Dziennik Telewizyjny (program informacyjny)

polski informacyjny program telewizyjny nadawany w latach 1957–1989
To jest najnowsza wersja przejrzana, która została oznaczona 28 wrz 2024. Od tego czasu wykonano 1 zmianę, która oczekuje na przejrzenie.

Dziennik Telewizyjny (DT, do końca lat 70. DTV) – główny program informacyjny TVP1 w czasach PRL. W 1957 zastąpił Wiadomości Dnia[2][3], a w 1989 został zastąpiony przez Wiadomości TVP1[4]. W latach 70. i 80. był głównym ośrodkiem propagandy władz PRL i PZPR, mogącym oddziaływać na całe społeczeństwo[5][6].

Dziennik Telewizyjny
Ilustracja
Rodzaj programu

program informacyjny

Kraj produkcji

Polska

Język

polski

Data premiery

2 października 1957[1]

Lata emisji

2 października 195717 listopada 1989

Czas trwania odcinka

ok. 30 minut
ok. 60 minut (stan wojenny)

Format nadawania

4:3

Produkcja
Stacja telewizyjna

TVP1 (do 1989: pozostałe wydania i do 1986 popołudniowe wydania)
TVP2 (1970-1987)

Chronologia
Poprzednik:
Wiadomości Dnia
Następca:
Wiadomości
Teleexpress (wydanie z 17:20) w TP1,
Panorama Dnia w TP2

Historia wydań

edytuj

Pierwsze wydanie Dziennika Telewizyjnego zostało wyemitowane 2 października 1957, program zastąpił istniejące od 30 kwietnia 1956 Wiadomości Dnia[2][3]. Pierwsze wydanie serwisu poprowadził Jerzy Tepli. Pierwsze Dzienniki Telewizyjne nadawane były tylko raz na dobę, o godz. 19.30. 1 czerwca 1963 przesunięto godzinę głównego wydania na 20.00[7], lecz 1 stycznia 1965 przywrócono poprzednią godzinę, 19.30[8]. W latach 1965–1976 w soboty nie było wydania wieczornego Dziennika Telewizyjnego, lecz Monitor, który prowadzili – na zmianę – Karol Małcużyński i Edmund Męclewski. W miarę rozwijania się w Polsce telewizji, wydłużania się czasu emisji programu telewizyjnego, wreszcie po uruchomieniu Programu II Telewizji Polskiej pojawiały się kolejno dodatkowe wydania – późnowieczorne, popołudniowe, poranne i w południe. Pod koniec swojego istnienia Dziennik Telewizyjny nadawany był w następujących – w przybliżeniu – godzinach[a]:

  • 10.00 – wydanie poranne (poniedziałek-piątek, od 3.01.1984 Dziennik-Wiadomości)
  • 10.10 – Dziennik Dodatek Gospodarczy (wcześniej Reforma Gospodarcza) (poniedziałek, środa, piątek w latach 1988–1989)
  • 10.30 – wydanie poranne (sobota, od 1985 do 3.02.1990, Dziennik-Wiadomości)
  • 10.35 – wydanie poranne (niedziela)
  • 12.00 – wydanie w południe Dziennik Telewizyjny (codziennie, lecz nie w latach 80. – do 1982 nadawane w niedziele, po nim – Magazyn Świat, redagowany i prowadzony przez Grzegorza Woźniaka)
  • 15.00 – wydanie popołudniowe Dziennik Telewizyjny (poniedziałek–piątek, lata 70.)
  • 16.30 – wydanie popołudniowe Dziennik Telewizyjny (poniedziałek–piątek) (w dni wolne od nauki szkolnej od 1.07.1983 do 30.12.1983)
  • 17.00 – wydanie popołudniowe Dziennik Telewizyjny (poniedziałek–piątek) (w dni robocze, w roku 1983 jedynie w dni nauki szkolnej – do 23.12.1983)
  • 17.20 – Dziennik-Wiadomości, wydanie to zastąpił 26.06.1986 Teleexpress[9], a w okresie 02.01.1984–29.06.1984 nadawane było o 16.30
  • 19.30 – główne wydanie Dziennik Telewizji Polskiej (codziennie, w okresie 1976–20.12.1979 i w dniu 31.12.1979 pod nazwą Wieczór z Dziennikiem[10], a następnie – od 21.12.1979 do 17.11.1989 Dziennik Telewizyjny).
  • 22.00 – Dziennik Komentarze (codziennie w latach 1984–1988, orientacyjna godzina emisji, np. 26.01.1984 nadany już o 20:45)
  • 22.50 – Dziennik Echa Dnia (od poniedziałku do piątku od lata 1988 do 2.02.1990, godzina emisji również orientacyjna – zdarzały wydania nadawane nawet ok. 0:20).
  • 23.30 – Dziennik 24 godziny (od poniedziałku do piątku w latach 1982–1984).

W niedziele wyborcze lat 80. układ wydań Dziennika był następujący: 7.00, 7.55, 8.50, 10.30, 12.00, 15.15, 17.20, 22.05 – wydania specjalne 19.30 – główne wydanie

Po Sierpniu 1980 Dziennik Telewizyjny był jednym z najzacieklej krytykowanych przez „Solidarność” i środowiska opozycyjne bastionów władzy i równie zaciekle przez władzę PRL broniony i sterowany. Był często narzędziem manipulacji i dezinformacji, przy czym nie wzdragano się przed stosowaniem metod powszechnie uznawanych w dziennikarstwie za nieuczciwe i godne potępienia.

Bezpośrednio po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce w 1981 prezenterzy występowali w mundurach wojskowych[11]. Wieczorne wydanie Dziennika w dniu ogłoszenia stanu wojennego zostało wydłużone do półtorej godziny[11].

29 marca 1987 po raz ostatni Dziennik Telewizyjny był równolegle emitowany na obu antenach TVP. Następnego dnia na antenie TP2 powstał program informacyjny Panorama dnia.

W 1988 pojawiły się dwa bloki programowe podczas głównego wydania Dziennika Telewizyjnego:

  • w soboty – „Kronika kulturalna”, prowadzona przez Irenę Jagielską,
  • w niedzielę – „Magazyn międzynarodowy”, prowadzony przez Grzegorza Woźniaka.

28 października 1989 na koniec wywiadu w głównym sobotnim wydaniu Dziennika Telewizyjnego, aktorka Joanna Szczepkowska wypowiedziała słowa: „Proszę Państwa, 4 czerwca 1989 skończył się w Polsce komunizm”, które uznaje się za symboliczne zakończenie „ery komunizmu” w Polsce. Trzy tygodnie później – 18 listopada – Dziennik Telewizyjny został zastąpiony przez Wiadomości TV[12]. Ostatnie główne wydanie Dziennika Telewizyjnego poprowadził Janusz Świerczyński, a redagował je Marek Barański[12].

Na temat wypowiedzi Szczepkowskiej funkcjonuje kilka wersji wydarzeń:

  • głoszona przez Joannę Szczepkowską: wypowiedź nagrano tuż przed Dziennikiem, a kasetę z nagraniem dostarczono na antenę w ostatniej chwili[b],
  • głoszona przez związanego z PRL-owską ekipą DTV, publicystę byłej „TrybunyMarka Barańskiego: nagrania wywiadu ze Szczepkowską dokonano mniej więcej sześć-siedem godzin przed programem a sama wypowiedź została zakwalifikowana do emisji przez Barańskiego w związku z nieformalnymi porozumieniami ówczesnej ekipy DTV z nowymi władzami kraju.

W latach 1982–1984 nadawano dziennik 24 godziny – jako podsumowanie dnia, a w czwartek 26 stycznia 1984 o godz. 20.45 ruszył Dziennik Komentarze – nadawany do 1988; w nim prowadzący dokonywali „analizy” wydarzeń dnia, było to również miejsce spotkań prowadzących ten dziennik z politykami i ekonomistami w celu przeprowadzenia pozornie swobodnego wywiadu. Pierwsze wydanie prowadził Adam Bronikowski. Dziennik Komentarze został zastąpiony programem Dziennik Echa Dnia pod koniec 1988.

15 i 16 marca 1988 główne wydania były prowadzone ze studia w Koszalinie przez Krzysztofa Bartnickiego.

W 1989 poranny Dziennik o godz. 10.00 zmienił formułę na Dziennik z okna – nadawany był z tego miejsca, skąd później (w połowie lat 90.) nadawano Prognozę pogody – z okna budynku redakcji. Stałym prowadzącym Dziennik z okna latem 1989 był Edward Kozak z OTV Katowice. Dziennik z okna zastąpił wydanie poranne nadawane od poniedziałku do soboty.

Ostatni Dziennik przed całkowitym zdjęciem z anteny na rzecz Wiadomości nadano na koniec ferii zimowych 1990 i najprawdopodobniej (na podstawie umieszczonych na stronie o historycznych ramówkach programów telewizyjnych programów dnia z okresu 18.11.1989-10.02.1990) było to wydanie poranne z 9 lutego 1990 (ramówka na ten dzień wskazuje nadanie o 9:15 „Wiadomości”, przy czym ramówka na dzień następny podaje nadanie o 10:30 „Wiadomości Porannych”, co wobec wskazania „Wiadomości Wieczornych” w ramówce na 9.02.1990 sugeruje, że o 9:15 po raz ostatni nadano DT-Wiadomości. W przeciwnym razie ostatnim wydanie Dziennika Telewizyjnego był DT-Echa Dnia nadany tydzień wcześniej, czyli w piątek, 2 lutego 1990 na zakończenie programu).

W latach 2010–2014 na kanale TVP Historia emitowane były archiwalne główne wydania Dziennika Telewizyjnego z lat 1984–1989.

Prezenterzy Dziennika Telewizyjnego

edytuj

Zagraniczni korespondenci Dziennika Telewizyjnego

edytuj
  • Bonn:
    • Zygmunt Sawicki (1969–1973)
    • Jerzy Tepli (1984–1989)

Czołówki

edytuj

W latach 1958–1972 motywem przewodnim czołówki był utwór skomponowany przez Władysława Szpilmana, natomiast w latach 1973-1989 utwór ten został zastąpiony przez dzieło Wojciecha Kilara[13][14].

Czołówka głównego wydania Dziennika Telewizyjnego z lat 1980-1989

Osobną czołówkę, będącą znacznie nowocześniejszą wersją ostatniej czołówki z użyciem animacji 3D i ze zmienioną oprawą muzyczną miało w 1989 wieczorne wydanie o tytule „Echa dnia”. Nie została ona zastosowana w pozostałych wydaniach z uwagi na zakończenie emisji „Dziennika” i wprowadzenie „Wiadomości TVP1"[15].

Czołówka zastosowana w programie "Echa dnia" wieczorem 1989 roku

Zobacz też

edytuj
  1. Zdarzały się czasem drobne zmiany ramówki, będące skutkiem wydarzeń bieżących.
  2. W wywiadzie emitowanym w 2007 Szczepkowska mówiła, że nagranie tego wywiadu, łącznie z jej finałowym oświadczeniem, było powtarzane („dublowane”), ponieważ pierwsza wersja nagrania była nieco za długa („nie zmieściła się w czasie”).

Przypisy

edytuj
  1. http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/editions-content?id=75731
  2. a b Polska telewizja ma 50 lat. film.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-24)]..
  3. a b TVP prognozuje pogodę przez pół wieku. tvp.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-08)]..
  4. Tak wystartowały „Wiadomości” - 20 lat „Wiadomości” - Vod.tvp.pl - Telewizja Polska S.A.
  5. Sebastian Ligarski, Grzegorz Majchrzak, Tak robiono „Dziennik Telewizyjny” [online], Polityka, 7 maja 2019 [dostęp 2019-11-16].
  6. Aleksandra Jakubowska, Jacek Snopkiewicz: Telewizja naga. Warszawa: Wydawnictwa Alfa, 1991, s. 127. ISBN 83-7001-552-2.
  7. Dziennik Bałtycki 1963, nr 129 - Bałtycka Biblioteka Cyfrowa [online], bibliotekacyfrowa.eu [dostęp 2024-04-23] (pol.).
  8. Dziennik Bałtycki, 1965, nr 1 - Bałtycka Biblioteka Cyfrowa [online], bibliotekacyfrowa.eu [dostęp 2024-04-23] (pol.).
  9. Codziennie o siedemnastej. [dostęp 2019-08-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-02)]. (pol.).
  10. Wieczór z Dziennikiem, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2019-01-04].
  11. a b Sebastian Ligarski, Dziennik Telewizyjny – propagandowa tuba stanu wojennego [online], dzieje.pl, 10 grudnia 2021 [dostęp 2023-06-26] (pol.).
  12. a b Aleksandra Jakubowska, Jacek Snopkiewicz: Telewizja naga. Warszawa: Wydawnictwa Alfa, 1991, s. 47. ISBN 83-7001-552-2.
  13. Smak kultowych czołówek [online], Onet Kultura, 25 kwietnia 2013 [dostęp 2023-06-06] (pol.).
  14. Przemek Romanowski, W TVP jak za starych lat. Widzowie nie mogli uwierzyć w to, co słyszą [online], teleshow.wp.pl, 9 stycznia 2022 [dostęp 2023-07-12] (pol.).
  15. ECHA DNIA – fragment wieczornego programu informacyjnego z 25.08.1989 [online], www.youtube.com [dostęp 2019-01-17] (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj