Emilian

Emilian
Wymowa	ɛmˈiljan
Płeć	męska
Język (i)	polski, hiszpański, francuski, rosyjski, rumuński
Imieniny	28 kwietnia, 18 lipca, 31 lipca, 8 sierpnia, 21 sierpnia, 11 września, 11 października, 12 listopada, 6 grudnia, 8 grudnia
	Znaczenie
Języki	etruski, łaciński
Słowo	aemulus, emulus
Znaczenie	rywal, zazdrosny
Region pochodzenia	Włochy (Etruria)
	Alternatywne nazwy
Warianty w języku polskim	Emiljan (hist.)
Warianty obcojęzyczne	Aemilian, Эміліян, Емилиян, Emilián / Milan, Emiliano, Émilien, Emiliano / Millán, Emilià, Aemilianus, Emilian, Emilian, Emiliano, Эмилиа́н, Emilian, Омелян, Emilián, Emiliano
Odpowiednik dla płci przeciwnej	Emilia, Emiliana
Formy pochodne	Jemek, Emil, Emilek, Emiś, Milan, Milo, Milek, Miluś, Miłek
Pokrewne imiona	Emil, Milan, Milo
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Emilian – imię męskie pochodzenia łacińskiego a. etruskiego.

Wywodzi się od nazwiska pochodzącego z Etrurii, rzymskiego rodu patrycjuszy Emiliuszów (łac. Aemilianus). Według tradycji oznacza tyle co żarliwy, rywal (łac. aemulus) a. zazdrosny (łac. emulus), lub po prostu: pochodzący z rzymskiego rodu Emiliuszów^[1].

Utarło się kilka zdrobnień tego imienia: Emko, Mila, Milan, Milo itp., oraz najpopularniejsze Emil. Ostatnie, dzięki twórczości Jeana-Jacquesa Rousseau (Emil, czyli O wychowaniu), zostało upowszechnione w XIX w. jako odrębne imię i często stosowane wymiennie^[2]. Znane spieszczenia imienia to m.in.: Jemek, Milek, Miluś, Miłek itp., oraz pochodzące od zdrobnienia Emil: Emilek, Emisz, Emiś itp.

Posiada żeńskie odpowiedniki: Emiliana a. Emilia^[1].

Od imienia wzięło swój źródłosłów kilka polskich nazwisk: Emela, Emielita, Emil, Emilewicz, Emilita, Emilka, Emisz, Emka, Emko, Emilianowicz, Jemielita, Jemilka, Omilianowicz, Omiljanowicz, Milewicz, Milowicz^[1]. Przypuszczalnie także od imienia Emilian bądź jego form obocznych wzięły swoją nazwę niektóre miejscowości, m.in. Emilianów, Jemiłówka, Milanówek, Milejowice, Milowice. Błędnie prowadzona jest od Emiliana etymologia lombardzkiej nazwy zwyczajowej Mediolanu (lomb. Milà), właściwie będącą formą imienia w tym języku i przypisaną miastu wtórnie.

Emilian imieniny obchodzi: 28 kwietnia, 27 czerwca (wspomnienie bł. Emiliana Kowcza), 18 lipca (św. Emiliana z Durostorum), 31 lipca, 8 sierpnia, 21 sierpnia, 11 września, 11 października, 12 listopada (św. Emiliana z Cogolli) i 6 grudnia (św. Emiliana Męczennika).

Dzięki kultowi świętych imienników, imię to jest szczególnie popularne w Hiszpanii, Portugalii, krajach latynoamerykańskich, Rumunii i we Włoszech oraz wśród chrześcijan północnoafrykańskich. Za sprawą kultu śś. Emiliana i Majoryka, tradycyjnie łączone z zawodami aptekarza oraz specjalnościami chemika i wcześniej inżyniera wojskowego^[3]. Stąd w rodzinach inteligenckich Polski i Rosji XVIII i XIX w. było chętnie wybierane dla dzieci, podkreślających tym związek z kulturą francuską i włoską^[4]. Obecnie należy do imion rzadkich, w 2010 zajęło 218. pozycję pod względem najczęściej nadawanych nowo urodzonym obywatelom Polski^[5].

Odpowiedniki w innych językach edytuj

ang. Aemilian [i ː m ˈ ɪ l i͡ə n]
biał. Эміліян [ɛ m ʲ i l ʲ i j a n]
bret. Millán
bułg. Емилиян
cz. Emilián / Milan
esperanto Emiliano^[6] [ˌ e m i l i ˈ a n o]
fr. Émilien [e m i l j ˈ ɛ̃]
galic. Millán
gr. Αἰμιλίανος
hiszp. Emiliano / Millán [ˌ e m i l j ˈ a n o / m i ʎ ˈ a n]
kat. Emilià
lomb. Milà
łac. Aemilianus
niderl. Emilian
niem. Aemilian / Emilian [ˌ e ː m i ː l i ː ˈ ɑ ː n]
norw. Emilian
port. Emiliano [ˌ e m i l i ˈ ɐ̃n ʊ]
ros. Эмилиа́н [ɛ m ʲ ˈ i ɭ ʲ i á ˈ ɛ n]
rum. Emilian [ˌ e m i l j ˈ a n]
śl. Ymilión / Yjmilión
ukr. Омелян
węg. Emilián
wł. Emiliano [e m i l i ˈ a n o]

Patroni edytuj

św. Emilian z Durostorum (zm. 362), biskup Durostorum, męczennik (wspomnienie: 18 lipca)
św. Emilian Męczennik (fl. 477–484), aptekarz, wyznawca, męczennik (wspomnienie: 6 grudnia)
św. Emilian z Cogolli (473–574), mnich wędrowny (wspomnienie: 12 listopada)
bł. Emilian Kowcz (1884–1944), ukraiński duchowny, nowomęczennik (wspomnienie: 27 czerwca)

Imiennicy edytuj

Lista według daty urodzenia:

Scypion Afrykański Młodszy, właśc. Scypion Emilian (185 p.n.e. – 129 p.n.e.), wódz rzymski
Emilian z Nicei (fl. I w.), grecki epigramista
Emilian (206–253), cesarz rzymski w 253
Emilian Aleksander, właśc. Musjusz Emilian (zm. 262), uzurpator rzymski w 261–262
Emilian Węgierski (1778–1841), żołnierz, generał
Emilian Nowicki (1781–1876), lekarz, chirurg
Emilian Deryng (1819–1895), aktor
Emilian Czyrniański (1824–1888), chemik
Emilian Ogonowski (1833–1894), rutenista, folklorysta
Emilian Adamiuk (1839–1906), lekarz, okulista
Emilian Konopczyński (1839–1911), filolog klasyczny, działacz oświatowy
Emilian Voiutschi (1850–1920), rumuński duchowny i teolog
Emilian Radomiński (1850–1927), działacz niepodległościowy i unicki
Emilian Kaufmann (1852–1912), niemiecki lekarz, otorynolaryngolog
Emilian Jasiński (1865–1905), malarz
Emilian Lăzărescu (1878–1934), rumuński malarz
Emilian Czechowski (1884–1932), policjant
Emilian Loth (1888–1973), chemik, działacz humanitarny
Emilian Stanew (1907–1979), bułgarski pisarz
Emilian Bucov (1909–1984), mołdawski poeta i pisarz
Emilian Mrázek (1920–1943), czeski żołnierz
Emilian Weroński (1923–2013), filozof, etyk
Emilian Wiszka (1940–2014), historyk
Emilian Kamiński (1952–2022), aktor
Emilian Stańczyszyn (ur. 1963), polityk (UW)
Emilian Galaicu-Păun (ur. 1964), rumuński pisarz
Emilian (ur. 1972), rumuński duchowny, eparcha
Emilian Madey (ur. 1975), kompozytor, pianista
Emilian Dolha (ur. 1979), rumuński piłkarz
Emilian Kaszczyk (ur. 1980), lekkoatleta, skoczek wzwyż
Emilian Prałat (ur. 1984), historyk sztuki
Emilian Bera (ur. 1985), polityk (KO)

Aemilian (niem.) edytuj

Aemilian Scholl (1853–1912), amerykański fotograf
Aemilian Schöpfer (1858–1936), austriacki duchowny, publicysta

Emiliano (hiszp., wł.) edytuj

Emiliano González Navero (1861–1934), paragwajski polityk
Emiliano Figueroa (1866–1931), chilijski polityk
Emiliano Zapata (1879–1919), meksykański działacz chłopski, rewolucjonista
Emiliano Mercado del Toro (1891–2007), najstarszy człowiek świata w 2006–2007
Emiliano Bonazzoli (ur. 1979), włoski piłkarz
Emiliano Viviano (ur. 1985), włoski piłkarz

Émilien (fr.) edytuj

Émilien Frossard (1802–1881), francuski malarz
Émilien Dumas (1804–1873), francuski geolog i paleontolog
Émilien de Nieuwerkerke (1811–1892), francuski rzeźbiarz
Émilien Renou (1815–1902), francuski geolog i meteorolog
Émilien Cabuchet (1819–1902), francuski rzeźbiarz
Émilien Devic (1888–1944), francuski piłkarz
Émilien Clère (ur. 1982), francuski kolarz
Émilien Viennet (ur. 1992), francuski kolarz
Émilien Jacquelin (ur. 1995), francuski biathlonista
Émilien Gailleton (ur. 2003), francuski rugbysta

Jemielian (ros. Эмилиа́н) edytuj

Jemielian Ukraincew (1641–1708), rosyjski dyplomata
Jemielian Pugaczow (1742–1775), ataman powstania kozackiego
Jemielian Fiedosiejew (fl. 1773), rosyjski rytownik
Jemielian Koroniejew (1782–1839), rosyjski rysownik i grawer
Jemielian Mielenczuk (1871–1917), rosyjski polityk (ZLR)
Jemieljan Jarosławski (1878–1943), rosyjski historyk i dziennikarz
Jemieljan Barykin (1902–1951), radziecki działacz komunistyczny

Omelan (ukr. Омелян) edytuj

Omelan Konstantynowycz (1864–1943), duchowny greckokatolicki
Omelan Sztefan (1868–1930), rusiński działacz oświatowy i gospodarczy
Omelan Newycki (1878–1939), duchowny greckokatolicki
Omelan Hordynski (1891–1940), polityk, senator RP (URP)
Omelan Senyk (1891–1941), działacz niepodległościowy i nacjonalistyczny
Omelan Hrabeć (1909–1944), oficer UPA
Omelan Łohusz (1912–1982), działacz niepodległościowy i nacjonalistyczny
Omelan Polowy (1913–1999), działacz niepodległościowy i nacjonalistyczny, żołnierz UPA
Omelan Antonowycz (1914–2008), prawnik, mecenas sztuki
Omelan Mazuryk (1937–2002), łemkowski malarz

Drugie i kolejne imię edytuj

Stanisław Libicki (1856–1933), działacz niepodległościowy i gospodarczy
Anatol Baconsky (1925–1977), rumuński pisarz i poeta
Ilias Chair (ur. 1997), marokański piłkarz
Max Verstappen (ur. 1997), holenderski kierowca wyścigowy

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c WładysławW. Kopaliński WładysławW., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, wyd. 6, Warszawa: „Świat Książki”, 2000, tabl. 43, s. 636, ISBN 83-7227-582-3 .
↑ Jan StanisławJ.S. Bystroń Jan StanisławJ.S., Dzieje obyczajów w dawnej Polsce: Wiek XVI–XVIII, MariaM. Bokszczanin (red.), JanuszJ. Tazbir (oprac.), wyd. 4, t. 2, Warszawa: PIW, 1994, s. 78, ISBN 83-06-02297-1 .
↑ StanisławS. Wasylewski StanisławS., Życie polskie w XIX wieku, JanuszJ. Tazbir (oprac.), wyd. 2, Warszawa: „Iskry”, 2008, s. 331–332, ISBN 978-83-244-0061-4 .
↑ ElizaE. Małek ElizaE., JanJ. Wawrzyńczyk JanJ., Kultura rosyjska: Postacie, wydarzenia, symbole, daty, Warszawa: UW, 2001, s. 82, ISBN 83-235-0185-8 .
↑ Najpopularniejsze imiona męskie (7): Teofil, Tristan, Walter, Włodzimierz, Zachariasz i inne | Viggo.pl [online], viggo.pl [dostęp 2017-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-06] (pol.).
↑ KazimierzK. Tymiński KazimierzK., Mały słownik polsko–esperancki, Warszawa: WP, 1986, s. 429, ISBN 83-214-0326-3 .

[:0-1] WładysławW. Kopaliński WładysławW., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, wyd. 6, Warszawa: „Świat Książki”, 2000, tabl. 43, s. 636, ISBN 83-7227-582-3 .

[2] Jan StanisławJ.S. Bystroń Jan StanisławJ.S., Dzieje obyczajów w dawnej Polsce: Wiek XVI–XVIII, MariaM. Bokszczanin (red.), JanuszJ. Tazbir (oprac.), wyd. 4, t. 2, Warszawa: PIW, 1994, s. 78, ISBN 83-06-02297-1 .

[3] StanisławS. Wasylewski StanisławS., Życie polskie w XIX wieku, JanuszJ. Tazbir (oprac.), wyd. 2, Warszawa: „Iskry”, 2008, s. 331–332, ISBN 978-83-244-0061-4 .

[4] ElizaE. Małek ElizaE., JanJ. Wawrzyńczyk JanJ., Kultura rosyjska: Postacie, wydarzenia, symbole, daty, Warszawa: UW, 2001, s. 82, ISBN 83-235-0185-8 .

[5] Najpopularniejsze imiona męskie (7): Teofil, Tristan, Walter, Włodzimierz, Zachariasz i inne | Viggo.pl [online], viggo.pl [dostęp 2017-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-06] (pol.).

[6] KazimierzK. Tymiński KazimierzK., Mały słownik polsko–esperancki, Warszawa: WP, 1986, s. 429, ISBN 83-214-0326-3 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]