Dwulistnik pszczeli

Dwulistnik pszczeli
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	storczykowate
Podrodzina	storczykowe
Rodzaj	dwulistnik
Gatunek	dwulistnik pszczeli
	Nazwa systematyczna
	Ophrys apifera Huds.; Sp. Pl. 948 1753
Synonimy
	Orchis apifera (Huds.) Salisb.; Arachnites apifera (Huds.) Hoffm.; Ophrys chlorantha Hegetschw. & Heer; Ophrys insectifera var. andrachnites;
	Orchis apifera (Huds.) Salisb.; Arachnites apifera (Huds.) Hoffm.; Ophrys chlorantha Hegetschw. & Heer; Ophrys insectifera var. andrachnites;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dwulistnik pszczeli (Ophrys apifera L.) – gatunek roślin z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Zasięg atlantycko-śródziemnomorski, obejmujący obszary w Europie po Irlandię i Niemcy na północy oraz Krym, Kaukaz i północny Iran na wschodzie^[3]. W Polsce w 2010 roku odkryto po raz pierwszy populację na terenie Górnego Śląska^[4], a dekadę później w Sudetach^[5].

Rozmieszczenie geograficzne edytuj

Gatunek występuje w Europie południowej i zachodniej, a także na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej^[3]. W Polsce do 2010 roku nie był notowany. Pierwsze jego stanowisko odkryto w województwie śląskim, w nieczynnym kamieniołomie w okolicach miasta Imielin. Podejrzewa się, że gatunek dostał się przez Bramę Morawską, gdzie na Słowacji i w Czechach występują najbliższe Polsce stanowiska tego taksonu^[4]. O odkryciu kolejnego znajdującego się w Górach Kaczawskich powiadomiono w 2020^[5].

Biologia i ekologia edytuj

Bylina, geofit. Zapylana jest przez błonkówki, nierzadko dochodzi do samozapylenia. Kwitnie od marca do czerwca. Na polskim stanowisku od połowy maja do czerwca.

Rośnie przede wszystkim na terenach otwartych, silnie nasłonecznionych i suchych. Głównie murawy kserotermiczne, niskie łąki i śródziemnomorskie makie, rzadziej widne lasy liściaste i iglaste^[6]. Zawsze na glebach wapiennych.

Zagrożenia i ochrona edytuj

W Polsce gatunek nie ujęty na liście gatunków rodzimych, ze względu na brak wcześniejszych danych o występowaniu na terenie kraju. Uznawany jest za gatunek obcy, potwierdzony dotychczas na jednym stanowisku^[7]. Został umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii CR (krytycznie zagrożony)^[8].

Na wniosek Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska zarządzeniem nr 29/2017 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach z dn. 31 października 2017 r. (Dz. Urz. Woj. Śl. z dn. 6 listopada 2017 r., poz. 5845) na terenie woj. śląskiego gatunek został objęty na 5 lat ochroną gatunkową^[9].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-02] (ang.).
↑ ^a ^b Helmut Baumann, Siegfried Kunkele, Richard Lorenz: Storczyki Europy i obszarów sąsiednich. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 140. ISBN 978-83-7073-698-9.
↑ ^a ^b Osiadacz B. & Kręciała M.. Ophrys apifera Huds. (Orchidaceae), a new orchid species to the flora of Poland. „Biodiv. Res. Conserv.”. 36, s. 11-16, 2014.
↑ ^a ^b Anna Wójcicka-Rosińska, Dariusz Rosiński, Ewa Szczęśniak. Ophrys apifera Huds. (Orchidaceae) on a heap of limestone mine waste – the first population found in the Sudetes and the second in Poland. „Biodiv. Res. Conserv.”. 59, s. 9–14, 2020. DOI: 10.2478/biorc-2020-0007.
↑ Andreas Bartels: Rośliny śródziemnomorskie. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2009, s. 276-277. ISBN 978-83-7073-683-5.
↑ Ophrys apifera [online], www.atlas-roslin.pl [dostęp 2017-11-17] .
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Parusel Jerzy B.: Dwulistnik pszczeli chroniony w województwie śląskim, w: "Przyroda Górnego Śląska" nr 92, lato 2018, s. 16

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-02] (ang.).

[baumann-3] Helmut Baumann, Siegfried Kunkele, Richard Lorenz: Storczyki Europy i obszarów sąsiednich. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 140. ISBN 978-83-7073-698-9.

[osiadacz-4] Osiadacz B. & Kręciała M.. Ophrys apifera Huds. (Orchidaceae), a new orchid species to the flora of Poland. „Biodiv. Res. Conserv.”. 36, s. 11-16, 2014.

[rosinska-5] Anna Wójcicka-Rosińska, Dariusz Rosiński, Ewa Szczęśniak. Ophrys apifera Huds. (Orchidaceae) on a heap of limestone mine waste – the first population found in the Sudetes and the second in Poland. „Biodiv. Res. Conserv.”. 59, s. 9–14, 2020. DOI: 10.2478/biorc-2020-0007.

[6] Andreas Bartels: Rośliny śródziemnomorskie. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2009, s. 276-277. ISBN 978-83-7073-683-5.

[7] Ophrys apifera [online], www.atlas-roslin.pl [dostęp 2017-11-17] .

[8] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[9] Parusel Jerzy B.: Dwulistnik pszczeli chroniony w województwie śląskim, w: "Przyroda Górnego Śląska" nr 92, lato 2018, s. 16

[3]

[4]

[5]

[1]

[2]

[6]

[7]

[8]

[9]