Wikipedia

Elizabeth Taylor

aktorka amerykańska pochodzenia brytyjskiego

Elizabeth Rosemond Taylor (ur. 27 lutego 1932 w Hampstead, zm. 23 marca 2011 w Los Angeles) – amerykańska aktorka, producentka filmowa, businesswoman i działaczka humanitarna. Jedna z największych gwiazd Hollywood. Wyróżniona wieloma nagrodami, w tym dwoma Oscarami: w 1961 za rolę Glorii Wondrous (Butterfield 8) i w 1967 za rolę Marthy (Kto się boi Virginii Woolf?). American Film Institute umieścił ją na siódmym miejscu na liście największych aktorek wszech czasów (The 50 Greatest American Screen Legends)[1].

Elizabeth Taylor
Ilustracja
Elizabeth Taylor (lata 50.)
Imię i nazwisko

Elizabeth Rosemond Taylor

Data i miejsce urodzenia

27 lutego 1932
Hampstead

Data i miejsce śmierci

23 marca 2011
Los Angeles

Zawód

aktorka, producentka filmowa, businesswoman, działaczka humanitarna

Współmałżonek

Conrad Hilton
(1950−1951; rozwód)
Michael Wilding
(1952−1957; rozwód)
Michael Todd
(1957−1958; jego śmierć)
Eddie Fisher
(1959−1964; rozwód)
Richard Burton
(1964−1974; rozwód)
(1975−1976; rozwód)
John Warner
(1976−1982; rozwód)
Larry Fortensky
(1991−1996; rozwód)

Lata aktywności

1942−2003

Odznaczenia
Prezydencki Medal Obywatelski (Stany Zjednoczone) Dama Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Komandor Orderu Sztuki i Literatury (Francja)
podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Elizabeth Taylor w magazynie Modern Screen (marzec 1950)
Taylor z synem, Michalem Wildingiem juniorem (czerwiec 1953)
Kreacje filmowe i teatralne
Taylor i Spencer Tracy w filmie Ojciec panny młodej (1950)
Taylor i Rock Hudson w filmie Olbrzym (1956)
Taylor w filmie Olbrzym (1956)
Taylor w filmie Kotka na gorącym blaszanym dachu (1958)
Taylor w filmie Kleopatra (1963)
Taylor i Mia Farrow w filmie Tajna ceremonia (1968)
Taylor i Richard Burton w sztuce Private Lives (1983)

ŻyciorysEdytuj

DzieciństwoEdytuj

Urodziła się w Hampstead. Jej rodzice byli Amerykanami zamieszkałymi w Anglii. Jej starszy brat Howard urodził się w 1929. Ojciec aktorki, Francis Lenn Taylor (1897–1968) był handlarzem sztuki, a matka, Sara Sothern z domu Warmbrodt (1895–1994), aktorką. Elizabeth w wieku trzech lat zaczęła brać lekcje baletowe. Rok przed wybuchem II wojny światowej wróciła z rodzicami do Stanów Zjednoczonych.

Genealogia
4. Francis Marion Taylor
(1860−1946)		      
    2. Francis Lenn Taylor
(1897−1968)
5. Elisabeth Mary Rosemond
(1869−1937)		        
      1. Elisabeth Rosemond Taylor
(1932−2011)
6. Samuel Sylvester Warmbrodt
(1861−1948)		    
    3. Sara Viola Warmbrodt
(1895−1994)		    
7. Elisabeth Ann Wilson
(1864−1932)		      
 

KarieraEdytuj

Zadebiutowała jako aktorka w 1942, mając 10 lat w There's One Born Every Minute. Rok później zagrała w filmie Lassie, wróć! (Lassie Come Home), który zapewnił jej międzynarodową popularność. Pierwszą wielką rolę otrzymała w melodramacie Miejsce pod słońcem (A Place in the Sun).

Szczytowy okres jej kariery przypadł na lata 50 i 60 XX wieku, kiedy to za udział w trzech kolejnych filmach była nominowana do Oscara, a w 1960 otrzymała nagrodę za rolę w filmie Butterfield 8. Jej najwybitniejsze kreacje to bohaterki filmów Kto się boi Virginii Woolf? (Who's Afraid of Virginia Woolf?) i Poskromienie złośnicy (The Taming of the Shrew) (obydwa z 1966)[2]. Jej najsłynniejszą rolą była tytułowa Kleopatra z filmu Josepha L. Mankiewicza z 1963.

W latach 60. Andy Warhol stworzył serię portretów Elizabeth Taylor. Są jednymi z najbardziej znanych dzieł artysty[3].

Ostatnie lata i śmierćEdytuj

W listopadzie 2004 przyznała, że miała niewydolność serca[4]. Ponadto chorowała onkologicznie − przeżyła operacje usunięcia guza mózgu[5] i raka skóry[6]. Kilkukrotnie zmagała się też z zapaleniem płuc[7].

W 2005 opowiedziała się po stronie Michaela Jacksona w jego procesie w Kalifornii pod zarzutem seksualnego wykorzystania dziecka. Piosenkarz został uniewinniony.

W ostatnich latach życia preferowała spędzanie czasu w samotności. W 2009 przeszła operację zastawki serca.

W lutym 2011 trafiła z objawami niewydolności serca na leczenie do szpitala w Los Angeles, gdzie 23 marca 2011 zmarła w otoczeniu rodziny; miała 79 lat[8]. Dwa dni po śmierci została pochowana na cmentarzu Forest Lawn w Glendale. Uroczystości pogrzebowe odbyły się zgodnie z obrządkiem żydowskim, prowadził je rabin Jerry Cutler.

Życie prywatneEdytuj

Była mężatką ośmiokrotnie, z czego siedem małżeństw zakończyło się rozwodem, a raz owdowiała, ponieważ jej mąż Michael Todd zginął w katastrofie lotniczej.

  • 1950-51 – Conrad Hilton Jr.
  • 1952-57 – Michael Wilding (dwoje dzieci: Michael i Christopher)
  • 1957-58 – Michael Todd (córka Liza)
  • 1959-64 – Eddie Fisher
  • 1964-74 oraz 1975-76 – Richard Burton (adoptowana córka); rozpoczęli romans na planie Kleopatry, pozostając w związkach małżeńskich[9]
  • 1976-82 – John Warner
  • 1991-96 – Larry Fortensky

W kwietniu 1959 przeszła konwersję na judaizm i przyjęła imiona Elisheba Rachel[10].

Otwarcie wspierała społeczność gejowską[11]. W latach 80. zaczęła czynnie angażować się w pomoc osobom chorującym na AIDS[11].

W 1987 na aukcji zorganizowanej przez firmę Sotheby’s w Genewie zakupiła wysadzaną brylantami platynową broszkę, która należała do Wallis Simpson[12].

FilmografiaEdytuj

Filmy fabularneEdytuj

Seriale telewizyjneEdytuj

  • 1981: Szpital miejski (General Hospital) jako Helena Cassadine
  • 1983: Wszystkie moje dzieci (All My Children) jako członkini załogi w pałacu
  • 1984: Hotel jako Katherine Cole
  • 1985: Północ-Południe (North and South) jako Madam Conti
  • 1992
    • Simpsonowie The Simpsons jako Maggie Simpson (głos)
    • Kapitan Planeta (Captain Planet and the Planeteers) jako matka Todda (głos)
  • 1996: Pomoc domowa (The Nanny) jako ona sama
  • 2003: God, the Devil and Bob jako Sarah (głos)

ProdukcjaEdytuj

  • 1967

NagrodyEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ AFI's 100 YEARS...100 STARS (ang.). American Film Institute. [dostęp 2018-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-30)].
  2. ↑ Jan Słodowski, Andrzej Roman: Gwiazdy światowego kina. Leksykon. Warszawa: Editions Spotkania, 1992, s. 200. ISBN 83-85195-83-1.
  3. ↑ Andy Warhol and Liz Taylor | Christie's, www.christies.com [dostęp 2022-03-23] (ang.).
  4. ↑ Meredith Melnick: Are You at Risk for Congestive Heart Failure? (ang.). Time, 2011-03-23. [dostęp 2020-12-07].
  5. ↑ A&E Television Networks: Elizabeth Taylor Biography (ang.). [dostęp 2011-03-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-20)].
  6. ↑ Sue Chan: Elizabeth Taylor Cured Of Skin Cancer (ang.). CBS News, 2002-09-13. [dostęp 2020-12-07].
  7. ↑ Elizabeth Taylor Hospitalized, ‘Seriously Ill’ With Pneumonia (ang.). Los Angeles Times, 1990-04-24. [dostęp 2020-12-07].
  8. ↑ Sheila Marikar: Hollywood Icon Elizabeth Taylor Dies at 79 (ang.). abcnews.go.com, 2011-03-23. [dostęp 2011-03-23].
  9. ↑ William J. Mann, Barbra Streisand. Cudowna dziewczyna, Wydawnictwo G+J Gruner+Jahr Polska, 2013, s. 212, ISBN 978-83-7778-486-0.
  10. ↑ Jessica Ravitz: Exploring Elizabeth Taylor's Jewish conversion (ang.). religion.blogs.cnn.com, 2011-03-24. [dostęp 2011-03-25].
  11. ↑ a b Elton John, Miłość jest lekarstwem. O życiu, pomaganiu i stracie, William Jefferson Clinton (red.), Agata Moroz (tłum.), The Elton John AIDS Foundation, Wydawnictwo SQN, 2014, s. 57, ISBN 978-83-7924-156-9.
  12. ↑ Anne Sebba, Ta kobieta. Wallis Simpson, Anna Sak (tłum.), Wydawnictwo „Znak”, 2012, s. 388, ISBN 978-83-240-1716-4.

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Elizabeth_Taylor&oldid=67681642”