Edward Zygmunt Nowakowski

historyk , zakonnik, uczestnik powstania styczniowego

Edward Zygmunt Nowakowski, imię zakonne: Wacław, ps. „Edward z Sulgostowa” (ur. 19 lipca 1829 w Bobrówce, zm. 9 stycznia 1903 w Krakowie) – polski kapucyn, powstaniec styczniowy, kaznodzieja, historyk.

Wacław
Edward Zygmunt Nowakowski
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

19 lipca 1829
Bobrówka

Data i miejsce śmierci

9 stycznia 1903
Kraków

Miejsce pochówku

cmentarz Rakowicki w Krakowie

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Inkardynacja

Zakon Braci Mniejszych Kapucynów

Śluby zakonne

1862 i ponownie 1877

Prezbiterat

1 lutego 1880

Życiorys edytuj

Urodził się 19 lipca 1829 w Bobrówce[1][2][3] (według innej wersji w Kuryłówce[4]). Był synem właścicieli tamtejszego majątku, Łukasza i Klotyldy z domu Korzelińskiej[2][1]. Uczył się w Krzemieńcu i Warszawie, angażując się w działalność narodową[2][1]. W latach 1850–1858 pracował jako bibliotekarz u Konstantego Świdzińskiego w Sulgostwie[2][2]. W 1860 wstąpił do zakonu kapucynów w klasztorze w Lubartowie[1]. Tam odbywał nowicjat, a potem także w klasztorze w Lublinie[2][1]. Wstąpienie do zakonu wynikało z jego ascetycznego usposobienia[1]. W zakonie ślubował post dozgonny[2][1].

Z chwilą wybuchu powstania styczniowego 1863 będąc klerykiem przyłączył się do działań polskich[2][1][3]. Był ważną postacią utrzymania walk na Podolu i Litwie, wypełniając tam misje[1]. Był członkiem Rządu Narodowego na ziemi lubelskiej[1]. W 1864 został aresztowany i został zesłany na Syberię (tzw. „posielenie”)[1]. W trakcie pochodu skazanych na jednym z etapów spotkał swojego brata Karola (artysta malarz), skazanego na ciężkie roboty w kopalniach[1]. Uznając się za zdrowszego i silniejszego fizycznie przekupił strażników z konwoju, dzięki temu zamienił się z bratem i tym samym sam trafił do ciężkich robót w Irkucku i Usoli (brat Karol ostatecznie zmarł w Irkucku)[2][1]. Był też deportowany nad Jezioro Bajkał[3]. Po śmierci Karola wylegitymował się i został zesłany do Tunki – miejsca zsyłki dla duchowieństwa[2]. Łącznie przebywał na zesłaniu osiem lat[1].

Po uwolnieniu z robót aresztanckich był internowany w Odessie[1]. Stamtąd trafił na Wołyń i Podole, potem do Galicji, a później do Poznania[2][1]. Wyjechawszy do Paryża wstąpił do klasztoru trapistów, skąd odszedł nie znajdując tam swoich oczekiwań[2][1]. Po kolejnych latach tułaczki przybył do Krakowa i wstąpił do klasztoru kapucynów[2][1]. 1 lutego 1880 otrzymał sakrament święceń kapłańskich z rąk ks. kard. Albina Dunajewskiego[2][1][3]. Od tego czasu pozostawał w Krakowie jako anachoreta i oddawał się pracy literackiej[1]. Był autorem monografii i rozpraw historycznych, dotyczących głównie końca XVIII wieku[1]. Ogłosił szereg prac historycznych. Używał pseudonimów „Edward z Sulgostowa” i „Bolesław Szwarce”. Udzielał się w życiu narodowym[1]. W listopadzie 1900 w kościele Mariackim udzielił ślubu Lucjanowi Rydlowi i Jadwidze Mikołajczykównie. Do jego kazań nawiązał Stanisław Wyspiański w Wyzwoleniu (w wypowiedziach Kaznodziei)[4].

Zmarł 9 stycznia 1903 w Krakowie[2][1]. Został pochowany w grobowcu kapucynów na cmentarzu Rakowickim w Krakowie 12 stycznia 1903 (kwatera Ld)[2][5].

Publikacje edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x O. Wacław Nowakowski. Zakonnik – wódz powstania. „Ilustracya Polska”. Nr 4, s. 69–70, 23 stycznia 1903. 
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p Ks. Wacław Nowakowski 1829 † 1903. „Kurjer Lwowski”. Nr 11, s. 1, 11 stycznia 1903. 
  3. a b c d Nieco szczegółów biograficznych dotyczących uczestników organizacyi i partyzantki r. 1863/64. W: Józef Białynia Chołodecki: Księga pamiątkowa opracowana staraniem Komitetu Obywatelskiego w czterdziestą rocznicę powstania r. 1863/1864. Lwów: 1904, s. 315.
  4. a b Franciszek Ziejka: W służbie Ojczyźnie i Pani z Jasnej Góry Alma Mater 2007 nr 94 s. 29–34.
  5. Lista osób zasłużonych pochowanych na Cmentarzu Rakowickim (1803–1939). W: Karolina Grodziska–Ożóg: Cmentarz Rakowicki w Krakowie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987, s. 129. ISBN 83-08-01428-3.

Bibliografia edytuj

  • „Ilustrowana Encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego”
  • Ł. Grzegorczyk Ojciec Wacław z Sulgostowa – bibliotekarz u Świdzińskiego [1]

Linki zewnętrzne edytuj