Dystrykt Brczko
Dystrykt Brczko – samorządna jednostka administracyjna Bośni i Hercegowiny. Zlokalizowany w północno-wschodniej części kraju, w Bośni (krainie historyczno-geograficznej), nad rzeką Sawą. Siedziba jego władz mieści się w mieście Brczko.
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Siedziba | |||||
Data powstania |
5 marca 1999 | ||||
Kod ISO 3166-2 |
BA-BRC | ||||
Powierzchnia |
493 km² | ||||
Populacja (2013) • liczba ludności |
| ||||
• gęstość |
189 os./km² | ||||
Numer kierunkowy |
(+387) 49 | ||||
Strefa czasowa |
UTC +1 | ||||
Języki urzędowe | |||||
Położenie na mapie![]() | |||||
44°52′25″N 18°48′25″E/44,873611 18,806944 | |||||
Strona internetowa |


Oficjalnie kondominium Federacji Bośni i Hercegowiny oraz Republiki Serbskiej (nie mylić z Republiką Serbii). Został utworzony w 1999 roku, aby odzwierciedlić wieloetniczny charakter miasta Brczko i okolicznych obszarów oraz ich szczególny status w nowo niepodległej Bośni i Hercegowinie. W rzeczywistości funkcjonuje jako samorządne terytorium podobnie jak inne gminy w kraju.[1]
Posiada własne władze: ustawodawczą – Zgromadzenie (Skupština, Скупштина) na czele z Przewodniczącym oraz wykonawczą na czele z burmistrzem, wybieranym przez Zgromadzenie, a ich działalność nadzoruje międzynarodowy Zarządca.
Historia
edytujDystrykt Brczko został utworzony w wyniku procesu arbitrażowego podjętego przez Wysokiego Przedstawiciela dla Bośni i Hercegowiny.[2][3][4] Zgodnie z układem w Dayton, proces ten mógł jednak arbitrażować tylko sporną część linii granicznej między jednostkami (IEBL).[5] Dystrykt Brczko został utworzony z całego terytorium dawnej gminy Brczko, z czego 48% (w tym miasto Brczko ) znajdowało się w nowo utworzonej Republice Serbskiej, a 52% w Federacji Bośni i Hercegowiny.
Brčko był jedynym elementem porozumienia pokojowego z Dayton, który nie został sfinalizowany. Umowa arbitrażowa została później sfinalizowana w marcu 1999 r., w wyniku czego powstał dystrykt, który miał być administrowany przez międzynarodowego nadzorcę. Od 2006 roku rolę nadzorcy przejął Wysoki Przedstawiciel.
Pierwszy przedstawiciel OBWE w okręgu Brczko przybył w czerwcu 1996 r. Przed tą datą Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) miała skromne przedstawicielstwo, początkowo kierowane przez Randolpha Hamptona. W międzyczasie, zanim dystrykt Brczko mógł być reprezentowany zgodnie z ustaleniami postarbitrażowymi, odbyły się wybory lokalne i przekazano pakiety pomocy humanitarnej, przy współpracy agencji USAID i ECHO. Okręg ten był znany jako ośrodek różnych międzynarodowych programów odbudowy Bośni i Hercegowiny, kierowanych głównie przez obce rządy, zwłaszcza Stany Zjednoczone.
Granice
edytujBrczko graniczy od południa i północnego zachodu z Federacją Bośni i Hercegowiny, od wschodu i zachodu z Republiką Serbską, od północy z Republiką Chorwacji i na północnym wschodzie z Republiką Serbii.
Populacja
edytuj- 1971
- Populacja wynosiła 74 771 mieszkańców, rozmieszczonych w następujący sposób:
- Boszniacy – 30 181 (40,36%)
- Chorwaci – 24 925 (33,33%)
- Serbowie – 1086 (1,45%)
- Jugosłowianie – 5 %
- Inni – 870 (1,18%)
Skład etniczny regionu Brczko w 1991:
- Boszniacy – 45%
- Chorwaci – 25%
- Serbowie – 21%
- Jugosłowianie – 6%
- inni – 3%
- 1997
- Ludność na terenie powiatu wynosi 33 623 mieszkańców, w tym:
- Boszniacy – 10 569 (31,39%)
- Chorwaci – 2650 (7,81%)
- Serbowie – 18 193 (52,09%)
- Jugosłowianie – 5 %
- Inne – 0,4%
Od 1991 roku nie było oficjalnego spisu ludności, więc niektóre z przedstawionych tutaj danych są jedynie szacunkami.
- 2006
- Populacja powiatu została oszacowana na 78 863 osób, rozłożona w następujący sposób:
Obecny skład etniczny regionu Brczko[6]:
- 2013
- bośniacki – 35,381 (42,36%)
- Serbowie – 28 884 (34,58%)
- Chorwaci – 17 252 (20,66%)
- inne narodowości – 1899 (2,28%)
- spis ludności z 1961 r
-
Struktura etniczna Brcko według osadnictwa 1961
-
Struktura etniczna Brcko według osadnictwa 1961
-
Odsetek Bośniaków w Brčku według osadnictwa 1961
-
Proporcja Chorwatów w Brčku według osadnictwa 1961
-
Odsetek Serbów w Brczku według osadnictwa 1961
- spis ludności z 1971 r
-
Struktura etniczna Brcko według osadnictwa 1971
-
Struktura etniczna Brcko według osadnictwa 1971
-
Odsetek Bośniaków w Brčku według osadnictwa 1971
-
Proporcja Chorwatów w Brčku według osadnictwa 1971
-
Odsetek Serbów w Brczku według osadnictwa 1971
- spis ludności z 1981 r
-
Struktura etniczna Brcko według osadnictwa 1981
-
Struktura etniczna Brcko według osadnictwa 1981
-
Odsetek Bośniaków w Brčku według osadnictwa 1981
-
Odsetek Chorwatów w Brčku według osadnictwa 1981
-
Odsetek Serbów w Brczku według osadnictwa 1981
- spis ludności z 1991 r
-
Struktura etniczna Brcko według osadnictwa 1991
-
Struktura etniczna Brcko według osadnictwa 1991
-
Odsetek Bośniaków w Brčku według osadnictwa 1991
-
Odsetek Chorwatów w Brčku według osadnictwa 1991
-
Odsetek Serbów w Brczku według osadnictwa 1991
- spis ludności z 2013 r
-
Struktura etniczna Brcko według osadnictwa 2013
-
Struktura etniczna Brcko według osadnictwa 2013
-
Odsetek Bośniaków w Brčku według osadnictwa 2013
-
Odsetek Chorwatów w Brčku według osadnictwa 2013
-
Odsetek Serbów w Brčku według osadnictwa 2013
Rząd i polityka
edytujW Zgromadzeniu Dystryktu Brczko jest 29 miejsc. Miejsca są przydzielane dla każdej ze stron w następujący sposób:
- 6 miejsc w Demokratycznej Partii Serbii
- 5 mandatów z Partia Socjaldemokratyczna
- 4 mandaty z Partia Akcji Demokratycznej
- 3 miejsca w Chorwackiej Unii Demokratycznej
- 3 mandaty z Partii dla Bośni i Hercegowiny
- 2 miejsca w Sojuszu Niezależnych Socjaldemokratów
- 2 mandaty z Chorwackiej Partii Ludowej
- 2 mandaty z Socjalistycznej Partii Republiki Serbskiej
- 1 miejsce z Partia Demokratyczna
- 1 wolne miejsce na kandydata niezależnego
Według pochodzenia etnicznego:
Nadzorcy
edytuj- Robert William Farrand, 7 marca 1997 - 2 czerwca 2000
- Gary L. Matthews, 2 czerwca 2000 - 14 marca 2001
- Niemcy Gerhard Sontheim, 14 marca 2001 - 20 kwietnia 2001 (tymczasowo)
- Henry Lee Clarke, 20 kwietnia 2001 - 1 października 2003
- Niemcy Gerhard Sontheim, 1 października 2003 - 16 stycznia 2004 (tymczasowo)
- Susan Rockwell Johnson, 16 stycznia 2004 - 1 października 2006
- Stany Zjednoczone Raffi gregoriański, 1 października 2006 - 2 sierpnia 2010
- Niemcy Gerhard Sontheim, 2 sierpnia 2010 - 22 września 2010 (tymczasowo)
- Roderick Moore, od 22 września 2010
Znane osoby
edytuj- Edo Maaika —raper
- Mladen Petrić to chorwacki międzynarodowy piłkarz
- Vesna Pisarović jest piosenkarką popową
- Lepa Brena jest piosenkarzem
- Edvin Kanka Čudić jest obrońcą praw człowieka z Bośni
- Anil Dervišević — Właściciel klubu siatkówki „Denver-Area”, trener kobiecej drużyny siatkówki Bośni i Hercegowiny
- Jenana Šeganović jest pianistą
- Anton Maglik jest chorwackim piłkarzem
- Jasmin Imamović jest politykiem
- Nataša Vojnović jest modelem serbskim
- Mato Tadić jest sędzią
- Brankica Mihajlović to serbska siatkarka, mistrzyni świata i Europy, srebrna medalistka Letnich Igrzysk Olimpijskich 2016
- Ines Janković jest serbskim projektantem mody
- Nikola Kovač jest zawodowym graczem Counter-Strike: Global Offensive
Współpraca
edytujZobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Is Brcko District a condominium, an entity or a municipality? [online], Office of the High Representative, 12 maja 2003 [dostęp 2024-11-13] (ang.).
- ↑ {{{tytuł}}} [online], www.ohr.int [dostęp 2024-11-13] .
- ↑ {{{tytuł}}} [online], web.archive.org [dostęp 2024-11-13] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-25] .
- ↑ {{{tytuł}}} [online], web.archive.org [dostęp 2024-11-13] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-25] .
- ↑ The General Framework Agreement: Annex 2 [online], web.archive.org, 15 kwietnia 2007 [dostęp 2024-11-13] [zarchiwizowane z adresu 2007-04-15] .
- ↑ Popis 2013 u BiH [online], www.statistika.ba [dostęp 2018-09-30] (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Statut (Konstytucja) Brczka (en). ohr.int. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-10)].
- Strona Zgromadzenia (Skupsztiny) Brczka
- Strona rządu (Burmistrza) Brczka. bdcentral.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-21)].
- Mapa Dystryktu Brczko
- Strona Zarządcy Brczka