Drnava
Drnava (węg. Dernő) – wieś (obec) w powiecie Rożniawa, w kraju koszyckim, na Słowacji. Powierzchnia wsi wynosi 26,9 km². Liczy ona 704 mieszkańców, z czego 68% Węgrów i 28% Słowaków (spis ludności z 21 maja 2011)[6].
 Pozostałości zakładów hutniczych na zdjęciu z 1935 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Powiat | |
| Starosta |
Tibor Balázs[1] |
| Powierzchnia |
26,90[2] km² |
| Wysokość |
382[3] m n.p.m. |
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|
| Nr kierunkowy |
058 |
| Kod pocztowy |
049 42 |
| Tablice rejestracyjne |
RV |
Położenie na mapie kraju koszyckiego  | |
Położenie na mapie Słowacji  | |
| 48°38′19″N 20°39′17″E/48,638611 20,654722 | |
| Strona internetowa | |
Położenie edytuj
Wieś leży w dolinie potoku Čremošná, we wschodnim krańcu Kotliny Rożniawskiej, na pograniczu Rudaw Spiskich (na północy) i Krasu Słowacko-Węgierskiego (na południu), 10 km na wschód od Rożniawy. Zabudowania wsi leżą na wysokości 370–400 m n.p.m., zaś cały jej obszar katastralny obejmuje wysokości 350–1225 m n.p.m.[3]
Historia edytuj
Powstała w XIII w. jako osada górników, poszukujących w okolicy rud żelaza, jednak po raz pierwszy wzmiankowana była dopiero w 1364 r. Należała do feudalnego „państwa” Turňa, a następnie do majątku Andrássych z Krásnej Hôrki. W XVII w., wraz z rozwojem wydobycia rud żelaza w masywie Pipitki, rozwinęło się tu ich przetwórstwo. W XVIII w. powstały we wsi zakłady hutnicze, które należały do najwydajniejszych na całych Węgrzech. W 1804 r. były we wsi 4 piece hutnicze i 4 kuźnie. W 1821 wzniesiono tu pierwszy wielki piec hutniczy, a w 1838 r. nowoczesną odlewnię. To właśnie odlewnictwo było przez kilkadziesiąt lat specjalnością tutejszej huty. W następnych latach wykonano w niej m.in. elementy żelazne do budowy słynnego Mostu Łańcuchowego w Budapeszcie. W połowie XIX w. György Andrássy zmodernizował wielki piec i postawił kolejny, wybudował też 4 piece pudlarskie.
W ostatniej ćwierci XIX w. na skutek konkurencji nowocześniejszych hut tutejsze zakłady podupadły. W 1900 r. przejęła je „Rimamurańsko-Šalgotarjańska Spółka Hutnicza”, jednak wkrótce skoncentrowała ona swoją produkcję poza omawianym terenem i w 1915 r. hutę zamknięto. Spółka wykupiła również od Dionizego Andrássyego tutejsze kopalnie, ale wydobywaną rudę żelaza przerabiano w innych zakładach.
W latach 1938–1945 wieś należała do państwa węgierskiego. Po II wojnie światowej cały kompleks górniczo-hutniczy znacjonalizowano i włączono do przedsiębiorstwa „Železorudné bane Spišská Nová Ves”. Ze względu na wyczerpanie zasobów rudy w 1965 r. wydobycie jednak zakończono. W 1972 r. doszło do zakończenia wydobycia barytu na pobliskim Małym Wierchu (słow. Malý vrch), a w następnym roku do likwidacji pozostałości tutejszego górnictwa. Obecnie mieszkańcy pracują głównie w niedalekiej Rożniawie.
Zabytki edytuj
- Kościół katolicki z 1779 r. w stylu późnobarokowym, w nim starsza ambona z końca XVII w.;
- Dwór z ostatniej ćwierci XVIII w., barokowo-klasycystyczny, w XX w. modernizowany;
- Pozostałości zakładu hutniczego na skraju wsi, m.in. budynek dawnej odlewni i fundamenty pieców;
- Obudowa wylotu dawnej dziedzicznej sztolni Dionizy (słow. Dionýz).
Przypisy edytuj
- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-11-17]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 26,90S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ a b Drnava - Príroda. [w:] E-OBCE.sk [on-line]. TERRA GRATA. [dostęp 2017-11-17]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ ZÁKLADNÉ ÚDAJE zo Sčítania obyvateľov, domov a bytov 2011. OBYVATEĽSTVO PODĽA NÁRODNOSTI. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2012. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-21)]. (słow.).
Bibliografia edytuj
- Ďurček Jozef a kolektív: Slovenský kras. Turistický sprievodca ČSSR, č. 41, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1989, ISBN 80-7096-020-5.
- Lacko Miroslav: Zabudnuté gemerské hutníctvo, w: Krásy Slovenska nr 7-8/2008, R. LXXXV, s. 36-38.