Efekt flankerów
Efekt flankerów – termin stosowany w psychologii poznawczej, odnoszący się do teorii uwagi, a przede wszystkim kontroli poznawczej i jej mechanizmów. Wykorzystywany jest do badania, jakie czynniki mogą mieć wpływ na selektywną uwagę i zakres, w jakim występuje przetwarzanie nieistotnych informacji. Efekt flankerów wynika z konieczności zahamowania potencjalnej reakcji na bodziec zakłócający („flanker”)[1]. Test flankerów pozwala mierzyć jaka jest skuteczność i siła odporności na dystrakcję, czyli czynnik rozpraszający uwagę. Test flankerów jest przez niektórych badaczy traktowany jako odpowiednik zadania Stroopa.
Klasyczny efekt flankerów edytuj
Klasyczny efekt flankerów został opisany przez Barbarę Eriksen i Charlesa Eriksena w 1974 r.[2] Badacze użyli w badaniu jako bodźców litery. „Badani reagują na literę pojawiającą się w centrum ekranu. Litera ta jest otoczona przez dwa bodźce zakłócające (flankery), którymi są inne litery pojawiające się po obu stronach sygnału w jednym rzędzie”[3].
Eriksenowie zastosowali dwie manipulacje eksperymentalne. Raz flankery były tożsame z sygnałem, a innym razem były innymi literami lub zmieniano odległość między literami. Badanie pozwoliło na sformułowanie kilku podstawowych zależności:
- Czas reakcji ulega wydłużeniu jeżeli pojawiają się flankery.
- Podobieństwo sygnału i obiektu rozpraszającego tzw. dystraktora powoduje wydłużenie czasu reakcji.
- Czas reakcji ulega wydłużeniu jeżeli zmniejsza się wzajemna odległość bodźców i dystraktorów.
- Efekt flankerów można osłabić poprzez dokonanie przestrzennej separacji liter w rzędzie.
Wersje zadania flankerów edytuj
Oprócz klasycznej wersji opracowanej przez Eriksenów, którzy stosowali w swoim zadaniu litery, w innych wariantach używane są numery, kolorowe plamy czy strzałki.
Efekt flankerów był także badany z zastosowaniem reguł i wnioskowania Bayesa. Przyjęta metoda potwierdziła zależności opisane przez Eriksenów[4].
Zależności między czasem reakcji a efektem flankerów badano także z wykorzystaniem elektroencefalografu (EEG). Badacze założyli, że ludzki mózg „widzi” liczby w układzie przestrzennym, liniowym. Konsekwencją takiego postrzegania jest wydłużenie czasu reakcji im bliżej celu (standardu porównawczego) znajduje się flanker. Wyjątek stanowi liczba 9, która mimo znacznej odległości od 5 ma dłuższy czas reakcji badanego ze względu na podobieństwo do szóstki[5].
Przypisy edytuj
- ↑ Marek Nieznański: Opracowanie podręcznika. [dostęp 2013-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ Barbara A. Eriksen, Charles W. Eriksen. Effects of noise letters upon the identification of a target letter in a nonsearch task. „Perception & Psychophysics”. 16 (1), s. 143–149, 1974. DOI: 10.3758/BF03203267.
- ↑ Nęcka Edward, Orzechowski Jarosław, Szymura Błażej: Psychologia poznawcza. Warszawa: Academica Wydawnictwo SWPS i Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 155–266. ISBN 83-01-14586-2. (pol.).
- ↑ White, C., Brown, S., Ratcliff, R. A Test of Bayesian Observer Models of Processing in the Eriksen Flanker Task. „Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance”. 38, s. 489–498, 2011. DOI: 10.1037/a0026065. (ang.).
- ↑ Anja Fellbrich, Wido Nager, Thomas F. Münte. The mental number line electrified: brain potentials in a numerical flanker task. „Psychological Research”. 76 (2), s. 229–235, 2012. DOI: 10.1007/s00426-011-0409-5.