Elizabeth Taylor
Elizabeth Rosemond Taylor (ur. 27 lutego 1932 w Hampstead, zm. 23 marca 2011 w Los Angeles) – amerykańska aktorka, producentka filmowa, businesswoman i działaczka humanitarna. Jedna z największych gwiazd Hollywood. Wyróżniona wieloma nagrodami, w tym dwoma Oscarami: w 1961 za rolę Glorii Wondrous (Butterfield 8) i w 1967 za rolę Marthy (Kto się boi Virginii Woolf?). American Film Institute umieścił ją na siódmym miejscu na liście największych aktorek wszech czasów (The 50 Greatest American Screen Legends)[1].
| |||||||||||||||||||||||||
![]() Elizabeth Taylor (lata 50.) | |||||||||||||||||||||||||
Imię i nazwisko | Elizabeth Rosemond Taylor | ||||||||||||||||||||||||
Data i miejsce urodzenia | 27 lutego 1932 Hampstead | ||||||||||||||||||||||||
Data i miejsce śmierci | 23 marca 2011 Los Angeles | ||||||||||||||||||||||||
Zawód | aktorka, producentka filmowa, businesswoman, działaczka humanitarna | ||||||||||||||||||||||||
Współmałżonek | Conrad Hilton (1950−1951; rozwód) Michael Wilding (1952−1957; rozwód) Michael Todd (1957−1958; jego śmierć) Eddie Fisher (1959−1964; rozwód) Richard Burton (1964−1974; rozwód) (1975−1976; rozwód) John Warner (1976−1982; rozwód) Larry Fortensky (1991−1996; rozwód) | ||||||||||||||||||||||||
Lata aktywności | 1942−2003 | ||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Odznaczenia | |||||||||||||||||||||||||
![]() ![]() ![]() |




ŻyciorysEdytuj
DzieciństwoEdytuj
Elizabeth Taylor urodziła się w Hampstead. Jej rodzice byli Amerykanami zamieszkałymi w Anglii. Jej starszy brat Howard urodził się w 1929. Ojciec aktorki, Francis Lenn Taylor (1897–1968) był handlarzem sztuki, a matka, Sara Sothern z domu Warmbrodt (1895–1994), aktorką. W wieku 3 lat zaczęła brać lekcje baletowe. Rok przed wybuchem II wojny światowej rodzice wrócili do Stanów Zjednoczonych.
- Genealogia
4. Francis Marion Taylor (1860−1946) |
||||||
2. Francis Lenn Taylor (1897−1968) |
||||||
5. Elisabeth Mary Rosemond (1869−1937) |
||||||
1. Elisabeth Rosemond Taylor (1932−2011) |
||||||
6. Samuel Sylvester Warmbrodt (1861−1948) |
||||||
3. Sara Viola Warmbrodt (1895−1994) |
||||||
7. Elisabeth Ann Wilson (1864−1932) |
||||||
KarieraEdytuj
Zadebiutowała w 1942 mając 10 lat w There's One Born Every Minute, a nakręcony rok później kultowy Lassie, wróć! (Lassie Come Home) przyniósł jej prawdziwą popularność. Pierwszą wielką rolę otrzymała w melodramacie Miejsce pod słońcem (A Place in the Sun). Szczytowy okres jej kariery przypadł na lata 50 i 60 XX wieku, kiedy to za udział w trzech kolejnych filmach otrzymała nominacje do Oscara, a w 1960 za Butterfield 8 statuetkę. Jej najwybitniejsze kreacje to bohaterki filmów Kto się boi Virginii Woolf? (Who's Afraid of Virginia Woolf?) i Poskromienie złośnicy (The Taming of the Shrew) (obydwa z 1966)[2]. Jej najsłynniejszą rolą była tytułowa Kleopatra z filmu Josepha L. Mankiewicza z 1963 roku.
Ostatnie lataEdytuj
W listopadzie 2004 Taylor przyznała, że miała niewydolność serca[3]. Ponadto chorowała onkologicznie − przeżyła operacje usunięcia guza mózgu[4] i raka skóry[5]. Kilkukrotnie zmagała się też z zapaleniem płuc[6]. W 2005 opowiedziała się po stronie Michaela Jacksona w jego procesie w Kalifornii pod zarzutem seksualnego wykorzystania dziecka. Piosenkarz został uniewinniony.
W ostatnich latach życia preferowała spędzanie czasu w samotności.
Życie prywatneEdytuj
Aktorka była mężatką ośmiokrotnie, z czego siedem małżeństw zakończyło się rozwodem a raz owdowiała, ponieważ jej mąż Michael Todd zginął w katastrofie lotniczej.
- 1950-51 – Conrad Hilton Jr.
- 1952-57 – Michael Wilding (dwoje dzieci: Michael i Christopher)
- 1957-58 – Michael Todd (córka Liza)
- 1959-64 – Eddie Fisher
- 1964-74 oraz 1975-76 – Richard Burton (adoptowana córka)
- 1976-82 – John Warner
- 1991-96 – Larry Fortensky
W kwietniu 1959 przeszła konwersję na judaizm i przyjęła imiona Elisheba Rachel[7].
ŚmierćEdytuj
Taylor miała problemy zdrowotne przez wiele lat. W 2004 oficjalnie ogłosiła, że cierpi na przewlekłą niewydolność serca, a w 2009 przeszła operację zastawki serca. W lutym 2011 trafiła na leczenie do szpitala w Los Angeles z objawami niewydolności serca. Aktorka zmarła w otoczeniu rodziny w szpitalu w Los Angeles w wieku 79 lat[8]. Została pochowana 25 marca 2011 w obrządku żydowskim na cmentarzu Forest Lawn w Glendale. Uroczystości pogrzebowe prowadził rabin Jerry Cutler.
FilmografiaEdytuj
Filmy fabularneEdytuj
- 1942: There's One Born Every Minute jako Gloria Twine
- 1943: Lassie, wróć! (Lassie Come Home) jako Priscilla
- 1944: Dziwne losy Jane Eyre (Jane Eyre) jako Helen Burns (niewymieniona w czołówce)
- 1944: The White Cliffs of Dover jako Betsy Kenney (lat 10)
- 1944: Wielka nagroda (National Velvet) jako Velvet Brown
- 1946: Odwaga Lassie (Courage of Lassie) jako Kathie Merrick
- 1947: Życie z ojcem (Life with Father) jako Mary
- 1947: Cynthia jako Cynthia Bishop
- 1948: Julia Misbehaves jako Susan Packett
- 1948: Randka z Judy (A Date with Judy) jako Carol Pringle
- 1949: Konspirator (Conspirator) jako Melinda Greyton
- 1949: Małe kobietki (Little Women) jako Amy March
- 1950: The Big Hangover jako Mary Belney
- 1950: Ojciec panny młodej (Father of the Bride) jako Kay Banks
- 1951: Miejsce pod słońcem (A Place in the Sun) jako Angela Vickers
- 1951: Quo vadis jako Chrześcijanka uwięziona na arenie (niewymieniona w czołówce)[potrzebny przypis]
- 1951: Kłopotliwy wnuczek (Father's Little Dividend) jako Kay Dunstan
- 1952: Love is Better Than Ever jako Anastacia Macaboy
- 1952: Ivanhoe jako Rebecca
- 1953: The Girl Who Had Everything jako Jean Latimer
- 1954: Piękny Brummel (Beau Brummell) jako lady Patricia
- 1954: Kiedy ostatni raz widziałem Paryż (The Last Time I Saw Paris) jako Helen Ellswirth / Wills
- 1954: Rapsodia (Rhapsody) jako Louise Durant
- 1954: Ścieżka słoni (Elephant Walk) jako Ruth Wiley
- 1956: Olbrzym (Giant) jako Leslie Lynnton Benedict
- 1957: W poszukiwaniu deszczowego drzewa (Raintree County) jako Susanna Drake
- 1958: Kotka na gorącym blaszanym dachu (Cat on a Hot Tin Roof) jako Maggie Pollitt
- 1959: Nagle, zeszłego lata (Suddenly, Last Summer) jako Catherine Holly
- 1960: Scent of Mystery jako Prawdziwa Sally Kennedy (niewymieniona w czołówce)
- 1960: Butterfield 8 jako Gloria Wondrous
- 1963: Kleopatra (Cleopatra) jako Kleopatra
- 1963: Z życia VIP-ów (The V.I.P.s) jako Frances Andros
- 1965: Brodziec (The Sandpiper) jako Laura Reynolds
- 1966: Kto się boi Virginii Woolf? (Who's Afraid of Virginia Woolf?) jako Martha
- 1967: W zwierciadle złotego oka (Reflections in a Golden Eye) jako Leonora Penderton
- 1967: Haiti – wyspa przeklęta (The Comedians) jako Martha Pineda
- 1967: Doktor Faust (Doctor Faustus) jako Helena Trojańska
- 1967: Poskromienie złośnicy (The Taming of the Shrew) jako Katharina
- 1968: Boom jako Flora 'Sissy' Goforth
- 1968: Tajna ceremonia (Secret Ceremony) jako Leonora
- 1969: Anna tysiąca dni (Anne of the Thousand Days) jako Kurtyzana (niewymieniony w czołówce)
- 1970: Jedyna gra w mieście (The Only Game in Town) jako Fran Walker
- 1972: X, y i zet (Zee and Co.) jako Zee Blakeley
- 1972: Hammersmith Is Out jako Jimmie Jean Jackson
- 1972: Pod mlecznym lasem (Under Milk Wood) jako Rosie Probert
- 1973: Jego rozwód, jej rozwód (Divorce His – Divorce Hers) jako Jane Reynolds
- 1973: Nocne widma (Night Watch) jako Ellen Wheeler
- 1973: Środa popielcowa (Ash Wednesday) jako Barbara Sawyer
- 1974: Identikit jako Lise
- 1976: Zwycięstwo nad Entebbe (Victory at Entebbe) jako Edra Vilnofsky
- 1976: Błękitny ptak (The Blue Bird) jako królowa Światła/Matka/Wiedźma
- 1977: Mała nocna muzyka (A Little Night Music) jako Desiree Armfeldt
- 1978: Return Engagement jako dr Emily Loomis
- 1979: Zimowe zabójstwa (The Winter Kills) jako Lola Comante (niewymieniona w czołówce)
- 1980: Pęknięte lustro (The Mirror Crack'd) jako Marina Rudd
- 1983: Między przyjaciółmi (Between Friends) jako Deborah Shapiro
- 1985: Malice in Wonderland jako Louella Parsons
- 1986: There Must Be a Pony jako Marguerite Sydney
- 1987: Poker Alice jako Alice Moffit
- 1988: Młody Toscanini (Il Giovane Toscanini) jako Nadina Bulichoff
- 1989: Słodki ptak młodości (Sweet Bird of Youth) jako Alexandra Del Lago
- 1994: Flintstonowie (The Flintstones) jako Pearl Slaghoople
- 2001: Wieczny blask gwiazd (These Old Broads) jako Beryl Mason
Seriale telewizyjneEdytuj
- 1981: Szpital miejski (General Hospital) jako Helena Cassadine
- 1983: Wszystkie moje dzieci (All My Children) jako członkini załogi w pałacu
- 1984: Hotel jako Katherine Cole
- 1985: Północ-Południe (North and South) jako Madam Conti
- 1992
- Simpsonowie The Simpsons jako Maggie Simpson (głos)
- Kapitan Planeta (Captain Planet and the Planeteers) jako matka Todda (głos)
- 1996: Pomoc domowa (The Nanny) jako ona sama
- 2003: God, the Devil and Bob jako Sarah (głos)
ProdukcjaEdytuj
- 1967
- Poskromienie złośnicy (The Taming of the Shrew, producent)
- Oz: The Tin Woodman's Dream (producent wykonawczy)
PrzypisyEdytuj
- ↑ AFI's 100 YEARS...100 STARS (ang.). American Film Institute. [dostęp 2018-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-30)].
- ↑ Jan Słodowski, Andrzej Roman: Gwiazdy światowego kina. Leksykon. Warszawa: Editions Spotkania, 1992, s. 200. ISBN 83-85195-83-1.
- ↑ Meredith Melnick: Are You at Risk for Congestive Heart Failure? (ang.). Time, 2011-03-23. [dostęp 2020-12-07].
- ↑ A&E Television Networks: Elizabeth Taylor Biography (ang.). [dostęp 2011-03-25].
- ↑ Sue Chan: Elizabeth Taylor Cured Of Skin Cancer (ang.). CBS News, 2002-09-13. [dostęp 2020-12-07].
- ↑ Elizabeth Taylor Hospitalized, ‘Seriously Ill’ With Pneumonia (ang.). Los Angeles Times, 1990-04-24. [dostęp 2020-12-07].
- ↑ Jessica Ravitz: Exploring Elizabeth Taylor's Jewish conversion (ang.). religion.blogs.cnn.com, 2011-03-24. [dostęp 2011-03-25].
- ↑ Sheila Marikar: Hollywood Icon Elizabeth Taylor Dies at 79 (ang.). abcnews.go.com, 2011-03-23. [dostęp 2011-03-23].
Linki zewnętrzneEdytuj
- Elizabeth Taylor w bazie IMDb (ang.)
- Elizabeth Taylor w bazie Filmweb
- Elizabeth Taylor w bazie Notable Names Database (ang.)
- ISNI: 0000 0001 2124 4985
- VIAF: 24624716
- LCCN: n50009560
- GND: 118621092
- NDL: 00475989
- LIBRIS: 64jlp4fq0cwbmjj
- BnF: 12073680r
- SUDOC: 02902420X
- NLA: 35541033
- NKC: xx0033959
- BNE: XX1130457, XX1370242
- NTA: 069100411
- BIBSYS: 90544192
- CiNii: DA11762442
- Open Library: OL955609A
- PLWABN: 9810653785905606
- NUKAT: n96031461
- OBIN: 103682
- NLI: 000287700
- CANTIC: a11572152
- CONOR: 21992291
- KRNLK: KAC2018J4049
- WorldCat: lccn-n50009560