Dziedziczenie (biologia)

sposób przekazywania genów

Dziedziczenie – sposób przekazywania genów potomstwu. Dziedziczenie następuje w momencie łączenia się rodzicielskich gamet i powstawania zygoty u organizmów rozmnażających się płciowo oraz w czasie podziału rodzicielskiej komórki lub fragmentu ciała (np. plechy), którego następstwem jest powstanie nowego osobnika u organizmów rozmnażających się bezpłciowo.

Prosta krzyżówka pomiędzy roślinami, gdzie gen R odpowiada za czerwoną barwę kwiatu i jest genem dominującym. Gen w, odpowiada za białe kwiaty i jest recesywny.

Pierwszą próbę analizy logicznej dziedziczenia podjął w XIX. wieku Grzegorz Mendel, formułując tzw. prawa Mendla na podstawie badań nad grochem jadalnym. Badania T. Morgana pozwoliły zmodyfikować i poszerzyć wnioski Mendla stanowiąc podstawę chromosomowo-genowej teorii dziedziczności. Mechanizmy dziedziczenia opisuje genetyka. Dziedziczy się na całe życie takie cechy jak: wzrost, przemiana metaboliczna decydująca o BMI, kształt ciała, kolor włosów, kolor oczu, kształt żuchwy itp.

U zdrowych ssaków połowa chromosomów pochodzi od matki, a połowa od ojca, jednak na skutek regulacji ekspresji genów 54%–60% aktywnych alleli pochodzi od ojca[1]. Regulacja ekspresji genów zależy też od wieku organizmu, rodzaju tkanki w jakiej się one znajdują, a także cech samego genu[2][3]. Po ojcu dziedziczona jest budowa układu limbicznego (odpowiedzialnego za emocje i popędy), a na chromosomie X znajdują się geny dotyczące budowy kory mózgu, w tym części silnie warunkującej inteligencję[4].

W przypadku Homo sapiens w badaniu 837 par bliźniaków wykazano, że wskaźniki szczęścia (well-being) takie jak niezależność, rozwój osobisty, relacje z innymi ludźmi, życiowy cel, samoakceptacja, mają głównie podłoże genetyczne[5]. Ojcowie o atrakcyjnej twarzy częściej mają córki o atrakcyjnej twarzy, niezależnie od atrakcyjności twarzy matki. Równocześnie atrakcyjność twarzy synów nie jest zależna od atrakcyjności twarzy rodzica[6].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Analyses of Allele-Specific Gene Expression in Highly Divergent Mouse Crosses Identifies Pervasive Allelic Imbalance
  2. Playing Favorites: Brain Cells Prefer One Parent’s Gene Over the Other’s
  3. Huang, Wei-Chao, et al. "Diverse Non-genetic, Allele-Specific Expression Effects Shape Genetic Architecture at the Cellular Level in the Mammalian Brain." Neuron 93.5 (2017): 1094-1109.
  4. Did you know that intelligence is inherited from mothers? Psychology Spot Psychology Spot. [dostęp 2016-11-07].
  5. http://midus.wisc.edu/findings/pdfs/1213.pdf
  6. Like father, like son? University of St Andrews. [dostęp 2016-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-21)].

Linki zewnętrzne edytuj

  Artykuły na Stanford Encyclopedia of Philosophy (ang.) [dostęp 2018-01-29]:

  • Stephen M. Downes, Heritability, 2 kwietnia 2015. (Dziedziczność)
  • Ehud Lamm, Inheritance Systems, 4 stycznia 2012. (Systemy dziedziczenia)