Litewsko-polskie stosunki literackie

Uwagi edytuj

↑ Tak w tekstach pisanych po litewsku podpisywał się Dionizy Paszkiewicz^[1].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b Witold Armon: Paszkiewicz, Dionizy. W: Polski Słownik Biograficzny. T. XXV. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980, s. 271–272. ISBN 83-04-00536-0.

Bibliografia edytuj

Michał EustachyM.E. Brensztejn Michał EustachyM.E., Dionizy Paszkiewicz, pisarz polsko-litewski na Żmudzi, Wilno: Księgarnia św. Wojciecha, 1934 .
Poška, Dionizas. lle.lt. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-27)].
Sylwan (tom 112, str. 68) wyd. 1968

Linki zewnętrzne edytuj

[2] Tak w tekstach pisanych po litewsku podpisywał się Dionizy Paszkiewicz^[1].

[PSB-1] Witold Armon: Paszkiewicz, Dionizy. W: Polski Słownik Biograficzny. T. XXV. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980, s. 271–272. ISBN 83-04-00536-0.

[a]

[1]