Dmitrij Leluszenko
Dmitrij Daniłowicz Leluszenko, ros. Дмитрий Данилович Лелюшенко (ur. 2 listopada 1901[1] w Nowokuźniecku, zm. 20 lipca 1987 w Moskwie) – radziecki dowódca wojskowy, generał armii, dwukrotny Bohater Związku Radzieckiego (1940, 1945) i Bohater Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej (1970).
| ||
![]() Dmitrij Leluszenko w latach czterdziestych | ||
![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 2 listopada 1901 Nowokuźnieck, Imperium Rosyjskie | |
Data i miejsce śmierci | 20 lipca 1987 Moskwa, ZSRR | |
Przebieg służby | ||
Lata służby | 1918–1987 | |
Siły zbrojne | ![]() | |
Stanowiska | dowódca: 5. i 30. Armii, 1. i 3. Gwardyjskiej Armii, 4 Gwardyjskiej Armii Pancernej, d-ca Okręgów Wojskowych:
| |
Główne wojny i bitwy | wojna domowa w Rosji, wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa, wojna zimowa z Finlandią, II wojna światowa: | |
Odznaczenia | ||
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Spis treści
ŻyciorysEdytuj
Urodził się we wsi Nowokuźnieck w obwodzie rostowskim w rodzinie chłopskiej. Ukrainiec[2].
W czasie wojny domowej w 1918 wstąpił do oddziału partyzanckiego Czerwonej Konnicy Borysa Dumenko walczącego przeciwko białym Kozakom. W 1919 wstąpił do Armii Czerwonej, gdzie w składzie 1 Armii Konnej walczył przeciwko wojskom gen. Antona Denikina, a później w wojnie polsko-bolszewickiej.
Po zakończeniu wojny domowej pozostał w wojsku, jako zawodowy oficer. W momencie rozpoczęcia w Armii Czerwonej tworzenia wojsk zmechanizowanych rozpoczął służbę w tych wojskach. W 1933 ukończył Akademię Wojenną im. M. Frunzego. Następnie był dowódcą batalionu a później pułku czołgów.
W czasie wojny zimowej w już w stopniu kombriga dowodził 29 Samodzielną Brygadą Czołgów. Wyróżnił się wtedy w walkach o przełamanie linii Mannerheima, za co 7 kwietnia 1940 został nagrodzony tytułem Bohatera Związku Radzieckiego.
W momencie rozpoczęcia agresji Niemiec na ZSRR dowodził 21 korpusem zmechanizowanym, walczącym nad rzeką Dźwiną. Jednak już w sierpniu 1941 został naczelnikiem ds. formowania wojsk pancernych w dowództwie wojsk pancernych.
W październiku 1941 został na rozkaz Józefa Stalina dowódcą utworzonego 1. Samodzielnego Gwardyjskiego Korpusu Strzeleckiego, którym dowodził w czasie bitwy pod Moskwą. Za zasługi w bitwie został mianowany dowódcą 5 Armii, która zajmowała pozycję obronne w rejonie Możajska. Funkcję tę pełnił jednak bardzo krótko, gdyż został ranny.
Po wyleczeniu z ran w listopadzie 1941 został dowódcą 30 Armii, która wchodziła w skład Frontu Zachodniego. Dowodząc tą armią wziął udział w kontrofensywie pod Moskwą w grudniu 1941, gdzie wyróżniła się ona w walkach o likwidację wybrzuszenia pod Klinem. Następnie brał udział w bitwie pod Rżewem w 1942 roku oraz w kontrofensywie pod Rżewem latem 1942.
W listopadzie 1942 został dowódcą 1 Gwardyjskiej Armii, którą dowodził w czasie kontrofensywy pod Stalingradem. 5 grudnia 1942 został dowódcą 3 Gwardyjskiej Armii, która powstała z przemianowania 1 Gwardyjskiej Armii. Wziął udział w bitwie o Dniepr zdobywając przyczółek pod Nikopolem.
W marcu 1944 został dowódcą 4 Armii Pancernej (17 marca 1945 została przemianowana na 4 Gwardyjską Armię Pancerną), którą dowodził do końca wojny. Dowodząc to armią wziął udział w oswobodzeniu prawobrzeżnej Ukrainy, operacji lwowsko-sandomierskiej, wschodniokarpackiej, wiślańsko-odrzańskiej, śląskiej i berlińskiej.
6 kwietnia 1945 został po raz drugi nagrodzony tytułem Bohatera Związku Radzieckiego.
5 maja 1945 dowodzona przez niego armia wzięła udział w operacji praskiej jako siły uderzeniowe 1 Frontu Ukraińskiego, które dotarły do Pragi 9 maja 1945 udzielając pomocy powstańcom.
Po zakończeniu II wojny światowej na kierowniczych stanowiskach w Armii Radzieckiej. Był kolejno dowódcą Zakarpackiego Okręgu Wojskowego (1953–1956), Zabajkalskiego Okręgu Wojskowego (1956–1958) i Uralskiego Okręgu Wojskowego (1958–1960). Następnie został przewodniczącym organizacji DOSAAF w latach 1960–1964. Później był w grupie generalnych inspektorów Ministerstwa Obrony ZSRR.
Napisał wspomnienia pt. Москва-Сталинград-Берлин-Прага. Записки командарма (pol. Moskwa-Stalingrad-Berlin-Praga. Notatki dowódcy armii) (wyd. I 1970); w Polsce wydane pod tytułem Pancernym szlakiem: wspomnienia dowódcy armii (wyd. 1981, ISBN 83-11-06958-1).
Zmarł w Moskwie i został pochowany na cmentarzu Nowodziewiczym.
OdznaczeniaEdytuj
- Medal „Złota Gwiazda” Bohatera Związku Radzieckiego – dwukrotnie (7 kwietnia 1940, 6 kwietnia 1945)
- Order Lenina – czterokrotnie
- Order Rewolucji Październikowej
- Order Czerwonego Sztandaru – czterokrotnie
- Order Suworowa I klasy – dwukrotnie
- Order Kutuzowa I klasy – dwukrotnie
- Order Bohdana Chmielnickiego I klasy
- Order Wojny Ojczyźnianej I klasy
- Order Za Służbę Ojczyźnie w Siłach Zbrojnych ZSRR III stopnia
- Złota Gwiazda Bohatera Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej (28 kwietnia 1970, ČSSR)[3]
- Order Klementa Gottwalda (ČSSR)
PrzypisyEdytuj
- ↑ Według kalendarza juliańskiego – 20 października.
- ↑ Лелюшенко Дмитрий Данилович.
- ↑ Zlatá hvězda hrdiny Československé socialistické republiky.
BibliografiaEdytuj
- Bolesław Potyrała , Władysław Szlufik , Who is who? Trzygwiazdkowi generałowie i admirałowie radzieckich sił zbrojnych z lat 1940–1991, Częstochowa: WSP, 2001, ISBN 83-7098-662-5, OCLC 831020923 .
- (ros.) Wielka Encyklopedia Radziecka, t. 14, s. 286, Moskwa 1969-1978
- (ros.) Велкая Отечественная война 1941-1945. Moskwa: Политиэдат, 1985.
- Лелюшенко Дмитрий Данилович – Герои страны (ros.)