Wikipedia

Edward Kilarski

Edward Kilarski (ur. 24 września 1902 w Brzozowie, zm. prawdop. 2 lub 3 kwietnia 1940 w Katyniu) – polski nauczyciel, działacz społeczny, porucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Edward Kilarski
Ilustracja
Edward Kilarski jako porucznik w 1937
porucznik porucznik
Data i miejsce urodzenia

24 września 1902
Brzozów

Data i miejsce śmierci

2 lub 3 kwietnia 1940
Katyń

Przebieg służby
Lata służby

1920–1940

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

52 Pułk Piechoty Strzelców Kresowych
80 Pułk Piechoty
78 Pułk Piechoty

Stanowiska

dowódca kompanii

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa (kampania wrześniowa, agresja ZSRR na Polskę)

Późniejsza praca

nauczyciel, kierownik szkoły

Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi Brązowy Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

 
Edward Kilarski

Urodził się w jako syn Wawrzyńca i Józefy, z domu Barańskiej. W rodzinnym Brzozowie uczęszczał do szkoły ludowej i przez trzy lata do gimnazjum państwowego.

U kresu I wojny światowej w czasie odzyskania przez Polskę niepodległości w listopadzie 1918 jako gimnazjalista-ochotnik wstąpił do Milicji Ludowej. Po kilku miesiącach kontynuował naukę szkolną. Podczas trwania wojnie polsko-bolszewickiej ponownie ochotniczo zgłosił się do armii 15 lipca 1920 w Przemyślu, został wysłany na front i walczył w szeregach 5 kompanii 52 pułku piechoty Strzelców Kresowych do 1 grudnia 1920. Po powrocie z wojny i późniejszym zdemobilizowaniu oraz zwolnieniu z wojska, wobec niekorzystnych warunków ekonomicznych, wyjechał w rejon powiatu słonimskiego w ówczesnym województwie nowogródzkim II Rzeczypospolitej. Od 1 grudnia 1922 był nauczycielem w mieście Zdzięcioł. W 1925 zdał egzaminy do wykonywania tego zawodu, a w 1928 ukończył Państwowy Wyższy Kurs Nauczycielski przy Państwowym Instytucie Robót Ręcznych w Warszawie. Jego polem zainteresowań była szeroko rozumiana technika, ponadto amatorsko malował. Pracował jako nauczyciel w Nowogródku, później został kierownikiem szkoły. Był prezesem tamtejszego Związku Nauczycielstwa Polskiego Szkół Powszechnych, ponadto pełnił funkcję dyrektora kasy „Samopomoc” oraz był członkiem Macierzy Szkolnej i Związku Strzeleckiego.

W 1929 ukończył kurs przyspieszony w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty przy Szkole Podoficerów Zawodowych Piechoty nr 8 w Grudziądzu. W 1930 został awansowany do stopnia podporucznika rezerwy ze starszeństwem z dniem 1 września 1929. Otrzymał przydział do 80 pułku piechoty w pobliskim Słonimiu. W tej jednostce latem 1931 odbył ćwiczenia w wymiarze 6 tygodni.

W 1934 odbył kurs dowódców kompanii strzeleckich w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie. W 1936 został awansowany do stopnia porucznika rezerwy. Następnie został delegowany do odbycia ćwiczeń wojskowych w 77 pułku piechoty, po czym przydzielony do 78 pułku piechoty stacjonującego w garnizonie Baranowicze, gdzie został mianowany na stanowisko dowódcy kompanii i w latach 1937, 1938 odbywał ćwiczenia wojskowe. Otrzymał odznaczenia w postaci medali pamiątkowych.

W sierpniu 1939, wobec zagrożenia konfliktem zbrojnym, został zmobilizowany, a po wybuchu II wojny światowej we wrześniu 1939 udał się na szlak wojenny. Podczas kampanii wrześniowej prawdopodobnie uczestniczył w działaniach wojennych na linii Mława – Różan, później po agresji ZSRR na Polskę w dniu 17 września 1939 wraz z wojskiem przekierowany na tereny wschodnie II RP, gdzie uczestniczył w starciach z wojskami sowieckimi. Aresztowany przez nich w okolicach Kanału Królewskiego, następnie był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. W tym czasie jego rodzina w Nowogródku otrzymała od niego dwa listy. 2 kwietnia 1940 został zabrany do Katynia i przypuszczalnie 2 lub 3 kwietnia 1940[a] rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. W 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane pod numerem 2121 w toku ekshumacji prowadzonych przez Niemców (przy zwłokach zostały znalezione pocztowa książeczka oszczędnościowa PKO, legitymacja członka Automobilklubu, lusterko kieszonkowe, grzebień, notes, cztery listy, w tym jeden nadesłany z Nowogródka z ul. Wojewódzkiej 22)[1][2], gdzie został pochowany na terenie obecnego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu.

Od 1925 jego żoną była Sabina z domu Jaroszewska (1902–1965)[3], nauczycielka języka rosyjskiego w sanockim liceum[4]. Mieli dwoje dzieci: syna Zbigniewa (1929-2020) i córkę Halinę.

 
Kamień przy Dębie Pamięci honorującym Edwarda Kilarskiego w Brzozowie
 
Kamień przy Dębie Pamięci honorującym Edwarda Kilarskiego w Sanoku

Ordery i odznaczenia edytuj

Upamiętnienie edytuj

Nazwisko Edwarda Kilarskiego zostało wymienione wśród upamiętnionych ofiar II wojny światowej, ustanowionej 10 października 1976 w kościele Przemienienia Pańskiego w Brzozowie.

Edward Kilarski został upamiętniony na grobie swojej żony Sabiny Kilarskiej na Cmentarzu Centralnym w Sanoku.

W 2007 pośmiertnie został awansowany do stopnia kapitana[6].

18 kwietnia 2009, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w tzw. Alei Katyńskiej na Cmentarzu Centralnym w Sanoku zostało zasadzonych 21 Dębów Pamięci[7][8][9], w tym upamiętniający Edwarda Kilarskiego (zasadzenia dokonał Mieczysław Brekier, prezes koła Związku Sybiraków w Sanoku)[10][11]. Dąb Pamięci upamiętniający Edwarda Kilarskiego zasadzono także w rodzinnym Brzozowie przy Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Brzozowie przy ulicy Moniuszki 17[12].

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Ponadto inskrypcja na grobie żony Edwarda Kilarskiego, Sabiny Kilarskiej, na Cmentarzu Centralnym w Sanoku podała datę śmierci 5 kwietnia 1940.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Katyń według źródeł niemieckich - 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2014-02-22].
  2. ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 78. ISBN 83-7001-294-9.
  3. ↑ Księga Zmarłych 1959–1975 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 71 (poz. 106).
  4. ↑ Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 75.
  5. ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 347 „za zasługi na polu pracy nauczycielskiej i społecznej”.
  6. ↑ LISTA OSÓB ZAMORDOWANYCH W KATYNIU, CHARKOWIE, TWERZE I MIEDNOJE MIANOWANYCH POŚMIERTNIE NA KOLEJNE STOPNIE. policja.pl. [dostęp 2013-02-25].
  7. ↑ Krystyna Chowaniec, Patron sanockiego harcerstwa – ksiądz harcmistrz Zdzisław Peszkowski, Rocznik Sanocki Tom X – Rok 2011, Sanok 2011, s. 17.
  8. ↑ Krystyna Chowaniec. Uroczystości dnia Katyńskiego w Sanoku. „Góra Przemienienia”, s. 4–13, Nr 17 (299) z 26 kwietnia 2009. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. 
  9. ↑ Marian Struś. Sanok nie zapomni. „Tygodnik Sanocki”, s. 1, 6, Nr 17 (911) z 24 kwietnia 2009. 
  10. ↑ Uroczystości Dnia Katyńskiego w Sanoku. ko.rzeszow.pl. [dostęp 2014-02-25].
  11. ↑ Krystyna Chowaniec: Dęby Pamięci. Sanok: Komenda Hufca ZHP Ziemi Sanockiej im. ks. hm. Zdzisława Peszkowskiego, 2010, s. 45. ISBN 978-83-931109-3-3.
  12. ↑ Poznajemy zawody naszych rodziców. ps1.brzozow.pl, 25 października 2013. [dostęp 2014-02-25].

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Edward_Kilarski&oldid=71953614”