Dwór Witczaków w Jastrzębiu-Zdroju
Dwór Witczaków w Jastrzębiu-Zdroju, znany potocznie jako Dwór na Mendowcu – posiadłość ziemska wybudowana w stylu późnego klasycyzmu w drugiej połowie XVIII wieku. Obiekt znajduje się w granicach Jastrzębia-Zdroju, na historycznych terenach Jastrzębia Dolnego.
 nr rej. GEZ_119 WEZ, S, mpzp C75(Gminna Ewidencja Zabytków) | |
 Dwór na fotografii z lat 30. XX wieku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Lompy 10 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Ukończenie budowy |
2 poł. XVIII wieku |
| Kolejni właściciele |
Anna von Stengel, Wincenty Wronowski, Robert Mende, Mikołaj Witczak, Józef Witczak |
Położenie na mapie Jastrzębia-Zdroju  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 49°57′26″N 18°34′23″E/49,957222 18,573056
| |
Historia edytuj
Budowę dworu rozpoczęto w drugiej połowie XVIII wieku. Dariusz Mazur w jastrzębskiej encyklopedii historycznej opisuje specyfikację techniczną obiektu: Budowla parterowa, murowana, wzniesiona na planie prostokąta. Elewacja frontowa siedmioosiowa. Trzy osie środkowe stanowiły ryzalit podwyższony o piętro zakończone trójkątnym szczytem. Do ryzalitu dostawiono portyk o trzech arkadach, zamkniętych łukiem odcinkowym, z tarasem na piętrze. Do portyku prowadziły schody. Całość podpiwniczona. Okna na parterze i piętrze prostokątne, elewacje tynkowane. Całość nakrywał dach naczółkowy, kryty dachówką. Od zachodu dostawiona była przybudówka, zapewne późniejsza[1].
W 1858 roku posiadłość nabyła Anna von Stengel, od imienia której dwór zyskał nazwę „Annaruh” (niem. spokój Anny)[2]. Kolejnymi właścicielami majątku byli ziemianin Wincenty Wronowski i Robert Mende, od nazwiska którego przyjęła się nazwa „Mendowiec”. W 1920 roku Mende sprzedał dwór braciom Mikołajowi i Józefowi Witczakom, dzięki którym w okresie III powstania śląskiego mieściło się tu dowództwo i sztab Grupy „Południe” Wojsk Powstańczych.
Dwór pod zarządzaniem rodziny Witczaków zyskał sławę cenionej rezydencji, odwiedzanej przez elitę II Rzeczypospolitej. Witczakowie gościli w nim m.in. Ignacego Mościckiego, Michała Grażyńskiego czy Melchiora Wańkowicza[1].
Po zakończeniu II wojny światowej obiekt został przejęty przez władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej; uruchomiono w nim rozlewnię wody mineralnej. Obecnie dwór jest własnością prywatną, z uwagi na zły stan techniczny i brak prac renowacyjnych, popada w ruinę[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Dariusz Mazur: Dwór Witczaków na Mendowcu. Jaspedia, 2014-02-26. [dostęp 2021-12-27].
- ↑ Dwór Witczaków na Mendowcu. Wikimapia. [dostęp 2021-12-27].
- ↑ Uchwała Nr XII.83.2013 z dnia 27 czerwca 2013 r. w sprawie przyjęcia „Gminnego programu opieki nad zabytkami Miasta Jastrzębie-Zdrój na lata 2013–2016”. [dostęp 2021-12-27].