Dorothea Lange

amerykańska fotograficzka

Dorothea Lange (ur. 26 maja 1895 w Hoboken, zm. 11 października 1965 w San Francisco w Kalifornii[1]) – amerykańska fotografka, znana przede wszystkim ze zdjęć wykonywanych na zlecenie Farm Security Administration, dokumentujących sytuację amerykańskiego społeczeństwa w czasie wielkiego kryzysu w latach 30. XX wieku. Jej najsłynniejszą wówczas wykonaną fotografią jest Matka-migrantka (1936).

Dorothea Lange
Ilustracja
Lange (1936)
Data i miejsce urodzenia

26 maja 1895
Hoboken, New Jersey

Data i miejsce śmierci

11 października 1965
San Francisco, Kalifornia

Narodowość

amerykańska

Dziedzina sztuki

fotoreporterka

Dorothea Lange jako fotografka Resettlement Administration, 1936

Przed wielkim kryzysem edytuj

Dorothea Nutzhorn (znana pod panieńskim nazwiskiem swojej matki – Lange, które przyjęła po tym, jak w 1907 roku jej ojciec opuścił rodzinę) już od dzieciństwa chciała być fotografem. W wieku siedmiu lat zachorowała na polio, w wyniku którego do końca życia utykała. Po ukończeniu szkoły średniej w latach 1914–1917 kontynuowała naukę w Training School for Teachers, co miało jej umożliwić wykonywanie zawodu nauczycielki, ale równocześnie postanowiła, że będzie fotografować. Pracowała jako asystentka w kilku studiach fotograficznych (m.in. Arnolda Genthe'a), dzięki czemu nauczyła się fotografować i poznała wielu fotografów, w tym Clarence’a H. White’a. W 1918 wyjechała do San Francisco, gdzie zaprzyjaźniła się z parą fotografów: Roiem Partridge'em i Imogen Cunningham. Rok później otworzyła własne atelier portretowe. Przez kolejnych kilkanaście lat zajmowała się właśnie wykonywaniem portretów, w których widoczne są wpływy Genthe'a i White’a. Charakteryzowały się one miękkim modelunkiem, naturalnym światłem i częstym ukazywaniem modeli z profilu. W 1920 wyszła za mąż za Maynarda Dixona, z którym miała dwóch synów.

Wielki kryzys edytuj

 
Matka–migrantka, 1936
 
W kierunku Los Angeles, 1937

Wraz z załamaniem gospodarczym w 1929 roku, Lange zdecydowała się porzucić dotychczasową tematykę i zaczęła fotografować ludzi na ulicach, dokumentując w ten sposób społeczne konsekwencje kryzysu. W 1934 roku jej zdjęcia zaprezentowane zostały w Brockhurst Gallery Willarda Van Dyke’a w Oakland. Zainteresowały one ekonomistę Paula Schustera Taylora, który poprosił ją o wykonanie fotografii na potrzeby jego artykułu. Lange i Taylor kontynuowali współpracę, a w 1935 roku, wkrótce po rozwodzie Lange z Dixonem, pobrali się.

W 1935 roku Lange została zatrudniona w sekcji fotograficznej kierowanego przez Roya Strykera Resettlement Administration, od 1937 noszącego nazwę Farm Securities Administration (FSA). Był to rządowy projekt, część „Nowego Ładu”, mający na celu pomoc zubożałym rolnikom. Jednym z zadań FSA było dokumentowanie za pomocą zdjęć sytuacji na amerykańskich wsiach. Oprócz Lange w FSA zatrudnionych było także dziesięciu innych fotografów: John Collier, Jack Delano, Walker Evans, Theo Jung, Russell Lee, Carl Mydans, Arthur Rothstein, Ben Shahn, John Vachon i Marion Post Walcott. Owocem ich pracy było kilkadziesiąt (lub nawet kilkaset) tysięcy zdjęć[2], pokazujących różne podejście poszczególnych autorów do tematu. Za pośrednictwem FSA fotografie te trafiały – pojedynczo lub całymi seriami – do gazet i czasopism, były także pokazywane przez FSA na specjalnych wystawach. Ich autorzy nie mieli jednak kontroli nad sposobem, w jaki były one wykorzystywane, kadrowane i podpisywane.

Lange z aparatem marki Rollei przemierzała amerykańską prowincję, fotografując ubogich ludzi, w tym rodziny rolników zmuszone do migracji. Wiele wykonanych wówczas zdjęć – a zwłaszcza najbardziej znane, Matka–migrantka (ang. Migrant Mother) – stało się ikonami wielkiego kryzysu. Fotografia wykonana została w marcu 1936, w obozie wędrownych zbieraczy grochu koło Nipomo w Kalifornii. Lange sfotografowała na nim 32-letnią kobietę (Florence Owens Thompson), siedzącą w namiocie wraz ze swoimi dziećmi. Jest to jedno z całej serii zdjęć tej rodziny, złożonej z sześciu różnych ujęć (aczkolwiek często pisze się o pięciu; szóste zdjęcie, którego nie ma w zbiorach fotografii FSA w Bibliotece Kongresu, zostało najprawdopodobniej wykonane przez Lange jako pierwsze i ze względu na niezadowalający rezultat nieprzekazane rządowi). Na dwóch pierwszych zdjęciach grupka osób ukazana została z pewnej odległości, co pozwoliło na zmieszczenie w kadrze całego namiotu, po czym Lange zbliżyła się do modeli, koncentrując się na nich samych. Centralną postacią czterech kolejnych zdjęć jest matka, której w różnych konfiguracjach towarzyszą jej dzieci. Ostatnie zdjęcie z serii jest tym, które stanowi efekt końcowy ustawiania modeli i wypracowywania idealnego ujęcia; ono także jest najczęściej reprodukowane. Kobieta ukazana została z niemowlęciem na kolanach i dwójką starszych dzieci, odwróconych plecami do widza i wspartych na jej ramionach.

Fotografia ta kompozycyjnie zbliżona jest do typowego dla sztuki europejskiej motywu ikonograficznego, jakim jest Madonna z Dzieciątkiem, otoczona przez anioły (stąd zamiast Migrant Mother używa się również tytułu Migrant Madonna)[3]. Lange nie zapytała kobiety o jej nazwisko, więc jej tożsamość pozostawała nieznana i podobnie jak w przypadku wielu innych zdjęć Lange, stała się anonimowym symbolem losu dotkniętych biedą Amerykanów. Dopiero po latach (po śmierci Lange) okazało się, że sfotografowaną kobietą była Florence Thompson, w chwili wykonania zdjęcia matka siedmiorga dzieci, spośród których na najsłynniejszym kadrze znalazły się trzy córki: Norma, Catherine i Ruby.

Wiele z wykonanych dla FSA prac Lange i Taylor zebrali w wydanej w 1939 r. publikacji An American Exodus: A Record of Human Erosion.

Lange zakończyła współpracę z FSA w 1940 roku.

Późniejsza działalność edytuj

 
Dzieci pochodzenia japońskiego, w szkole publicznej w Weill, San Francisco, stan Kalifornia, ślubują wierność amerykańskiej fladze, 1942

W 1941 jako pierwsza kobieta w historii otrzymała Stypendium Guugenheima. Rok później została zatrudniona przez War Relocation Authority – rządową agencję odpowiedzialną za umieszczenie w obozach tysięcy Amerykanów japońskiego pochodzenia. Wraz z Anselem Adamsem dokumentowała życie ludzi w obozie w Manzanar w Kalifornii, a jej zdjęcia świadczą o jej negatywnym stosunku do tych działań. Fotografowała także dla Office of War Information i magazynu „Life”, dla którego wykonała reportaże poświęcone mormonom (wspólnie z Adamsem) i urzędowemu obrońcy z Oakland (ostatecznie opublikowany przez „This Week”). „Life” wysłał ją do Irlandii, gdzie zrealizowała materiał zatytułowany Irish Country People.

W latach 1953–1954 uczestniczyła w przygotowaniach do wystawy Rodzina człowiecza (The Family of Man). Wystawę, zorganizowaną przez Edwarda Steichena, otwarto w 1955 roku w Museum of Modern Art (MoMA) w Nowym Jorku. Znalazło się na niej osiem zdjęć Lange.

W latach 50. Lange wykonywała coraz więcej zdjęć swojej rodziny. W podróżach po Azji, Południowej Ameryce i Egipcie towarzyszyła mężowi, zajmującemu się problemami ekonomiczno-rolniczymi krajów rozwijających się. W latach 1964–1965 przygotowywała i wybierała zdjęcia na retrospektywną wystawę, która miała być w całości poświęcona jej twórczości. Zmarła na raka wkrótce po dokonaniu ostatecznego wyboru. Wystawa odbyła się w 1966 w Museum of Modern Art.

Przypisy edytuj

  1. Dorothea Lange | Biography, Photographs, & Facts | Britannica [online], www.britannica.com [dostęp 2024-01-22] (ang.).
  2. Rosenblum podaje liczby mieszczące się w przedziale 87-270 tysięcy. N. Rosenblum, Historia fotografii światowej, Bielsko-Biała 2005, ISBN 83-910302-8-8, s. 366.
  3. J. C. Curtis, Dorothea Lange, Migrant Mother, and the Culture of the Great Depression, „Winterthur Portfolio”, t. 21, nr 1 (wiosna 1986), s. 9, 14.

Bibliografia edytuj

  • J.C. Curtis, Dorothea Lange, Migrant Mother, and the Culture of the Great Depression, „Winterthur Portfolio”, t. 21, nr 1 (wiosna 1986), s. 1–20.
  • K. Gresh, Dorothea Lange [w:] Encyclopedia of twentieth-century photography, red. L. Warren, New York 2006, ISBN 1-57958-393-8, s. 901–905.
  • Naomi Rosenblum, Historia fotografii światowej, Inez Baturo (tłum.), Bielsko-Biała: Baturo, 2005, ISBN 83-910302-8-8, OCLC 749694822.

Linki zewnętrzne edytuj