Dydelfowate

Dydelfowate
	Didelphidae
	J.E. Gray, 1821
	; Przedstawiciel rodziny – dydelf wirginijski (Didelphis virginiana)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Rząd	dydelfokształtne
Rodzina	dydelfowate
	Typ nomenklatoryczny
	Didelphis Linnaeus, 1758
Synonimy
	Scansoria  R. Owen, 1839; Scansoridae: Reichenow, 1886;
	Scansoria  R. Owen, 1839; Scansoridae: Reichenow, 1886;
Podrodziny
	4 podrodziny – zobacz opis w tekście
	4 podrodziny – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dydelfowate^[4], szczury workowate^[5] (Didelphidae) – rodzina ssaków z rzędu dydelfokształtnych (Didelphimorphia). Obejmuje gatunki wszystkożernych, niewielkich ssaków podobnych do szczura. W zapisach kopalnych są znane z pokładów górnej kredy.

Występowanie edytuj

Dydelfowate zamieszkują Amerykę Południową i Środkową. Jeden gatunek (dydelf wirginijski) występuje od Kostaryki po południe Kanady^[6]^[7].

Charakterystyka edytuj

Ssaki te charakteryzują się obecnością długiego, zwykle chwytnego, pokrytego łuskami ogona, wydłużoną głową i dużymi uszami. Torba lęgowa, u gatunków, u których występuje, dobrze wykształcona. Samce są nieznacznie większe od samic. Ciąża trwa 12–14 dni. Przez 70–125 dni trwa karmienie mlekiem, po czym młode są odstawiane od sutków matki i rozpoczynają samodzielne życie. Dydelfowate są zwierzętami wszystkożernymi, zjadają padlinę, owoce, owady i drobne kręgowce. Prowadzą nocny tryb życia. Poza okresem rozrodu bytują samotnie. Żyją od 2 do 4 lat^[8].

Wzór zębowy		I	C	P	M
50	=	5	1	3	4
50	=	4	1	3	4

Systematyka edytuj

Do rodziny należą następujące podrodziny^[6]^[9]^[4]:

Caluromyinae Kirsch, 1977 – wełnooposy
Glironiinae Voss & Jansa, 2009 – jedynym przedstawicielem jest Glironia venusta Thomas, 1912 – glironia puszystoogonowa
Hyladelphinae Voss & Jansa, 2009 – jedynym żyjącym przedstawicielem jest Hyladelphys kalinowskii (Hershkovitz, 1992) – dydelfik Kalinowskiego
Didelphinae J.E. Gray, 1821 – dydelfy

Wymarły gatunek o niepewnej pozycji systematycznej (incertae sedis)^[10]:

„Sparassocynus” heterotopicus (Villarroel A. & Marshall, 1983)^[11]

Taksony o niepewnym statusie taksonomicznym (nomen dubium)^[10]:

Didelphis incertus Gervais & Ameghino, 1880
Marmosa cinerea travassosi Miranda-Ribeiro, 1936

Uwagi edytuj

↑ ^a ^b Definiacja taksonu nie opiera się na nazwie rodzajowej.

Przypisy edytuj

↑ J.E. Gray. On the Natural Arrangment of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 308, 1821. (ang.).
↑ R. Owen. Professor Owen concluded his paper entitled, "Outlines of a Classification of the Marsupialia.". „Proceedings of the Zoological Society of London”. 7, s. 11, 1839. (ang.).
↑ A. Reichenow. Bericht über die Leistungen in der Naturgeschichte der Säugethiere während des Jahres 1885. „Archiv für Naturgeschichte”. 52 (2), s. 143, 1886. (niem.).
↑ ^a ^b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 1-6. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ Nazwy polskie za: K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 57, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ ^a ^b Podział systematyczny za: C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 42–57. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Family Didelphidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-19].
↑ Opossum Facts. [dostęp 2016-09-23]. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-15]. (ang.).
↑ ^a ^b J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Didelphidae Gray, 1821, Hesperomys project (Version 23.6.0), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-07-15] (ang.).
↑ C. Villarroel A. & L.G. Marshall. Two new late Tertiary marsupials (Hathlyacyninae and Sparassocyninae) from the Bolivian Altiplano. „Journal of Paleontology”. 57 (5), s. 1062, 1983. JSTOR: 1304773. (ang.).

Bibliografia edytuj

K. Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 69-70. ISBN 83-01-14344-4.

[uwaga1-2] Definiacja taksonu nie opiera się na nazwie rodzajowej.

[Gray-1] J.E. Gray. On the Natural Arrangment of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 308, 1821. (ang.).

[Owen-3] R. Owen. Professor Owen concluded his paper entitled, "Outlines of a Classification of the Marsupialia.". „Proceedings of the Zoological Society of London”. 7, s. 11, 1839. (ang.).

[Reichenow-4] A. Reichenow. Bericht über die Leistungen in der Naturgeschichte der Säugethiere während des Jahres 1885. „Archiv für Naturgeschichte”. 52 (2), s. 143, 1886. (niem.).

[Cichocki&inni-5] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 1-6. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Kowalski&inni-6] Nazwy polskie za: K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 57, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[Burgin&inni-7] Podział systematyczny za: C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 42–57. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Family Didelphidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-19].

[of-9] Opossum Facts. [dostęp 2016-09-23]. (ang.).

[mdd-10] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-15]. (ang.).

[zij-11] J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Didelphidae Gray, 1821, Hesperomys project (Version 23.6.0), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-07-15] (ang.).

[vil&mar-12] C. Villarroel A. & L.G. Marshall. Two new late Tertiary marsupials (Hathlyacyninae and Sparassocyninae) from the Bolivian Altiplano. „Journal of Paleontology”. 57 (5), s. 1062, 1983. JSTOR: 1304773. (ang.).

[4]

[5]

[1]

[a]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]