Efekt dźwigni finansowej

Efekt dźwigni finansowej (ang. financial leverage effect) – podniesienie lub obniżenie stopy zwrotu z kapitału własnego (ROE) na skutek zastosowania długu (kapitału obcego) jako źródła finansowania działalności gospodarczej, w porównaniu do wariantu finansowania opartego jedynie o kapitał własny.

Może być pozytywny (dodatni), jak i negatywny (ujemny) – ten drugi przypadek często określany jest jako maczuga finansowa. Uzyskanie dodatniego efektu dźwigni finansowej, wyrażającego się wzrostem stopy zwrotu z kapitału własnego przedsiębiorstwa, dzięki wykorzystywaniu obcych źródeł kapitału, uzależnione jest jednak od spełnienia łącznie dwóch podstawowych warunków.

Po pierwsze, dodatni efekt wystąpi jedynie wówczas, gdy rentowność całego kapitału (własnego i obcego) przedsiębiorstwa obliczona jako stosunek zysku operacyjnego do łącznej wartości kapitału będzie wyższa od stopy oprocentowania długu (kapitału obcego):

Zysk operacyjny / Kapitał całkowity * 100% > k_D

gdzie:

k_D – jest to stopa oprocentowania długu, zaś przez kapitał całkowity rozumiemy sumę kapitału obcego i własnego.

W przeciwnym razie zysk operacyjny wypracowany przez kapitał obcy będzie niższy od kwoty odsetek (kapitał obcy nie zarobi więc na siebie), a dodatkowo należne odsetki mogą pochłonąć część zysku operacyjnego wypracowanego przez kapitał własny, obniżając tym samym jego rentowność. Stąd płynie wniosek, że neutralność działania efektu dźwigni finansowej uzyskamy, gdy:

Zysk operacyjny / Kapitał całkowity * 100% = k_D

Drugim warunkiem zapewniającym wystąpienie dodatniego efektu dźwigni finansowej jest zachowanie właściwej, optymalnej struktury finansowania (odpowiedniego udziału kapitału obcego w całości źródeł finansowania zapewniającego najniższy koszt kapitału). Zbyt wysoki udział długu w strukturze finansowania firmy może bowiem spowodować wzrost ryzyka bankructwa, którego źródłem może być zarówno brak możliwości zrolowania długu w terminach jego wymagalności, jak i trudności w spłacie wysokich kosztów finansowych (odsetkowych). W przypadku, gdy wysokie koszty odsetkowe są wyższe od wypracowywanego przez kapitał całkowity zysku operacyjnego, zgodnie ze wzorem na stopień dźwigni finansowej (ang. Degree of Financial Leverage) w mianowniku mamy wartość ujemną, w liczniku nadal dodatnią i w konsekwencji DFL przyjmuje wartość ujemną:

DFL = Z_operbaz / (Z_operbaz - O)

gdzie:

DFL – stopień dźwigni finansowej

Z_operbaz – poziom zysku operacyjnego według stanu bazowego tzn. według stanu bieżącego (teraźniejszego)

O – kwota odsetek od kapitału obcego.

W konsekwencji sytuacja taka doprowadzi do wystąpienia efektu negatywnego (maczugi finansowej).

Zobacz też

• dźwignia operacyjna

Bibliografia

• M. Sierpińska, T. Jachna: Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2014, s. 408. ISBN 978-83-01-14987-1.
• R. Machała: Zarządzanie finansami i wycena firmy. Wrocław: Unimex, 2011, s. 752. ISBN 978-83-61792-36-9.