Dzwonek wąskolistny

Dzwonek wąskolistny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	dzwonkowate
Rodzaj	dzwonek
Gatunek	dzwonek wąskolistny
	Nazwa systematyczna
	Campanula tatrae Borbás; Magyar Bot. Lapok 1: 319 1902
Synonimy
	Campanula polymorpha Witasek;
	Campanula polymorpha Witasek;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dzwonek wąskolistny (Campanula tatrae Borbás) – gatunek rośliny należący do rodziny dzwonkowatych^[3]. Występuje w całych Karpatach i jest w nich pospolity^[4].

Morfologia edytuj

Pokrój: Rośnie w luźnych kępach o wysokości 10-40 cm (zależnie od warunków). Czasami tworzy całe łany, lub obrzeżenia wzdłuż szlaków turystycznych^[5].
Łodyga: Łodygi wzniesione, nagie, delikatnej budowy, wiotkie. Na części łodyg powstają kwiaty, niektóre łodygi są płonne. Pod ziemią występuje cienkie i czołgające się kłącze^[5].
Liście: Liście o zróżnicowanym kształcie. Odziomkowe mają okrągły lub nerkowaty kształt i wyrastają na długich ogonkach. Liście na dolnej części łodygi są podłużne, o trójkątnosercowatym kształcie i karbowanych lub ząbkowanych brzegach, osadzone na krótkich ogonkach. Liście górnej części łodygi są siedzące, silnie lancetowato-wydłużone, równowąskie, całobrzegie i ostro zakończone. Wszystkie liście nagie, lub delikatnie omszone. W czasie kwitnienia rośliny występują głównie lancetowato wydłużone liście łodygowe, liście odziomkowe bardzo nieliczne, lub brak ich zupełnie^[5]^[6].
Kwiaty: Duże kwiaty wyrastające na szczycie łodygi pojedynczo, lub w kilkukwiatowym gronie. Pączki kwiatowe wzniesione, dojrzałe kwiaty zwykle zwisające (ważna cecha gatunkowa przy oznaczaniu rośliny). Okwiat wyraźnie zróżnicowany. Kielich to krótka, lejkowata rurka z 5 długimi, wąskimi i zaostrzonymi działkami. Korona ma dzwonkowaty kształt i na szczycie wycięta jest w 5 szerokich ząbków. Na koronie wyraźnie zaznacza się krawędź od szczytu tych ząbków do podstawy korony. Kwiaty maja barwę ciemnoniebieską. Czasami (rzadko) trafiają się albinotyczne okazy o białych kwiatach. Wewnątrz korony pojedynczy słupek z potrójnym długim znamieniem białej barwy i 5 pręcików o białych pylnikach. Pylniki te są nieco dłuższe od nitki pręcika^[5]^[6]..
Owoc: Wielonasienna, zwisająca Torebka otwierająca się u nasady trzema dziurkami^[4].
Gatunki podobne: Dzwonek drobny (Campanula cochleariifolia), również występujący w górach. Ma owłosioną łodygę, w czasie kwitnienia licznie występują liście odziomkowe, korona kwiatów jest wąskodzwonkowata, a pączki kwiatowe wzniesione^[6]. Na niżu występuje podobny dzwonek okrągłolistny (Campanula rotundifolia)^[4].

Biologia i ekologia edytuj

Rozwój: Bylina. Silnie przedprątne kwiaty rozwijają się od lipca do września i są zapylane przez owady. Roślina wiatrosiewna – nasiona są przez wiatr wytrząsane z dojrzałej i zeschniętej torebki^[5].
Siedlisko: Wysokogórskie hale, piargi, skały, obrzeża lasów, na wolnych miejscach wśród kosówki, nad potokami, często na obrzeżach ścieżek. Rośnie zarówno na podłożu granitowym, jak i wapiennym. Występuje od regla dolnego po piętro turniowe. Roślina prawdziwie wysokogórska, w Tatrach spotkać ją można na najwyższych szczytach, nawet na Gerlachu^[5]^[4].

Zmienność: Cechuje się dużą zmiennością (stąd jedna z jego łacińskich nazw polymorpha, bardziej trafna, niż nazwa polska)^[4].

Pokrój
Okazy albinotyczne

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-14] (ang.).
↑ ^a ^b ^c The Plant List. [dostęp 2017-01-11].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Zofia Radwańska-Paryska: Rośliny tatrzańskie (Atlasy botaniczne). Irena Zaborowska (ilustr.). Warszawa: WSiP, 1988. ISBN 83-09-00256-4.
↑ ^a ^b ^c Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-14] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2017-01-11].

[mirek-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.

[paryska-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Zofia Radwańska-Paryska: Rośliny tatrzańskie (Atlasy botaniczne). Irena Zaborowska (ilustr.). Warszawa: WSiP, 1988. ISBN 83-09-00256-4.

[szafer-6] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[3]

[4]

[1]

[2]

[5]

[6]