Dworzec metropolitalny w Lublinie
Dworzec metropolitalny w Lublinie (Dworzec Lublin[1], Zintegrowane Centrum Komunikacyjne dla Lubelskiego Obszaru Funkcjonalnego) – centralny dworzec aglomeracji lubelskiej, obsługujący różne rodzaje transportu publicznego. Zlokalizowany w Lublinie w dzielnicy Za Cukrownią, pomiędzy ulicami Młyńską, Gazową oraz Dworcową, w pobliżu dworca PKP Lublin Główny. Jego budowa trwała w latach 2021–2023. Pierwsze autobusy odjechały z niego 8 stycznia 2024. Przenoszenie ruchu z dworca PKS przy al. Tysiąclecia ma potrwać kilka miesięcy.
.png) Dworzec metropolitalny w Lublinie podczas dni otwartych (2024) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
| Data otwarcia |
8 stycznia 2024 |
| Infrastruktura i dane przewozowe | |
| Rodzaje transportu |
integracja zbiorowego transportu krajowego (ogólnokrajowy, regionalny, lokalny) i międzynarodowego z miejską komunikacją zbiorową, miejscami postoju taxi, samochodów osobowych, rowerów. |
Położenie na mapie Lublina  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
 51°13′55″N 22°34′03″E/51,231944 22,567500
| |
| Strona internetowa | |
Z powstaniem dworca jest związany szereg inwestycji, w tym zmiana zagospodarowania przestrzennego obszaru naprzeciwko lubelskiego zamku, rewitalizacja okolic dworca PKP, budowa lub przebudowa wielu ulic i kilku rond, a także budowa mostu.
Funkcja dworca edytuj
Dworzec zapewni integrację transportową gmin tworzących Lubelski Obszar Funkcjonalny[2]. Dworzec będzie obsługiwał linie regionalne, dalekobieżne, podmiejskie, aglomeracyjne, kolejowe, autobusowe i mikrobusowe[3]. Ma to wyeliminować problem oddalenia lubelskich dworców PKP i PKS, a przez to ułatwienie dokonywania przesiadek między różnymi środkami transportu[4]. Jednocześnie zostanie połączony z lubelską komunikacją miejską. Dzięki temu będzie pełnił funkcję centralnego dworca aglomeracji lubelskiej[5].
Inwestycję tę wpisano do Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2014–2020 jako istotną dla Lubelskiego Obszaru Metropolitalnego[6]. W 2014 szacowano, że będzie się tam odbywało ok. 3400 kursów na dobę, 200–300 na godzinę, a w szczycie 3–5 na minutę[5]. Zarządzaniem i eksploatacją dworca zajmuje się Zarząd Transportu Miejskiego w Lublinie[7].
Położenie edytuj
Dworzec jest zlokalizowany w pobliżu dworca PKP[6], u zbiegu ulic Dworcowej, Młyńskiej i Gazowej[8]. W latach 1879–1882 w tym miejscu wybudowano gazownię miejską. W latach 1925–1928 wyremontowano ją, a w latach 70. rozebrano i zorganizowano tam Dworzec Południowy PKS[9].
Dworzec Południowy był rozwiązaniem tymczasowym. W 1977 przeprowadzono konkurs projektów architektonicznych dla połączonych dworców PKS i PKP. Wygrali architekci z Wrocławia, którzy zaproponowali wspólny budynek w kształcie litery „L”. Przejścia podziemne miały zapewniać bezpośrednie połączenie peronów kolejowych z peronami autobusowymi. Do realizacji inwestycji nie doszło z powodu problemów finansowych. W latach 90. PKP przypomniała o projekcie, jednak wtedy to władze PKS deklarowały, że nie miały pieniędzy[10].
Historia powstawania edytuj
Na początku 2017 gmina Lublin zleciła wykonanie projektu dworca i powiązanej infrastruktury. Wśród wymogów dla projektantów określono m.in.: wielkość powierzchni całkowitej budynku dworca (do 2 tys. m²), liczbę miejsc w poczekalniach (ok. 250–300), liczbę stanowisk na peronach odjazdowych (w sumie ok. 70 dla komunikacji regionalnej i miejskiej). Przewidziano także korektę układu drogowego, budowę pętli dla komunikacji miejskiej, parkingów Park and ride i Kiss and ride, miejsc postojowych dla pojazdów oczekujących maksymalnie 15 minut na odjazd oraz placu postojowego dla pozostałych pojazdów[11]. Szacowano wtedy, że budowa dworca potrwa 30 miesięcy i rozpocznie się w 2019[12].
W grudniu 2020 podpisano umowę na budowę dworca oraz zmianę układu drogowego. Budowa miała zostać zakończona 29 lipca 2022. Pierwotnie całkowity koszt projektu wynosił ok. 300 mln zł[13]. Termin wykonania prac przesunięto na 28 lutego 2023[14]. Jednak w listopadzie 2022, kiedy postęp prac wynosił 77%, pojawiły się wątpliwości, czy budowa zostanie zakończona terminowo[15]. Wykonawca zwrócił się z prośbą o przedłużenie terminu do końca roku 2023[16]. Władze miasta zgodziły się na krótszy poślizg, do 15 maja 2023[17]. Później jednak przystały na nowy termin, 20 października 2023. Jednocześnie koszt projektu wzrósł do 389 mln zł. Powodami przekładania zakończenia budowy były m.in. odkrycie pozostałości gazowni miejskiej, konsekwencje agresji rosyjskiej na Ukrainę odczuwalne w branży budowlanej, a także błędy projektowe. Zakończenie budowy pod koniec 2023 oznaczało, że dworzec byłby w użytku najwcześniej na początku 2024[18][1]. W trakcie budowy wprowadzono też zmiany w projekcie dworca, między innymi zmniejszono liczbę peronów odjazdowych z 70 do 43[19].
8 stycznia 2024 z infrastruktury dworca zaczęła korzystać komunikacja miejska, a inauguracyjne dni otwarte zaplanowano na 13–14 stycznia. Przenoszenie działalności wszystkich przewoźników ze starszego dworca PKS na Podzamczu potrwa kolejnych kilka miesięcy[19].
Architektura edytuj
W 2018 zaprezentowano projekt dworca. Budynek ma dwie kondygnacje i ogólnodostępny „zielony dach”. Perony także są przykryte dachem[20]. Pomieszczenia są oddzielone przeszkleniem od hali dworcowej, co można opisać jako „budynek w budynku”. Zabieg ten ogranicza zużycie energii. Przewidziano też inne ekologiczne elementy: nawadnianie „zielonego dachu” odzyskaną wodą opadową, kostkę antysmogową oraz system ograniczający zużycie światła. W 2019 projekt został wyróżniony w konkursie World Building of the Year[21], a rok później – w konkursie Real Estate Impactor[22]. W 2022 dworzec otrzymał wyróżnienie Green Building Awards w kategorii „najlepszy projekt ekologiczny”[15].
Powiązane inwestycje edytuj
Z planem budowy dworca związane są m.in. inwestycje:
- zmiana zagospodarowania przestrzennego w rejonie ul. Podzamcze, al. Tysiąclecia, ul. Lubartowskiej i Ruskiej oraz przeniesienie stamtąd dworca PKS[23],
- przedłużenie i przebudowa ul. Lubelskiego Lipca 80, w tym budowa trakcji trolejbusowej, infrastruktury rowerowej i pieszej[24], której celem było zwiększenie dostępności okolic dworca i połączenie komunikacji miejskiej z dworcem metropolitalnym[25],
- przedłużenie ul. Muzycznej wraz z budową mostu na Bystrzycy[26],
- przebudowa ul. 1 Maja od pl. Dworcowego do pl. Bychawskiego, Gazowej, Młyńskiej i Pocztowej oraz ronda Sportowców[13],
- przekształcenie ul. Dworcowej i Placu Dworcowego w ciągi piesze[5][11],
- budowa placu postojowego dla autobusów przy ul. Krochmalnej, budynku socjalnego dla kierowców oraz przebudowa fragmentu ul. Krochmalnej[13],
- budowa jezdni łączącej rondo przed Targami Lublin z al. Piłsudskiego oraz zjazdu z ul. Lubelskiego Lipca 80 do tego ronda[13],
- przedłużenie ul. Głębokiej do al. Solidarności oraz przedłużenie ul. Zana do ul. Smoluchowskiego[5].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Piotr Kozłowski, Budowa się skończyła, szukają pracowników. Kiedy otwarcie dworca metropolitalnego? [online], lublin.wyborcza.pl, 21 października 2023 [dostęp 2023-10-22].
- ↑ Planowane projekty strategiczne, realizowane w ramach ZIT – tryb pozakonkursowy, [w:] Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych LOF, lublin.eu, 3 marca 2016, s. 132–133 [dostęp 2016-05-19].
- ↑ Rozwój transportu miejskiego w Lublinie na najwyższym poziomie [online], lublin.eu, 18 września 2015 [dostęp 2016-05-19].
- ↑ Dworzec Zintegrowany, [w:] Załącznik II do Strategii Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych LOF. Koncepcja rozwoju transportu, lublin.eu, 3 marca 2016, s. 10 [dostęp 2015-05-19].
- ↑ a b c d Strategia komunikacyjna Lublina [online], bip.lublin.eu [dostęp 2016-05-19] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-10].
- ↑ a b Metropolia Lublin obszarem strategicznej interwencji [online], samorzad.pb.pl, 22 marca 2015 [dostęp 2016-05-19].
- ↑ Uchwała nr 1129/XXXVI/2022 Rady Miasta Lublin z dnia 3 marca 2022 r. w sprawie zmiany uchwały nr 496/XXVI/2008 Rady Miasta Lublin z dnia 27 listopada 2008 roku w sprawie utworzenia jednostki budżetowej pod nazwą Zarząd Transportu Miejskiego w Lublinie [online], lublin.eu, 3 marca 2022 [dostęp 2022-09-03].
- ↑ Artur Jurkowski, Lubelski ratusz kupił dworzec południowy PKS [online], kurierlubelski.pl, 18 czerwca 2013 [dostęp 2016-05-19].
- ↑ Przesmycka 2010 ↓, s. 45.
- ↑ Jacek Brzuszkiewicz, Dworzec metropolitalny w Lublinie. Tę inwestycję planowano już w 1977 r. Estakada ponad placem manewrowym [online], lublin.wyborcza.pl, 2 lutego 2021 [dostęp 2021-10-16].
- ↑ a b Dworzec metropolitalny – Miasto zleca projekt [online], lublin.eu, 14 lutego 2017 [dostęp 2017-02-21] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-22].
- ↑ Dominik Smaga, Taki ma być nowy dworzec autobusowy w Lublinie. Rewolucja komunikacyjna koło PKP [online], dziennikwschodni.pl, 9 lutego 2017 [dostęp 2017-02-21].
- ↑ a b c d Dominik Smaga, Podpisano kontrakt na budowę dworca. To największa inwestycja Lublina [online], Dziennik Wschodni, 18 grudnia 2020 [dostęp 2020-12-30] (pol.).
- ↑ Dominik Smaga, Al. Tysiąclecia w Lublinie do tunelu? [online], Dziennik Wschodni, 20 maja 2022 [dostęp 2022-06-03] (pol.).
- ↑ a b Artur Jurkowski, Dworzec metropolitalny nie zdąży na czas z budową? Miasto przyznaje, że może być poślizg. Zobacz zdjęcia z drona [online], Kurier Lubelski, 12 listopada 2022 [dostęp 2022-11-13] (pol.).
- ↑ TOMA (oprac.), Nowy dworzec w budowie. Na razie na 80 procent [online], Dziennik Wschodni, 20 stycznia 2023 [dostęp 2023-01-20] (pol.).
- ↑ Dworzec Metropolitalny dopiero w maju [online], lublin.tvp.pl, 28 lutego 2023 [dostęp 2023-03-04].
- ↑ Piotr Kozłowski, Gigantyczny dworzec, gigantyczne koszty. Lublin dołoży kolejne 50 mln do sztandarowej inwestycji. Łącznie zapłaci prawie 400 mln zł [online], lublin.wyborcza.pl, 19 maja 2023 [dostęp 2023-05-31].
- ↑ a b Piotr Kozłowski, Dworzec Lublin jak opera w Sydney. Byliśmy w środku, wiemy, kiedy odjadą pierwsze autobusy [online], lublin.wyborcza.pl, 8 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-08].
- ↑ jaxa, W Lublinie wybudują nowy autobusowy dworzec metropolitalny. Stanie obok dworca PKP [online], kurierlubelski.pl, 19 kwietnia 2018 [dostęp 2024-02-27].
- ↑ Piotr Wróblewski, Dworzec Metropolitalny w Lublinie wygląda spektakularnie. Zaprojektowali go architekci z Warszawy. Kiedy podobny stanie w stolicy? [online], naszemiasto.pl, 21 lipca 2019.
- ↑ md, Nagroda Real Estate Impactor dla Lublina. Za projekt Dworca Metropolitalnego [online], lublin.wyborcza.pl, 30 sierpnia 2020 [dostęp 2020-12-30].
- ↑ Plac zamkowy stanie się częścią reprezentacyjną miasta [online], propertydesign.pl, 22 maja 2014 [dostęp 2016-05-19].
- ↑ Lublin rozwija komunikację miejską [online], edroga.pl, 4 września 2014 [dostęp 2016-05-19] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-19].
- ↑ Awans lubelskiego projektu w Programie Rozwoju Polski Wschodniej [online], transinfo.pl, 21 lutego 2015 [dostęp 2016-05-19].
- ↑ Mieszkańcy wybiorą kolor mostu [online], lublin.eu, 29 stycznia 2016 [dostęp 2016-05-19].
Bibliografia edytuj
- Natalia Przesmycka, Geneza lokalizacji dworca kolejowego w Lublinie jako czynnika kształtującego jego układ urbanistyczny, „Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych O.L. PAN”, VI, 2010.