Dzwonek wąskolistny
gatunek rośliny
Dzwonek wąskolistny (Campanula tatrae Borbás) – gatunek rośliny należący do rodziny dzwonkowatych[2]. Występuje w całych Karpatach i jest w nich pospolity[3].
| ||
| ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | Euphyllophyta | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | astrowe | |
| Rząd | astrowce | |
| Rodzina | dzwonkowate | |
| Rodzaj | dzwonek | |
| Gatunek | dzwonek wąskolistny | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Campanula tatrae Borbás Magyar Bot. Lapok 1: 319 1902[2] | ||
| Synonimy | ||
|
Campanula polymorpha Witasek[2] | ||
MorfologiaEdytuj
- Pokrój
- Rośnie w luźnych kępach o wysokości 10-40 cm (zależnie od warunków). Czasami tworzy całe łany, lub obrzeżenia wzdłuż szlaków turystycznych[4].
- Łodyga
- Łodygi wzniesione, nagie, delikatnej budowy, wiotkie. Na części łodyg powstają kwiaty, niektóre łodygi są płonne. Pod ziemią występuje cienkie i czołgające się kłącze[4].
- Liście
- Liście o zróżnicowanym kształcie. Odziomkowe mają okrągły lub nerkowaty kształt i wyrastają na długich ogonkach. Liście na dolnej części łodygi są podłużne, o trójkątnosercowatym kształcie i karbowanych lub ząbkowanych brzegach, osadzone na krótkich ogonkach. Liście górnej części łodygi są siedzące, silnie lancetowato-wydłużone, równowąskie, całobrzegie i ostro zakończone. Wszystkie liście nagie, lub delikatnie omszone. W czasie kwitnienia rośliny występują głównie lancetowato wydłużone liście łodygowe, liście odziomkowe bardzo nieliczne, lub brak ich zupełnie[4][5].
- Kwiaty
- Duże kwiaty wyrastające na szczycie łodygi pojedynczo, lub w kilkukwiatowym gronie. Pączki kwiatowe wzniesione, dojrzałe kwiaty zwykle zwisające (ważna cecha gatunkowa przy oznaczaniu rośliny). Okwiat wyraźnie zróżnicowany. Kielich to krótka, lejkowata rurka z 5 długimi, wąskimi i zaostrzonymi działkami. Korona ma dzwonkowaty kształt i na szczycie wycięta jest w 5 szerokich ząbków. Na koronie wyraźnie zaznacza się krawędź od szczytu tych ząbków do podstawy korony. Kwiaty maja barwę ciemnoniebieską. Czasami (rzadko) trafiają się albinotyczne okazy o białych kwiatach. Wewnątrz korony pojedynczy słupek z potrójnym długim znamieniem białej barwy i 5 pręcików o białych pylnikach. Pylniki te są nieco dłuższe od nitki pręcika[4][5]..
- Owoc
- Wielonasienna, zwisająca Torebka otwierająca się u nasady trzema dziurkami[3].
- Gatunki podobne
- Dzwonek drobny (Campanula cochleariifolia), również występujący w górach. Ma owłosioną łodygę, w czasie kwitnienia licznie występują liście odziomkowe, korona kwiatów jest wąskodzwonkowata, a pączki kwiatowe wzniesione[5]. Na niżu występuje podobny dzwonek okrągłolistny (Campanula rotundifolia)[3].
Biologia i ekologiaEdytuj
- Rozwój
- Bylina. Silnie przedprątne kwiaty rozwijają się od lipca do września i są zapylane przez owady. Roślina wiatrosiewna – nasiona są przez wiatr wytrząsane z dojrzałej i zeschniętej torebki[4].
- Siedlisko
- Wysokogórskie hale, piargi, skały, obrzeża lasów, na wolnych miejscach wśród kosówki, nad potokami, często na obrzeżach ścieżek. Rośnie zarówno na podłożu granitowym, jak i wapiennym. Występuje od regla dolnego po piętro turniowe. Roślina prawdziwie wysokogórska, w Tatrach spotkać ją można na najwyższych szczytach, nawet na Gerlachu[4][3].
- Zmienność
- Cechuje się dużą zmiennością (stąd jedna z jego łacińskich nazw polymorpha, bardziej trafna, niż nazwa polska)[3].
PrzypisyEdytuj
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-04-14].
- ↑ a b c The Plant List. [dostęp 2017-01-11].
- ↑ a b c d e Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
- ↑ a b c d e f Zofia Radwańska-Paryska: Rośliny tatrzańskie (Atlasy botaniczne). Irena Zaborowska (ilustr.). Warszawa: WSiP, 1988. ISBN 83-09-00256-4.
- ↑ a b c Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.