Dowództwo Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych
Dowództwo Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych – fachowy organ pracy I wiceministra spraw wojskowych w sprawach lotnictwa wojskowego.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1936 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
Sekcja Żeglugi Napowietrznej |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
gen. bryg. Ludomił Rayski |
| Ostatni |
gen. bryg. Władysław Kalkus |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Podległość | |
w centrum ppłk Hipolit Łossowski
Naczelne władze lotnicze
edytuj14 listopada 1918 roku w strukturze Ministerstwa Spraw Wojskowych została utworzona Sekcja Żeglugi Napowietrznej. Sześć dni później skład osobowy sekcji liczył sześciu oficerów i dwóch urzędników: podpułkownik inżynier Hipolit Łossowski, porucznik inżynier Michał Tłuchowski, porucznik inżynier Mieczysław Pietraszek, porucznik Henryk Tokarczyk, Władysław Gajewski i Jerzy Garbiński oraz inżynier Stefan Malinowski i inżynier Klemens Filipowski[1].
10 grudnia 1918 roku Naczelny Wódz Józef Piłsudski zatwierdził między innymi generała podporucznika inżyniera Władysława Koziełł-Poklewskiego na stanowisku pełniącego obowiązki szefa Departamentu III Technicznego Ministerstwa Spraw Wojskowych, a podpułkownika inżyniera Hipolita Łossowskiego na stanowisku szefa Sekcji Żeglugi Napowietrznej[2]. Tego samego dnia weszła w życie pierwsza organizacja Ministerstwa Spraw Wojskowych z podziałem na siedem departamentów, a tych z kolei na sekcje oraz wydziały i referaty. W skład Departamentu III Technicznego Ministerstwa Spraw Wojskowych weszła między innymi Sekcji Żeglugi Napowietrznej[3].
5 maja 1919 roku Sekcja Żeglugi Napowietrznej została wyłączona z Departamentu Technicznego, podporządkowana bezpośrednio Ministrowi Spraw Wojskowych i przemianowana na Samodzielną Sekcję Żeglugi Napowietrznej (XIII)[4]. W skład sekcji wchodziła:
- kancelaria,
- wydział zaopatrywania,
- wydział naukowo–techniczny,
- komisja odbiorcza.
24 maja tego samego roku Sekcja została podporządkowana I wiceministrowi, a 24 grudnia ustalono jej etat tymczasowy.
1 marca 1920 weszła w życie nowa organizacja Ministerstwa Spraw Wojskowych. Na bazie Inspektoratu Wojsk Lotniczych i Samodzielnej Sekcji Żeglugi Napowietrznej został utworzony Departament III Żeglugi Powietrznej. Jego struktura organizacyjna wyglądała następująco:
- szef departamentu – gen. ppor. Gustaw Macewicz,
- pomocnik szefa departamentu – rtm. Stanisław Jasiński,
- szef Sekcji I Organizacyjnej – kpt. Stanisław Jaxa-Rożen,
- wydział ogólno-organizacyjny,
- wydział wyszkolenia,
- szef Sekcji II Zaopatrzenia – mjr Jan Stachowski,
- wydział budżetowy,
- wydział zaopatrzenia,
- szef Sekcji III Aeronautyki – płk Aleksander Wańkowicz,
- wydział budżetowy,
- wydział techniczno-gospodarczy,
- kierownik Kancelarii[5][6].
10 sierpnia 1921 roku Minister Spraw Wojskowych rozkazem L. 4900/Org. wprowadził pokojową organizację Ministerstwa Spraw Wojskowych. Dotychczasowy Departament III został przekształcony w Departament IV Żeglugi Powietrznej. W strukturze departamentu znajdowały się trzy wydziały: ogólno-organizacyjny, zaopatrzenia i aeronautyki[7].
Obsada personalna Departamentu IV Żeglugi Powietrznej w 1923 roku:
- szef departamentu – wakat,
- zastępca szefa departamentu – ppłk p.d.SG pil. Ludomił Rayski
- szef Wydziału Aeronautycznego – płk Aleksander Wańkowicz,
- inspektor lotnictwa – płk pil. Aleksander Serednicki,
- szef Wydziału – ppłk SG pil. Sergiusz Abżółtowski,
- szef Wydziału – mjr Józef Mieczysław Zajączkowski,
- kierownik referatu – mjr Tadeusz Łakociński,
- kierownik referatu – mjr pil. August Menczak,
- kierownik referatu – mjr Wiktor Szandorowski,
- kierownik referatu – kpt. obs. Czesław Filipowicz,
- kierownik referatu – kpt. pil. Józef Hendricks,
- kierownik referatu – kpt. Tomasz Turbiak,
- kpt. kan. Piotr Panek,
- kpt. pil. Teofil Dziama,
- kpt. pil. Tadeusz Prauss,
- kpt. pil. Teofil Dziama,
- kpt. Zdzisław Kollert,
- kpt. SG Adam Stebłowski,
- por. Karol Malik,
- por. Władysław Popiel,
- por. obs. Bohdan Jałowiecki,
- por. obs. Kazimierz Szałas,
- por. Stanisław Szczeniawski,
- por. Zygfryd Piątkowski,
- por. Karol Brückner,
- por. pil. Henryk Wituski,
- por. pil. Tadeusz Buttowt-Andrzejkowicz[8].
28 czerwca 1926 roku minister spraw wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski podporządkował Departament IV Lotnictwa II wiceministrowi spraw wojskowych[9].
19 maja 1927 roku Minister Spraw Wojskowych zniósł numerację departamentów, a dla dotychczasowego Departamentu IV ustalił nazwę „Departament Lotnictwa”[10].
29 kwietnia 1929 roku Minister Spraw Wojskowych zmienił nazwę Departamentu Lotnictwa MSWojsk. na Departament Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych[11].
Organem prasowym Departamentu Aeronautyki był kwartalnik „Wiadomości Techniczne Lotnictwa”, wydawany jako dodatek do „Przeglądu Lotniczego” (jego redaktorem naczelnym był mjr obs. inż. Wacław Czaplicki)[12].
8 sierpnia 1936 roku Departament Aeronautyki przeformowany został w Dowództwo Lotnictwa, pod którą to nazwą funkcjonował do września 1939 roku.
Obsada personalna dowództwa
edytuj- Szefowie departamentu i dowódcy lotnictwa
- ppłk pil. Hipolit Łossowski (XI 1918 – IX 1919)
- gen. bryg. pil. Gustaw Macewicz (IX 1919 – I 1923)
- gen. bryg. pil. François-Lèon Leveque (I 1923 – VIII 1924)
- gen. bryg. pil. Włodzimierz Zagórski (VIII 1924 – III 1926)
- gen. bryg. pil. Ludomił Rayski (III 1926 – III 1939)
- gen. bryg. pil. Władysław Kalkus (III – IX 1939)
- Zastępcy dowódcy
- płk obs. inż. Janusz de Beaurain – do spraw ogólnych i organizacyjnych
- płk pil. inż. Tytus Karpiński – do spraw technicznych i zaopatrzenia
- płk inż. Henryk Abczyński – do spraw przemysłu i budżetu (VIII 1938)
- Szef sztabu dowództwa
- mjr pil. Stanisław Nazarkiewicz
- Obsada personalna Dowództwa Lotnictwa MSWojsk. latem 1939[13]
- dowódca lotnictwa – gen. bryg. pil. Władysław Kalkus
- I zastępca dowódcy lotnictwa – płk pil. Edward I Lewandowski
- II zastępca dowódcy lotnictwa – ppłk pil. inż. Wacław Makowski
- III zastępca dowódcy lotnictwa – wakat
- szef sztabu – ppłk dypl. pil. Józef Jasiński
- zastępca szefa sztabu – ppłk dypl. pil. Władysław Bohuszewicz
- szef łączności – ppłk łącz. Stanisław Pociask[14]
- kierownik referatu – mjr łącz. Stanisław Marcin Noworolski
- kierownik referatu – kpt. łącz. Henryk Marian Wacław Niedziałkowski
- kierownik referatu – kpt. lot. Wiktor II Majewski
- szef Wydziału Organizacyjnego – mjr dypl. pil. Ludwik Szul[a]
- kierownik referatu – kpt. dypl. Roman Czerniawski
- szef Wydziału Studiów – ppłk dypl. pil. Olgierd Tuskiewicz
- szef Wydziału Wyszkolenia – mjr obs. Władysław Madejski
- szef Wydziału Personalnego – mjr obs. bal. Karol Brückner
- szef Wydziału Technicznego – mjr pil. inż. Franciszek Suchos
- szef Wydziału Zasobów MOB – mjr pil. Jakub Kosinski
- szef Wydziału Przemysłu Lotniczego – mjr pil. inż. Roman Suryn
- szef Wydziału Budżetowego – mjr obs. bal. Zygmunt Hullej
- kierownik Samodzielnego Referatu Bezpieczeństwa – mjr obs. Tadeusz Moszkowski
- kierownik Samodzielnego Referatu Balonowego – ppłk pil. ster. Jan Wolszlegier
- szef kontroli technicznej
- płk pil. Józef Krzyczkowski
- płk pil. inż. Tytus Karpiński (od VIII 1939)
- oficer do zleceń – ppłk inż. Wacław Makowski
- kierownik referatu parków – mjr Jan Oleszkiewicz[17]
- szef kontroli przemysłowej – płk obs. inż. Czesław Filipowicz
Uwagi
edytuj- ↑ Ludwik Maria Emanuel Szul (Szul-Skjöldkrona) (ur. 13 maja 1902 w Krośnie, zm. 10 grudnia 1989 w Llanrhystud, w Walii) – pułkownik dyplomowany pilot Wojska Polskiego, odznaczony Krzyżem Walecznych, Medalem Lotniczym (czterokrotnie) i Krzyżem Oficerskim Orderu Imperium Brytyjskiego[15]. 1 maja 1923 roku został przydzielony z 39 pp do PKU Ostrowiec na stanowisko oficera instrukcyjnego. 15 sierpnia tego roku został odkomenderowany do Szkoły Pilotów w Bydgoszczy, w charakterze ucznia. W lutym 1925 roku został przydzielony z 2 plot. do Szkoły Pilotów na stanowisko instruktora[16]. Od 5 stycznia 1931 roku do 1 listopada 1932 roku był słuchaczem Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Od 1935 roku był sekretarzem Redakcji Przeglądu Lotniczego. Od 12 listopada 1935 roku do stycznia 1937 roku dowodził 11 eskadrą liniową. Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1937 roku i 16. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa. Od 28 października 1968 roku był członkiem IV Rady RP.
Przypisy
edytuj- ↑ Księga Pamiątkowa 1933 ↓, s. 68.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 11 z 15 grudnia 1918 roku, poz. 275. W rozkazie użyto nazwy: Sekcja Żeglugi Nadpowietrznej.
- ↑ Czarnecka 2005 ↓, s. 82-83.
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 57 z 24 maja 1919 roku, poz. 1827.
- ↑ Czarnecka 2005 ↓, s. 104.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1933 ↓, s. 86.
- ↑ Czarnecka 2005 ↓, s. 116.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 19.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 18 z 8 lipca 1926 roku, poz. 185.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 16 z 19 maja 1927 roku, poz. 177.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 14 z 29 kwietnia 1929 roku, poz. 142.
- ↑ Stopka redakcyjna. „Wiadomości Techniczne Lotnictwa”. 1, s. 1, 1933.
- ↑ Bartel i in. 1978 ↓, s. 590.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 80 z 20 sierpnia 1924 roku, s. 456, został przeniesiony z korpusu oficerów piechoty do korpusu oficerów łączności.
- ↑ Szul Ludwik Maria (Skjöldkrona). Fundacja Historyczna Lotnictwa Polskiego. [dostęp 2019-09-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-20)]..
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 23 z 28 lutego 1925 roku, s. 101.
- ↑ Jan Oleszkiewicz. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.4412 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-06-08].
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Ku Czci Poległych Lotników Księga Pamiątkowa. Marian Romeyko (red.). Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika Poległych Lotników, 1933.
- Ryszard Bartel, Jan Chojnacki, Tadeusz Królikiewicz, Adam Kurowski: Z historii polskiego lotnictwa wojskowego 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
- Tadeusz Böhm: Z dziejów naczelnych władz wojskowych II Rzeczypospolitej. Organizacja i kompetencje Ministerstwa Spraw Wojskowych w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08368-1.
- Olgierd Cumft, Hubert Kazimierz Kujawa: Księga lotników polskich poległych, zmarłych i zaginionych 1939–1946. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989. ISBN 83-11-07329-5.
- Regina Czarnecka. Organizacja Ministerstwa Spraw Wojskowych (MSWojsk.) w latach 1918-1921. „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej”. 27, 2005. Warszawa: Centralne Archiwum Wojskowe. ISSN 0137-5547.