Dowmunt z Nalszczan

Dowmunt z Nalszczan, Dowmunt z Pskowa, Dowmunt – Tymoteusz (ur. ok. 1240, zm. 17 maja 1299) – litewski kunigas, szwagier i zabójca Mendoga, książę Pskowa w latach 1266–1299. Święty Kościoła prawosławnego.

Święty
Dowmunt z Pskowa

Dowmunt Tymoteusz

Data urodzenia	ok. 1240
Data śmierci	17 maja 1299
Czczony przez	Rosyjski Kościół Prawosławny
Szczególne miejsca kultu	Psków

Życiorys

Na Litwie był księciem Nalszy. Po śmierci królowej Marty w 1262 roku, Mendog porwał jej siostrę, będącą żoną Dowmunta. W akcie zemsty za tę zniewagę, jesienią 1263 roku, Dowmunt zabił w zasadzce Mendoga i jego dwóch synów: Repeka i Ruklę. Rządy na Litwie objął Treniota, jednak już wiosną 1264 roku zginął on w spisku zorganizowanym przez zwolenników ostatniego syna Mendoga – Wojsiełka. Wojsiełk najechał Dziawołtwę i Nalszę, które nie podporządkowały się jego władzy. Dowmunt wraz ze swoją świtą i wojskiem uciekł do Pskowa. Przyjął tam chrzest w obrządku prawosławnym i obrał na chrzcie imię Tymoteusz. Został wybrany księciem pskowskim. Poślubił Marię – córkę księcia Dymitra Aleksandrowicza Peresławskiego, wnuczkę Aleksandra Newskiego.

W bitwie pod Rakvere wraz z wojskami ruskimi pokonał wojska zakonu kawalerów mieczowych i zahamował ich ekspansję w tym regionie. W latach 1269, 1271, 1272, 1299 skutecznie bronił Pskowa przed najazdami zakonu. W czasie jego rządów Psków uniezależnił się od Republiki Nowogrodzkiej, co utorowało drogę do formalnego oderwania się Pskowa od Republiki w 1348 roku.

Jego pokrewieństwo z Giedyminem jest przedmiotem sporu historyków.

Kult

Dowmunt został zaliczony w poczet świętych Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Jego kult rozpoczął się w XIV wieku, a wzmocnieniu uległ po oblężeniu Pskowa przez wojsko Rzeczypospolitej, podczas którego Dowmunt miał się objawić. Lokalne wspomnienie Dowmunta obchodzone jest 25 maja. Święty przedstawiany jest w książęcym płaszczu, ze średniej długości brodą.

Upamiętnienie

Książę Dowmunt składa miecz w soborze Trójcy Świętej w Pskowie

Podczas jednej z wypraw na Inflanty, ks. Dowmunt zranił dotkliwie mieczem mistrza inflanckiego. Miecz ten jako wotum po zwycięstwie nad Krzyżakami w 1272 roku został zawieszony w pomieszczeniu ołtarzowym w soborze Trójcy Świętej w Pskowie (w soborze tym Dowmunt miał modlić się przed swoimi bitwami). Miecz zachował się w stanie dobrym; obecnie (2024) jest eksponowany w muzeum w Pskowie. W cerkwi znajdują się relikwie Dowmunta eksponowane w dużym srebrnym relikwiarzu wraz z relikwiami Wsiewołoda I Mścisławicza Gabriela.

Dowmunt został przedstawiony na pomniku Tysiąclecie Rosji.