Edward Pepłowski

polski inżynier, polityk, minister, senator

Edward Adolf Pepłowski (ur. 11 kwietnia 1880 w Starachowicach, zm. 23 marca 1960 w Łodzi) – polski inżynier, polityk, minister pracy i opieki społecznej, senator II RP.

Edward Pepłowski
Ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Edward Adolf Pepłowski h. Gozdawa

Data i miejsce urodzenia

11 kwietnia 1880
Starachowice, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

23 marca 1960
Łódź, Polska

Minister pracy i opieki społecznej
Okres

od 13 grudnia 1919
do 5 marca 1921[1]

Przynależność polityczna

Narodowa Partia Robotnicza

Poprzednik

Jerzy Iwanowski

Następca

Jan Stanisław Jankowski

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski

Życiorys

edytuj
 
Poseł do rosyjskiej II Dumy Państwowej, 1907
 
Grób Edwarda Pepłowskiego na cmentarzu Powązkowskim przed renowacją

Uczył się w gimnazjum w Radomiu, gdzie był członkiem kół samokształceniowych. Za tę działalność relegowany ze szkoły, maturę uzyskał jako ekstern w IV gimnazjum w Warszawie[2]. Następnie studiował ukończył Instytut Technologiczny w Petersburgu (1906)[3] Podczas studiów wstąpił do Związku Młodzieży Polskiej (Zet) a od 1904 był członkiem Ligi Narodowej[4] Wraz z Ludwikiem Parniewskim i Leonem Skibińskim był wykładowcą niejawnego oświatowego Towarzystwo A.B.C. i prowadził na jej rzecz komplety z historii i języka polskiego przeznaczone dla gimnazjalistów i niezamożnej polskiej ludności Petersburga[5].

Po powrocie do kraju w latach 1906–1909 pracował w przedsiębiorstwie robót górniczych, wiertniczych i hydrologicznych Michała Łempickiego w Sosnowcu[6]. W 1905 był współzałożycielem Narodowego Związku Robotniczego w Królestwie Polskim. Współpracował wówczas bardzo blisko z Zarządem Głównym tej organizacji[6] i zorganizował koła NZR w Radomiu i Starachowicach[2]. Następnie wraz z Adamem Chądzyńskim działał w pracach NZR na terenie Zagłębia Dąbrowskiego, skąd został posłem do rosyjskiej II Dumy Państwowej w lutym 1907[6].

W czerwcu 1908 wraz z Zygmuntem Makowieckim, Aleksandrem Zawadzkim, Tadeuszem Grużewskim, Adamem Chądzyńskim i Janem Stanisławem Jankowskim wystąpił z Ligi Narodowej, wiążąc się z tzw. frondą[6]. Walnie przyczynił się na VI Zjeździe NZR (6-8 IX 1908) do zerwania z LN. Został na nim wybrany do Zarządu Głównego NZR[2]. 1 marca 1909 został aresztowany przez policję rosyjską i kilka tygodni więziony w ratuszu warszawskim. Z powodu braku dowodów za kaucją 300 rubli został zwolniony[6]. Po wyjściu z więzienia wyjechał do Czech gdzie pracował jako inżynier i współpracował ze środowiskami skupionymi wokół "Zarzewia". W latach 1912-1914 reprezentował NZR w Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych[2].

W okresie międzywojennym należał do Narodowej Partii Robotniczej, od maja 1920 należał do grona jej czołowych działaczy i organizatorów. W latach 1920-1935 był członkiem Rady Naczelnej i Zarządu Głównego NPR[2]. Od 13 grudnia 1919 do 9 czerwca 1920 i od 24 lipca 1920 do 5 marca 1921 był ministrem pracy i opieki społecznej w rządach Leopolda Skulskiego i Wincentego Witosa[6]. W latach 1921–1926 zajmował stanowisko dyrektora naczelnego Państwowych Zakładów Górniczych i Hutniczych w Warszawie[6]. W latach 1928–1935 był senatorem II i III kadencji. Senator II kadencji wybrany w 1928 roku z województwa poznańskiego z Listy Narodowej Partii Robotniczej[7]. W wyborach 1930 r. został ponownie wybrany w województwie poznańskim, kandydując z listy Centrolewu[6]. W 1935 opuścił NPR wraz z Adamem Chądzyńskim i Janem Stanisławem Jankowskim na znak protestu przeciwko bojkotowi wyborów[2].

Podczas II wojnie światowej był prezesem zarządu Fabryki Wyrobów Ceramicznych w Opocznie[2]. W latach 1945–1947 był dyrektorem technicznym w Zakładach Przemysłu Bawełnianego nr 4 im. Stanisława Dubois w Łodzi (daw. „Eitingon i Spółka”). W latach 1947–1949 dyrektorem technicznym w Dyrekcji Przemysłu Bawełnianego, w latach 1949–1954 dyrektorem, a następnie głównym mechanikiem Zakładów Przemysłu Bawełnianego im. Józefa Stalina w Łodzi oraz głównym mechanikiem w Przedsiębiorstwie Usług Ogólnych Przemysłu Bawełnianego w Łodzi[8].

Zmarł w Łodzi. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 179-3-20,21)[9].

 
Grób Edwarda Pepłowskiego po renowacji (2023)

W 2022 roku z inicjatywy premiera Mateusza Morawieckiego, Fundacja ,,Stare Powązki" w ramach projektu odrestaurowywania grobów ministrów II RP, odnowiła miejsce pochówku Edwarda Pepłowskiego[10].

Ordery i odznaczenia

edytuj

Rodzina

edytuj

Był synem hutmistrza zatrudnionego w Starachowickich Zakładach Górniczych (SA) Eugeniusza Pepłowskiego h. Gozdawa (1847–1897) i Marianny z Bairdów (zm. 1937)[12]. Pierwszą jego żoną była Anna z Czarnkowskich, drugą Janina z Wolskich (zm.1968) 1. voto Bobrowska 2. voto Wielowieyska; dzieci nie pozostawił. Miał pasierbicę Józefinę Wernerową (córkę drugiej żony)[6].

Przypisy

edytuj
  1. z przerwą 9.VI.1920-23.VII.1920 gdy stanowisko ministra pracy i opieki społecznej było nieobsadzone
  2. a b c d e f g Jerzy Z. Pająk, Pepłowski Edward (1880-1960), w: Świętokrzyski Słownik Biograficzny, t. 2, pod red. Jerzego Szczepańskiego, Kielce 2009, s. 360
  3. Księga pamiątkowa inżynierów technologów Polaków wychowańców Instytutu Technologicznego w Petersburgu : (w rocznicę stulecia uczelni), Warszawa 1933. s. 95.
  4. Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887-1907), Londyn 1964, s. 580.
  5. Barbara Gąsieniec, Związek Młodzieży Polskiej „Zet” w Petersburgu / Piotrogrodzie - Polski Petersburg {dostęp 5.07.2025]
  6. a b c d e f g h i Roman Wapiński, Pepłowskł Edward Adolf (1880-1960), w: Polski Słownik Biograficzny t. 25, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1980, s. 592-593
  7. Tadeusz i Karol Rzepeccy, Sejm i Senat 1928-1933. Podręcznik zawierający wyniki wyborów w województwach, okręgach i powiatach, podobizny posłów sejmowych i senatorów, statystyki i mapy poglądowe, Wielkopolska Księgarnia Nakładowa Karola Rzepeckiego, Poznań 1928, s. 168.
  8. Edward Pepłowski » Witryna edukacyjna Kancelarii Senatu [online], senat.edu.pl [dostęp 2021-01-04].
  9. Cmentarz Stare Powązki: ANTONI WOLSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-10].
  10. Nagrobki ministrów II RP – odnowione – Fundacja Stare Powązki [online] [dostęp 2023-05-04] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-11] (pol.).
  11. M.P. z 1924 r. nr 299, poz. 979 „za zasługi, położone dla Rzeczypospolitej Polskiej w dziedzinie organizacji przemysłowych urzędów państwowych”.
  12. Edward Adolf Pepłowski h. Gozdawa [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-01-04].

Bibliografia

edytuj