Edward Loth
Edward Karol Loth (ur. 3 sierpnia 1884 w Warszawie[1], zm. 15 września 1944 tamże) – polski anatom, antropolog i eugenik, doktor medycyny i filozofii, jeden z organizatorów i profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności oraz fińskiej Akademii Nauk, pułkownik lekarz Wojska Polskiego.
| |
 pułkownik lekarz
| |
| Data i miejsce urodzenia |
3 sierpnia 1884 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
15 września 1944 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1922 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
lekarz batalionu |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
    
| |
.png){kind=small}
_01.jpg)
.jpg)
Życiorys edytuj
Edward Karol Loth urodził się 3 sierpnia 1884 roku w Warszawie, w rodzinie Edwarda Karola i Anny z Hoserów. Był młodszym bratem Jerzego (1880–1967)[2].
Jako uczeń został usunięty ze szkół za udział w demonstracji przeciw caratowi. Maturę zdawał jako ekstern w Baku. Był członkiem Związku Młodzieży Polskiej „Zet”.
Studiował antropologię w Zurychu i w 1907 otrzymał doktorat z filozofii. Później studiował medycynę w Bonn, Getyndze i Heidelbergu, gdzie w 1912 otrzymał stopień doktora nauk medycznych. Następnie pracował jako asystent w Katedrze Anatomii Uniwersytetu Lwowskiego. W 1914 habilitował się z anatomii i antropologii oraz rozpoczął we Lwowie wykłady z anatomii prawidłowej i topograficznej. W 1915 był jednym z organizatorów Uniwersytetu Warszawskiego i objął tam Katedrę Anatomii Prawidłowej Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Był pionierem antropomorfologii części miękkich. Od 1921 profesor anatomii na tym Uniwersytecie.
W czasie I wojny światowej pełnił służbę w Legionach Polskich. Był lekarzem 3 pułku piechoty. Awansował kolejno na: podporucznika lekarza (19 października 1914), porucznika lekarza (2 listopada 1914) i kapitana lekarza (21 marca 1915). W 1915 informowano w prasie, iż opracował wynalazek w postaci noszy-taczek[3]. W 1917 był urlopowany jako profesor Uniwersytetu Warszawskiego[4].
W latach 1917–1919 pełnił funkcję naczelnego lekarza Polskiej Siły Zbrojnej. W styczniu 1919 został powołany na stanowisko zastępcy szefa Departamentu Sanitarnego Ministerstwa Spraw Wojskowych. W latach 1919–1920 był członkiem wojskowej Misji Zakupów w Paryżu. 29 maja 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu pułkownika, w Korpusie Lekarskim, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich[5]. W 1921 został przeniesiony do rezerwy. W 1922 posiadał przydział w rezerwie do Kompanii Zapasowej Sanitarnej Nr 3[6]. Zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów rezerwy sanitarnych, w grupie lekarzy. Posiadał przydział w rezerwie do 1 batalionu sanitarnego w Warszawie[7][8]. W 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. Posiadał przydział do Kadry Zapasowej 1 Szpitala Okręgowego w Warszawie[9].
W latach 1929–1931 był prezesem Towarzystwa Lekarzy Zdrojowych[10].
Od 1911 był członkiem rzeczywistym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, w latach 1925–1935 był członkiem zarządu, a od 1928 do 1935 sekretarzem generalnym. Od 1927 był członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności, a od 1934 członkiem czynnym.
W 1927 był prezesem Zarządu Głównego Związku Hallerczyków[11]. W 1931 opublikował podręcznik „Anthropologie des parties molles”.
Prowadził badania porównawcze części miękkich człowieka, także z dziedziny ortopedii i rehabilitacji narządów ruchu.
W czasie okupacji był członkiem Armii Krajowej, pracował w warszawskim Szpitalu Ujazdowskim i brał udział w tajnym nauczaniu. Prowadził wykłady w Prywatnej Szkoły Zawodowej dla Pomocniczego Personelu Sanitarnego doc. Jana Zaorskiego, która była konspiracyjną formą tajnego Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego[12].
Zginął w powstaniu warszawskim wraz z żoną i córką pod gruzami kamienicy przy ul. Tenisowej na Mokotowie[13], pełniąc obowiązki chirurga w punkcie opatrunkowym. Pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera A27-12-24/25)[14].
Życie prywatne edytuj
15 października 1909 zawarł związek małżeński z Jadwigą Niemirycz[2]. Syn Felicjan ps. „Felek” (1914–1982) był doktorem medycyny, chirurgiem ortopedą, więźniem Pawiaka, uczestnikiem Powstania Warszawskiego. Córka Helena (ur. 1916)[15]
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 7338[15][16]
- Krzyż Niepodległości[15][16]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)[15][16]
- Krzyż Kawalerski Orderu Franciszka Józefa z dekoracją wojenną (Austro-Węgry, 1916)[17]
- Medal Zasługi Wojskowej (Austro-Węgry)[18]
- Medal Zasługi Wojskowej z mieczami (1917, Austro-Węgry)[18]
- Order Korony Świętego Stefana III klasy (Węgry)[16]
Nagrody i wyróżnienia edytuj
- Nagroda „Prix Broca” (1920, Międzynarodowy Instytut Antropologii)[16]
- Nagroda „Prix Hollandais” (1935, Międzynarodowy Instytut Antropologii)[16]
- Tytuł i medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (1996)[19]
Przypisy edytuj
- ↑ Stanisław Zieliński, Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich : podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci - pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 275.
- ↑ a b Łoza 1938 ↓, s. 432.
- ↑ Wynalazcy w Legionie. „Nowości Illustrowane”. Nr 41, s. 3, 9 października 1915.
- ↑ Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 52.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 16 czerwca 1920 roku, s. 459.
- ↑ Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 164.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1128, 1212.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1021, 1095.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 213, 731.
- ↑ Romer Eugeniusz: Pamiętnik paryski (1918–1919), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław·Warszawa·Kraków·Gdańsk·Łódź 1989, przypis red. nr 1060, s. 261, ISBN 83-04-03052-7
- ↑ Kalendarz oficerów rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej. Rocznik II. Warszawa: 1927, s. 32.
- ↑ Stanisław Chodynicki, Paweł Radziejewski: Tajne nauczanie w czasie II wojny światowej i białostoccy lekarze. umb.edu.pl. [dostęp 2018-12-18].
- ↑ Aleja Niepodlegości, sp.spr.edu.pl, 11 listopada 2014
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
- ↑ a b c d Polak (red.) 1993 ↓, s. 120.
- ↑ a b c d e f Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 432-433.
- ↑ Odznaczenia w Legionach. „Kurjer Lwowski”. Nr 628, s. 4, 15 grudnia 1916.
- ↑ a b Kronika. Odznaczania w Legionach Polskich. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 177 z 5 sierpnia 1917.
- ↑ Loth Edward (1884 - 1944 ). db.yadvashem.org. [dostęp 2015-11-18].
Bibliografia edytuj
- Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. [dostęp 2016-06-11].
- Stanisław Feliksiak (red.) Słownik biologów polskich. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1987, 331–332. ISBN 83-01-00656-0
- Edward Loth: Człowiek przeszłości, Książnica-Atlas, Lwów-Warszawa 1938, 348 str. (wznowiona w 1953 r. z inspiracji Polskiego Towarzystwa Antropologicznego przez Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
- Edward Loth: Nauka o nerwach obwodowych: ze 140 rycinami, przejrzał i uzupełnił Witold Sylwanowicz, Wydanie 2, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1960.
- Stanisław Łoza: Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938.
- Dzieje anatomii w Polsce. Katedra Historii Medycyny CM UJ. [dostęp 2014-06-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-13)].
- A. Zaorski: Profesor Edward Loth (1884–1944). Medycy Powstania Warszawskiego. [dostęp 2014-06-26].
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.
Linki zewnętrzne edytuj
- Prace Edwarda Lotha w serwisie Polona.pl