Dziennik Telewizyjny (program informacyjny)
Dziennik Telewizyjny (DT, do końca lat 70. DTV) – główny program informacyjny TVP1 w czasach PRL. W 1957 zastąpił Wiadomości Dnia[2][3], a w 1989 został zastąpiony przez Wiadomości TVP1[4]. W latach 70. i 80. był głównym ośrodkiem propagandy władz PRL i PZPR, mogącym oddziaływać na całe społeczeństwo[5][6].
Rodzaj programu | |||
---|---|---|---|
Kraj produkcji | |||
Język | |||
Data premiery | |||
Lata emisji | |||
Czas trwania odcinka |
ok. 30 minut | ||
Format nadawania | |||
Produkcja | |||
Stacja telewizyjna |
TVP1 (do 1989: pozostałe wydania i do 1986 popołudniowe wydania) | ||
Chronologia | |||
|
Historia wydań
edytujPierwsze wydanie Dziennika Telewizyjnego zostało wyemitowane 2 października 1957, program zastąpił istniejące od 30 kwietnia 1956 Wiadomości Dnia[2][3]. Pierwsze wydanie serwisu poprowadził Jerzy Tepli. Pierwsze Dzienniki Telewizyjne nadawane były tylko raz na dobę, o godz. 19.30. 1 czerwca 1963 przesunięto godzinę głównego wydania na 20.00[7], lecz 1 stycznia 1965 przywrócono poprzednią godzinę, 19.30[8]. W latach 1965–1976 w soboty nie było wydania wieczornego Dziennika Telewizyjnego, lecz Monitor, który prowadzili – na zmianę – Karol Małcużyński i Edmund Męclewski. W miarę rozwijania się w Polsce telewizji, wydłużania się czasu emisji programu telewizyjnego, wreszcie po uruchomieniu Programu II Telewizji Polskiej pojawiały się kolejno dodatkowe wydania – późnowieczorne, popołudniowe, poranne i w południe. Pod koniec swojego istnienia Dziennik Telewizyjny nadawany był w następujących – w przybliżeniu – godzinach[a]:
- 10.00 – wydanie poranne (poniedziałek-piątek, od 3.01.1984 Dziennik-Wiadomości)
- 10.10 – Dziennik Dodatek Gospodarczy (wcześniej Reforma Gospodarcza) (poniedziałek, środa, piątek w latach 1988–1989)
- 10.30 – wydanie poranne (sobota, od 1985 do 3.02.1990, Dziennik-Wiadomości)
- 10.35 – wydanie poranne (niedziela)
- 12.00 – wydanie w południe Dziennik Telewizyjny (codziennie, lecz nie w latach 80. – do 1982 nadawane w niedziele, po nim – Magazyn Świat, redagowany i prowadzony przez Grzegorza Woźniaka)
- 15.00 – wydanie popołudniowe Dziennik Telewizyjny (poniedziałek–piątek, lata 70.)
- 16.30 – wydanie popołudniowe Dziennik Telewizyjny (poniedziałek–piątek) (w dni wolne od nauki szkolnej od 1.07.1983 do 30.12.1983)
- 17.00 – wydanie popołudniowe Dziennik Telewizyjny (poniedziałek–piątek) (w dni robocze, w roku 1983 jedynie w dni nauki szkolnej – do 23.12.1983)
- 17.20 – Dziennik-Wiadomości, wydanie to zastąpił 26.06.1986 Teleexpress[9], a w okresie 02.01.1984–29.06.1984 nadawane było o 16.30
- 19.30 – główne wydanie Dziennik Telewizji Polskiej (codziennie, w okresie 1976–20.12.1979 i w dniu 31.12.1979 pod nazwą Wieczór z Dziennikiem[10], a następnie – od 21.12.1979 do 17.11.1989 Dziennik Telewizyjny).
- 22.00 – Dziennik Komentarze (codziennie w latach 1984–1988, orientacyjna godzina emisji, np. 26.01.1984 nadany już o 20:45)
- 22.50 – Dziennik Echa Dnia (od poniedziałku do piątku od lata 1988 do 2.02.1990, godzina emisji również orientacyjna – zdarzały wydania nadawane nawet ok. 0:20).
- 23.30 – Dziennik 24 godziny (od poniedziałku do piątku w latach 1982–1984).
W niedziele wyborcze lat 80. układ wydań Dziennika był następujący: 7.00, 7.55, 8.50, 10.30, 12.00, 15.15, 17.20, 22.05 – wydania specjalne 19.30 – główne wydanie
Po Sierpniu 1980 Dziennik Telewizyjny był jednym z najzacieklej krytykowanych przez „Solidarność” i środowiska opozycyjne bastionów władzy i równie zaciekle przez władzę PRL broniony i sterowany. Był często narzędziem manipulacji i dezinformacji, przy czym nie wzdragano się przed stosowaniem metod powszechnie uznawanych w dziennikarstwie za nieuczciwe i godne potępienia.
Bezpośrednio po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce w 1981 prezenterzy występowali w mundurach wojskowych[11]. Wieczorne wydanie Dziennika w dniu ogłoszenia stanu wojennego zostało wydłużone do półtorej godziny[11].
29 marca 1987 po raz ostatni Dziennik Telewizyjny był równolegle emitowany na obu antenach TVP. Następnego dnia na antenie TP2 powstał program informacyjny Panorama dnia.
W 1988 pojawiły się dwa bloki programowe podczas głównego wydania Dziennika Telewizyjnego:
- w soboty – „Kronika kulturalna”, prowadzona przez Irenę Jagielską,
- w niedzielę – „Magazyn międzynarodowy”, prowadzony przez Grzegorza Woźniaka.
28 października 1989 na koniec wywiadu w głównym sobotnim wydaniu Dziennika Telewizyjnego, aktorka Joanna Szczepkowska wypowiedziała słowa: „Proszę Państwa, 4 czerwca 1989 skończył się w Polsce komunizm”, które uznaje się za symboliczne zakończenie „ery komunizmu” w Polsce. Trzy tygodnie później – 18 listopada – Dziennik Telewizyjny został zastąpiony przez Wiadomości TV[12]. Ostatnie główne wydanie Dziennika Telewizyjnego poprowadził Janusz Świerczyński, a redagował je Marek Barański[12].
Na temat wypowiedzi Szczepkowskiej funkcjonuje kilka wersji wydarzeń:
- głoszona przez Joannę Szczepkowską: wypowiedź nagrano tuż przed Dziennikiem, a kasetę z nagraniem dostarczono na antenę w ostatniej chwili[b],
- głoszona przez związanego z PRL-owską ekipą DTV, publicystę byłej „Trybuny” Marka Barańskiego: nagrania wywiadu ze Szczepkowską dokonano mniej więcej sześć-siedem godzin przed programem a sama wypowiedź została zakwalifikowana do emisji przez Barańskiego w związku z nieformalnymi porozumieniami ówczesnej ekipy DTV z nowymi władzami kraju.
W latach 1982–1984 nadawano dziennik 24 godziny – jako podsumowanie dnia, a w czwartek 26 stycznia 1984 o godz. 20.45 ruszył Dziennik Komentarze – nadawany do 1988; w nim prowadzący dokonywali „analizy” wydarzeń dnia, było to również miejsce spotkań prowadzących ten dziennik z politykami i ekonomistami w celu przeprowadzenia pozornie swobodnego wywiadu. Pierwsze wydanie prowadził Adam Bronikowski. Dziennik Komentarze został zastąpiony programem Dziennik Echa Dnia pod koniec 1988.
15 i 16 marca 1988 główne wydania były prowadzone ze studia w Koszalinie przez Krzysztofa Bartnickiego.
W 1989 poranny Dziennik o godz. 10.00 zmienił formułę na Dziennik z okna – nadawany był z tego miejsca, skąd później (w połowie lat 90.) nadawano Prognozę pogody – z okna budynku redakcji. Stałym prowadzącym Dziennik z okna latem 1989 był Edward Kozak z OTV Katowice. Dziennik z okna zastąpił wydanie poranne nadawane od poniedziałku do soboty.
Ostatni Dziennik przed całkowitym zdjęciem z anteny na rzecz Wiadomości nadano na koniec ferii zimowych 1990 i najprawdopodobniej (na podstawie umieszczonych na stronie o historycznych ramówkach programów telewizyjnych programów dnia z okresu 18.11.1989-10.02.1990) było to wydanie poranne z 9 lutego 1990 (ramówka na ten dzień wskazuje nadanie o 9:15 „Wiadomości”, przy czym ramówka na dzień następny podaje nadanie o 10:30 „Wiadomości Porannych”, co wobec wskazania „Wiadomości Wieczornych” w ramówce na 9.02.1990 sugeruje, że o 9:15 po raz ostatni nadano DT-Wiadomości. W przeciwnym razie ostatnim wydanie Dziennika Telewizyjnego był DT-Echa Dnia nadany tydzień wcześniej, czyli w piątek, 2 lutego 1990 na zakończenie programu).
W latach 2010–2014 na kanale TVP Historia emitowane były archiwalne główne wydania Dziennika Telewizyjnego z lat 1984–1989.
Prezenterzy Dziennika Telewizyjnego
edytuj- Eugeniusz Pach (lata 60.)
- Stanisław Cześnin (lata 60.)
- Jerzy Tepli (lata 60.)
- Irena Dziedzic (1965–1968)
- Jan Suzin (początek lat 70.)
- Andrzej Nowaliński (lata 70.)
- Wojciech Zyms (lata 70.)
- Jerzy Boćkowski (lata 70. i 80.)
- Andrzej Kozera (lata 70.)
- Adam Bronikowski (1967–1989)
- Irena Falska (lata 70. i początek lat 80.)
- Andrzej Bilik (lata 70. i 80., ostatni dyrektor Dyrekcji Programów Informacyjnych Telewizji Polskiej i zarazem ostatni szef redakcji Dziennika Telewizyjnego)
- Jerzy Rosołowski (lata 70. i 80.)
- Roman Beeger (lata 70. i 80.)
- Andrzej Racławicki (lata 70. i 80.)
- Witold Stefanowicz (lata 70. i 80.)
- Gwidon Syczewski (lata 70. i 80.)
- Marek Tumanowicz (lata 70. i 80.)
- Marcin Willman (lata 70. i 80.)
- Grzegorz Woźniak (lata 70. i 80.)
- Magdalena Rolska (początek lat 80.)
- Marek Barański (stan wojenny)
- Barbara Grad (od 1988 Barbara Grad-Woźniak, lata 80. – w DPI od 1974, od 1985 prowadziła niektóre wydania, zwłaszcza popołudniowe, wcześniej jako felietonista i redaktor wydań)
- Jolanta Klepacka (od ok. 1984, prowadziła główne wydanie razem z Krzysztofem Bartnickim)
- Grażyna Kowalska (lata 80., w 1984 prowadziła główne wydanie razem z Aleksandrem Gerynem, a od 1985 – z Januszem Świerczyńskim)
- Grażyna Szcześniak (w latach 1984–1985 prowadziła główne wydanie razem z Januszem Świerczyńskim)
- Sławomira Śliwińska (w 1985 prowadziła główne wydanie razem z Mieczysławem Marciniakiem)
- Irena Jagielska (lata 80.)
- Krzysztof Bartnicki (1979–1989)
- Aleksander Geryn (lata 80.)
- Janusz Jóźwiak (od 1.07.1985, wcześniej w redakcji sportowej Telewizji Polskiej)
- Mieczysław Marciniak (1985)
- Janusz Świerczyński (lata 80.)
- Marek Szelewicki (II połowa lat 80.)
- Waldemar Milewicz (1984–1989, serwis zagraniczny)
- Aleksandra Jakubowska (1987–1989, serwis parlamentarny)
- Henryk Suchar (1984–1987)
- Sławomir Malinowski (1989)
Zagraniczni korespondenci Dziennika Telewizyjnego
edytuj- Berlin i Berlin Zachodni:
- Henryk Kollat (1980–1984)
- Zbigniew Kustosik (1984–1988)
- Zdzisław Urbanek (1988–1989)
- Bejrut:
- Belgrad:
- Bonn:
- Zygmunt Sawicki (1969–1973)
- Jerzy Tepli (1984–1989)
- Bruksela:
- Andrzej Bilik (1973–1979)
- Maria Wągrowska (Rzeczpospolita) (1988–1989)
- Budapeszt:
- Tadeusz Samitowski (1984–1988)
- Zdzisław Uberman (1988–1989)
- Londyn:
- Wojciech Zyms (1981–1984)
- Jerzy Boćkowski (1984–1985)
- Bogusław Wołoszański (1985–1988)
- Zbigniew Napierała (1988–1989)
- Moskwa:
- Tadeusz Haluch (1972–1979)
- Lesław Nowak (1984–1989)
- Jerzy Wajszczuk (1984–1989)
- Witold Stefanowicz (1984–1988)
- Witold Laskowski (1988–1989)
- Erazm Fethke (1984–1987)
- Zdzisław Stankiewicz (1984)
- Jadwiga Wolska (1984)
- Jacek Głuski (1989)
- Nowy Jork:
- Bartosz Janiszewski (1960–1969)
- Maksymilian Berezowski (1984–1985)
- Grzegorz Woźniak (1985–1987)
- Zbigniew Bożyczko (1987–1989)
- Paryż:
- Mirosław Azembski (1967–1971)
- Bartosz Janiszewski (1977–1981)
- Andrzej Bilik (1981–1986)
- Michał Walczak (1986–1989)
- Pekin:
- Jerzy Bayer (PAP) (1989)
- Praga:
- Czesław Berenda (1980–1984)
- Aleksander Lubański (1984–1988)
- Stanisław Kaczmarski (1988–1989)
- Rzym:
- Paweł Wasilewski (1984)
- Sławomir Szof (1984–1988)
- Jerzy Amroziewicz (1988–1989)
- Sofia:
- Karol Bielecki (1984–1985)
- Marek Sieczkowski (1985–1989)
- Sztokholm:
- Zygmunt Broniarek (1980–1984)
- Aleksandra Kedaj (1984–1986)
- Tomasz Walat (PAP) (1988–1989)
- Nairobi:
- Bohdan Sienkiewicz (1977–1981)
Czołówki
edytujW latach 1958–1972 motywem przewodnim czołówki był utwór skomponowany przez Władysława Szpilmana, natomiast w latach 1973-1989 utwór ten został zastąpiony przez dzieło Wojciecha Kilara[13][14].
Osobną czołówkę, będącą znacznie nowocześniejszą wersją ostatniej czołówki z użyciem animacji 3D i ze zmienioną oprawą muzyczną miało w 1989 wieczorne wydanie o tytule „Echa dnia”. Nie została ona zastosowana w pozostałych wydaniach z uwagi na zakończenie emisji „Dziennika” i wprowadzenie „Wiadomości TVP1"[15].
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ Zdarzały się czasem drobne zmiany ramówki, będące skutkiem wydarzeń bieżących.
- ↑ W wywiadzie emitowanym w 2007 Szczepkowska mówiła, że nagranie tego wywiadu, łącznie z jej finałowym oświadczeniem, było powtarzane („dublowane”), ponieważ pierwsza wersja nagrania była nieco za długa („nie zmieściła się w czasie”).
Przypisy
edytuj- ↑ http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/editions-content?id=75731
- ↑ a b Polska telewizja ma 50 lat. film.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-24)]..
- ↑ a b TVP prognozuje pogodę przez pół wieku. tvp.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-08)]..
- ↑ Tak wystartowały „Wiadomości” - 20 lat „Wiadomości” - Vod.tvp.pl - Telewizja Polska S.A.
- ↑ Sebastian Ligarski , Grzegorz Majchrzak , Tak robiono „Dziennik Telewizyjny” [online], Polityka, 7 maja 2019 [dostęp 2019-11-16] .
- ↑ Aleksandra Jakubowska, Jacek Snopkiewicz: Telewizja naga. Warszawa: Wydawnictwa Alfa, 1991, s. 127. ISBN 83-7001-552-2.
- ↑ Dziennik Bałtycki 1963, nr 129 - Bałtycka Biblioteka Cyfrowa [online], bibliotekacyfrowa.eu [dostęp 2024-04-23] (pol.).
- ↑ Dziennik Bałtycki, 1965, nr 1 - Bałtycka Biblioteka Cyfrowa [online], bibliotekacyfrowa.eu [dostęp 2024-04-23] (pol.).
- ↑ Codziennie o siedemnastej. [dostęp 2019-08-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-02)]. (pol.).
- ↑ Wieczór z Dziennikiem, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-01-04] .
- ↑ a b Sebastian Ligarski , Dziennik Telewizyjny – propagandowa tuba stanu wojennego [online], dzieje.pl, 10 grudnia 2021 [dostęp 2023-06-26] (pol.).
- ↑ a b Aleksandra Jakubowska, Jacek Snopkiewicz: Telewizja naga. Warszawa: Wydawnictwa Alfa, 1991, s. 47. ISBN 83-7001-552-2.
- ↑ Smak kultowych czołówek [online], Onet Kultura, 25 kwietnia 2013 [dostęp 2023-06-06] (pol.).
- ↑ Przemek Romanowski , W TVP jak za starych lat. Widzowie nie mogli uwierzyć w to, co słyszą [online], teleshow.wp.pl, 9 stycznia 2022 [dostęp 2023-07-12] (pol.).
- ↑ ECHA DNIA – fragment wieczornego programu informacyjnego z 25.08.1989 [online], www.youtube.com [dostęp 2019-01-17] (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Zapisy dźwiękowe – programy radiowe i telewizyjne w Internetowym Muzeum Polski Ludowej – Internet Archive. polskaludowa.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-09)].
- Dziennik telewizyjny tłumaczony na język migowy na signlangtv.org
- Dziennik Telewizyjny na YouTube.com