Dzięcioł czerwonobrody

Dzięcioł czerwonobrody
	Celeus loricatus
	(Reichenbach, 1854)
	; Samiec
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	dzięciołowe
Rodzina	dzięciołowate
Podrodzina	dzięcioły
Plemię	Picini
Rodzaj	Celeus
Gatunek	dzięcioł czerwonobrody
Synonimy
	Meiglyptes loricatus Reichenbach, 1854; Celeus mentalis Cassin, 1860; Celeus innotatus Todd, 1917;
	Meiglyptes loricatus Reichenbach, 1854; Celeus mentalis Cassin, 1860; Celeus innotatus Todd, 1917;
Podgatunki
	C. l. diversus Ridgway, 1914; C. l. mentalis Cassin, 1860; C. l. innotatus Todd, 1917; C. l. loricatus (Reichenbach, 1854);
	C. l. diversus Ridgway, 1914; C. l. mentalis Cassin, 1860; C. l. innotatus Todd, 1917; C. l. loricatus (Reichenbach, 1854);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dzięcioł czerwonobrody^[4]^[5] (Celeus loricatus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny dzięciołowatych (Picidae), występujący w północno-zachodniej Ameryce Południowej i Ameryce Centralnej. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern)^[3].

Systematyka edytuj

Pierwszego naukowego opisu gatunku – na podstawie holotypu pochodzącego z Peru – dokonał niemiecki przyrodnik Ludwig Reichenbach w 1854 roku, nadając mu nazwę Meiglyptes loricatus^[2]. Obecnie gatunek ten umieszczany jest w rodzaju Celeus. Wyróżnia się cztery podgatunki^[6]^[7]:

C. l. diversus Ridgway, 1914
C. l. mentalis Cassin, 1860
C. l. innotatus Todd, 1917
C. l. loricatus (Reichenbach, 1854).

Ptaki z środkowej części doliny rzeki Magdalena w Kolumbii opisano jako podgatunek degener, ale nie jest on uznawany jako zbyt podobny do innotatus^[8]^[6].

Etymologia edytuj

Celeus: gr. κελεος keleos „zielony dzięcioł”
loricatus: od łac. opancerzony^[6].

Morfologia edytuj

Niewielki dzięcioł o spiczastym dziobie koloru szarawego do żółtawego, z lekko zakrzywioną górną szczęką. Tęczówki czerwone, wokół oka naga, szara skóra. Nogi silne, szare. Pióra głowy tworzą charakterystyczny czub. Głowa prawie cała w kolorze cynamonowym z czarnymi plamkami na czole. U samic trochę ciemniejsza, przechodząca w jasnobrązową i w bardziej jednolitej kolorystyce, u samców podbródek i gardło w kolorze czerwonym. Reszta upierzenia nie wykazuje znaczącego dymorfizmu płciowego. Grzbiet i skrzydła w intensywnym rdzawym kolorze z niewielkimi czarnymi prążkami, kuper rdzawy. Górna część piersi także rdzawa, dolna część piersi, brzuch i boki białopłowe w wyraźne czarne prążki. Ogon dosyć długi w ciemnoszaro-białawe pasy. Długość ciała 19–23 cm, masa ciała 74–83 g^[8]^[6].

Zasięg występowania edytuj

Dzięcioł czerwonobrody występuje na nizinach i pogórzach w pasie od południowo-wschodniej Nikaragui do południowo-zachodniej części Ekwadoru. Choć jako miejsce typowe wskazano Peru, ptak ten tam nie występuje. Zamieszkuje tereny od poziomu morza do 760 m n.p.m. w Kostaryce i Panamie, 1500 m n.p.m. w Kolumbii i 800 m n.p.m. w Ekwadorze. Jest gatunkiem osiadłym^[8]^[6]. Poszczególne podgatunki występują:

C. l. diversus – od południowo-wschodniej Nikaragui na południe do zachodniej Panamy,
C. l. mentalis – w Panamie i północno-zachodniej Kolumbii,
C. l. innotatus – w północnej Kolumbii od departamentu Córdoba do północnej części departamentu Santander,
C. l. loricatus – od zachodniej Kolumbii (w departamencie Chocó) do południowo-zachodniego Ekwadoru (do południowej części prowincji Guayas)^[8]^[6].

Ekologia edytuj

Jego głównym habitatem są nizinne i górskie wilgotne lasy, rzadziej suche. Pojawia się również na skrajach lasów, w półotwartych obszarach w sąsiedztwie lasów, a także w starych lasach wtórnych. Żeruje na pniach i gałęziach, głównie w koronach drzew i ich pobliżu, ale także w niższych partiach. Żeruje pojedynczo lub w parach, tylko sporadycznie w niewielkich stadach mieszanych. Odżywia się głównie mrówkami i termitami, ale także niektórymi owocami^[8]^[6].

Rozmnażanie edytuj

Okres lęgowy trwa od marca do maja w Kostaryce i od stycznia do kwietnia w Kolumbii. Gniazduje w dziuplach, które wykuwa w starych drzewach o miękkim drewnie na wysokości od 6 do 9 m. Nie są znane szczegóły dotyczące lęgów, inkubacji i dojrzewania piskląt^[6].

Status i ochrona edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN dzięcioł czerwonobrody jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) od 2004 roku^[9]. Liczebność populacji jest szacowana od 50 do 500 tysięcy dorosłych osobników; gatunek ten opisywany jest jako rzadki^[3]^[10], choć lokalnie może być dość pospolity^[6]. Zasięg jego występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 1,21 mln km². Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na utratę siedlisk^[3].

Przypisy edytuj

↑ Celeus loricatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Denis Lepage: Cinnamon Woodpecker Celeus loricatus (Reichenbach, 1854) – synonyms. Avibase. [dostęp 2021-10-30]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Celeus loricatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Picidae Leach, 1820 - dzięciołowate - Woodpeckers (wersja: 2020-09-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-10-31].
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 185, 1999.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ H. Winkler & D. A. Christie: Cinnamon Woodpecker (Celeus loricatus), version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie & E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2021-10-30]. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Woodpeckers. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-10-31]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 7: Jacamars to Woodpeckers. Barcelona: Lynx Edicions, 2002, s. 517. ISBN 84-87334-37-7. (ang.).
↑ Cinnamon Woodpecker Celeus loricatus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-31]. (ang.).
↑ Cinnamon Woodpecker Celeus loricatus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-31]. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Celeus loricatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[AviBase-2] Denis Lepage: Cinnamon Woodpecker Celeus loricatus (Reichenbach, 1854) – synonyms. Avibase. [dostęp 2021-10-30]. (ang.).

[iucn-3] Celeus loricatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Picidae Leach, 1820 - dzięciołowate - Woodpeckers (wersja: 2020-09-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-10-31].

[mc-5] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 185, 1999.

[botw-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ H. Winkler & D. A. Christie: Cinnamon Woodpecker (Celeus loricatus), version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie & E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2021-10-30]. (ang.).

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Woodpeckers. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-10-31]. (ang.).

[HBW_7-8] Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 7: Jacamars to Woodpeckers. Barcelona: Lynx Edicions, 2002, s. 517. ISBN 84-87334-37-7. (ang.).

[birdlife1-9] Cinnamon Woodpecker Celeus loricatus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-31]. (ang.).

[birdlife-10] Cinnamon Woodpecker Celeus loricatus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-10-31]. (ang.).

[4]

[5]

[3]

[1]

[2]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]