Eodromaeus
Eodromaeus – rodzaj teropoda żyjącego w późnym triasie na terenach współczesnej Ameryki Południowej. Został opisany w 2011 roku przez Ricarda Martíneza i współpracowników w oparciu o skamieniałości odkryte w osadach ogniwa Valle de la Luna (Dolina Księżycowa) w formacji Ischigualasto w argentyńskiej prowincji San Juan, w osadach datowanych na 232–229 mln lat. Holotypem jest PVSJ 560, niemal kompletny szkielet dorosłego osobnika nieobejmujący kości łopatkowo-kruczych, większej części prawej kończyny przedniej, niektórych żeber szyjnych i tułowiowych, gastraliów, czterech przednich kręgów ogonowych oraz większości szewronów. Odkryto również szczątki kilku innych osobników (PVSJ 561, 562 i 563 z ogniwa Valle de la Luna oraz 534 i 877 z ogniw La Peña i Cancha de Bochas)[1].
| Okres istnienia: 232–229 mln lat temu | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzaj |
Eodromaeus | ||
| Gatunki | |||
| |||
Eodromaeus osiągał stosunkowo niewielkie rozmiary – długość całego osobnika (szacowana na podstawie holotypu oraz okazu PVSJ 562) wynosi 177 cm, z czego na czaszkę przypadało około 12 cm. Rozmiarami i ogólną budową Eodromaeus przypominał hipotetycznego ostatniego wspólnego przodka teropodów. Miał kość piszczelową nieco dłuższą od udowej, długi ogon zbudowany z około 45 kręgów i kość krzyżową składającą się prawdopodobnie z trzech kręgów. W kości przedszczękowej znajdowały się cztery zęby, a w szczękowej – jedenaście. Ich korony cechowały się bocznym spłaszczeniem, zakrzywieniem i gęstym ząbkowaniem w środkowej i dystalnej części zęba (9 ząbków na milimetr). Eodromaeus jest jednym z trzech (obok eoraptora i Pampadromaeus[2]) znanych dinozaurów mających zęby na kości podniebiennej. W tylnych kręgach szyjnych występują pleurocele, co wskazuje na obecność worków powietrznych, prawdopodobnie ciągnących się do klatki piersiowej[1].
Na przynależność Eodromaeus do teropodów wskazuje wiele zaawansowanych cech czaszki, szkieletu osiowego, kończyn przednich, obręczy miednicznej i kończyn tylnych. Takson ten wykazuje jednak niewiele autapomorfii. Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Martíneza i współpracowników Eodromaeus jest bazalnym teropodem – bardziej zaawansowanym niż herrerazaury, jednak bardziej bazalnym od neoteropodów[1].
Nazwa Eodromaeus po grecku oznacza „wczesny biegacz” (od eos – „świt”, „początek” i dromaeus – „biegacz”). Nazwa gatunkowa gatunku typowego, murphi, honoruje J. Murphy'ego – wolontariusza z Earthwatch, który odnalazł okaz holotypowy[1]. Pierwsze szczątki odkryto w 1996 roku i początkowo przypisano je do rodzaju Eoraptor[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Ricardo N. Martínez, Paul C. Sereno, Oscar A. Alcober, Carina E. Colombi, Paul R. Renne, Isabel P. Montañez, Brian S. Currie. A basal dinosaur from the dawn of the dinosaur era in southwestern Pangaea. „Science”. 331 (6014), s. 206–210, 2011. DOI: 10.1126/science.1198467. (ang.).
- ↑ Sergio F. Cabreira, Cesar L. Schultz, Jonathas S. Bittencourt, Marina B. Soares, Daniel C. Fortier, Lúcio R. Silva i Max C. Langer. New stem-sauropodomorph (Dinosauria, Saurischia) from the Triassic of Brazil. „Naturwissenschaften”. 98 (12), s. 1035–1040, 2011. DOI: 10.1007/s00114-011-0858-0. (ang.).
- ↑ Michael Balter. Pint-sized predator rattles the dinosaur family tree. „Science”. 331 (6014), s. 134, 2011. DOI: 10.1126/science.331.6014.134. (ang.).