Dodekanez

To jest najnowsza wersja przejrzana, która została oznaczona 1 paź 2022. Od tego czasu wykonano 2 zmiany, które oczekują na przejrzenie.

Dodekanez (gr. Δωδεκάνησα, trb. Dodekánisa; w tłum. na pol. „dwanaście wysp”) – archipelag na Morzu Egejskim i do końca 2010 roku prefektura (nomos) w regionie administracyjnym Wyspy Egejskie Południowe w Grecji ze stolicą w mieście Rodos. Prefektura Dodekanez zajmowała łączną powierzchnię 2714 km², zamieszkiwało ją około 200,5 tysiąca ludzi (stan na 2005 rok).

Dodekanez
Δωδεκάνησα
Ilustracja
zdjęcie satelitarne
Kontynent

Europa

Państwo

 Grecja

Akwen

Morze Egejskie

Wyspy

Rodos, Karpatos, Kos, Kalimnos, Astipalea, Tilos, Simi, Leros, Kasos, Nisiros, Patmos, Mejisti

Liczba wysp

163

Powierzchnia

2714 km²

Populacja (2005)
• liczba ludności


200 452

• gęstość

73,86 os./km²

Mapa Dodekanezu
Położenie na mapie
Położenie na mapie Grecji
Mapa konturowa Grecji, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Dodekanez”
Ziemia36°22′N 27°13′E/36,366667 27,216667

Wyspy archipelagu

edytuj
 
Mapa prefektury Dodekanezu

Archipelag obejmuje 163 wyspy, z których 26 jest zamieszkanych. Poniżej lista 12 wysp, które dały archipelagowi nazwę, w kolejności malejącej powierzchni (liczba ludności wg stanu na 2011 rok):

Ponadto w skład archipelagu wchodzą też następujące wyspy (liczba ludności wg stanu na 2011 rok):

Geografia i gospodarka

edytuj

Powierzchnia wysp Dodekanezu jest przeważnie górzysta, o urozmaiconej rzeźbie. Na wyspach panuje klimat śródziemnomorski[1].

Ludność archipelagu utrzymuje się z turystyki, rolnictwa (uprawa winorośli, oliwek, drzew cytrusowych i tytoniu, hodowla owiec i jedwabników), rybołówstwa oraz rzemiosła (wyrób dywanów i ceramiki)[1].

Historia

edytuj
 
Ruiny doryckiej świątyni Afrodyty w Lindos na wyspie Rodos

Wyspy Dodekanez są znane jako część greckiego świata od czasów starożytnej Grecji. Wykopaliska archeologiczne ujawniły osiemnaście osad achajskich na ośmiu wyspach archipelagu i inne znaleziska mykeńskie o wyjątkowej wartości. W czasach, gdy archipelag zamieszkiwali Dorowie trzy miasta wyspy Rodos wraz z Knidos i Halikarnasem utworzyły związek polityczno-gospodarczy o religijnym charakterze, Heksapolis[2].

Dodekanez był miejscem narodzin wybitnego poety i filozofa, Kleobulosa z Lindos. W czasach rzymskich wyspa Rodos narzuciła Rzymianom prawo morskie, pierwszy tego typu zbiór norm prawnych w historii, zaś wyspa Kos wprowadziła ich w medycynę Hipokratesa i podstawowe prawa natury[2]. W latach 294–282 p.n.e. na Rodos powstał Kolos Rodyjski, jeden z siedmiu cudów świata[3].

W czasach bizantyńskich mieszkańcy Dodekanezu wyznawali chrześcijaństwo. W kolejnych stuleciach byli ciężko doświadczani z powodu najazdów Persów, Arabów, Wenecjan, Genueńczyków i Osmanów. W tych okolicznościach byli zmuszeni opuścić swoje domy i wycofać się w rejony górskie. W 1312 roku Rodos i pozostałe sąsiednie wyspy zajęli Szpitalnicy. Wyspa Rodos była pod silnym wpływem kultury zachodniej, a jej port stał się jednym z najważniejszych ośrodków handlowych Dodekanezu. Przez długi czas wyspa Rodos słynęła ze wspaniałej sztuki, rzeźby i architektury. Miasto Rodos zostało ufortyfikowane przez Szpitalników masywnymi murami w celu ochrony Morza Egejskiego przed tureckimi najazdami[2].

W 1522 roku archipelag Dodekanez trafił pod administrację Imperium Osmańskiego i pozostawał pod nią do lat 1911–1912, kiedy to w następstwie wojny trypolitańskiej znalazł się pod kontrolą Królestwa Włoch. Chociaż w 1912 roku Włochy w podpisanym z Turcją traktacie z Ouchy zobowiązały się do wycofania się z Dodekanezu, to ostatecznie nie wywiązały się z tego zobowiązania i okupowały archipelag do 1943 roku, kiedy to skapitulowały w II wojnie światowej[4]. W tym samym roku, w następstwie walk trwających od 8 września do 22 listopada, kontrolę nad Dodekanezem przejęły nazistowskie Niemcy i sprawowały ją do 8 maja 1945 roku, w którym to niemiecki generał Otto Wagener poddał archipelag Wielkiej Brytanii[4][5]. 7 marca 1947 roku na mocy pokoju paryskiego wyspy zostały przekazane Królestwu Grecji[4][2].

Atrakcje turystyczne

edytuj
 
Plaża Polemi na wyspie Kos

Najbardziej znaną spośród wysp Dodekanezu jest niewątpliwie Rodos – odwieczny ośrodek administracyjny regionu. W starożytności wyspa słynęła przede wszystkim z zaliczanego do siedmiu cudów świata Kolosa Rodyjskiego. Był to też najsłynniejszy po Cyprze ośrodek kultu Afrodyty. Chociaż sam Kolos nie dotrwał do czasów współczesnych, na wyspie można podziwiać starożytne ruiny, a także późniejszą bizantyńską, wenecką i osmańską zabudowę. Archipelag Dodekanez przyciąga też turystów ze względu na wspaniałe piaszczyste plaże i słoneczną pogodę południowej części Morza Egejskiego.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b Dodekanez, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-05-06].
  2. a b c d Dodecanese History. greeka.com. [dostęp 2022-05-06]. (ang.).
  3. Colossus of Rhodes, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-05-06] (ang.).
  4. a b c Mustafa Kaymakçı, Cihan Özgün i Fırat Yaldız: Turkish Foundations in Rhodes and Kos. books.google.pl, 2019. [dostęp 2022-05-06]. (ang.).
  5. German surrender of the Dodecanese islands. johnhearfield.com. [dostęp 2022-05-06]. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj
  • Dodecanese. www.visitgreece.gr. [dostęp 2013-09-08]. (ang.).