Eparchia grodzieńska i wołkowyska
Eparchia grodzieńska i wołkowyska – jedna z eparchii Egzarchatu Białoruskiego, z siedzibą w Grodnie. Jej obecnym ordynariuszem jest arcybiskup grodzieński i wołkowyski Antoni (Doronin)[1][2], zaś funkcję katedry pełni sobór Opieki Matki Bożej w Grodnie.
 Sobór katedralny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Data powołania |
1900 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Egzarchat | |
| Sobór | |
| Biskup diecezjalny |
arcybiskup grodzieński i wołkowyski Antoni (Doronin) |
| Dane statystyczne (2022) | |
| Liczba kapłanów |
135 |
| Liczba dekanatów |
9 |
| Liczba parafii |
108 |
Położenie na mapie Grodna  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego  | |
 53°41′04,2″N 23°50′29,0″E/53,684500 23,841389
| |
| Strona internetowa | |
Obejmuje terytorium ośmiu rejonów obwodu grodzieńskiego: grodzieńskiego, brzostowickiego, mostowskiego, świsłockiego, szczuczyńskiego, wołkowyskiego, zelwieńskiego oraz część rejonu werenowskiego[2].
Historia edytuj
W Imperium Rosyjskim edytuj
Eparchia powstała w 1900[2] poprzez wydzielenie z eparchii wileńskiej i litewskiej, pod nazwą eparchia grodzieńska i brzeska. W momencie powstania nowa administratura liczyła 26 dekanatów z 654 cerkwiami i kaplicami obsługiwanymi przez 365 kapłanów. W jej granicach działało pięć klasztorów: monaster Zaśnięcia Matki Bożej w Żyrowiczach, monaster Świętych Borysa i Gleba w Grodnie, monaster Narodzenia Matki Bożej w Grodnie, monaster Narodzenia Matki Bożej w Krasnymstoku, monaster Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy w Supraślu[3].
W czasie I wojny światowej większość prawosławnej ludności guberni grodzieńskiej, razem z duchowieństwem, udała się na bieżeństwo. Z powodu wyjazdu arcybiskupa grodzieńskiego Michała do Moskwy w lutym 1915, w 1918 do Grodna przybył dotychczasowy wikariusz eparchii, biskup białostocki Włodzimierz i tymczasowo zaczął zarządzać całą administraturą[3].
W II Rzeczypospolitej edytuj
Na mocy postanowień traktatu ryskiego obszar podlegający eparchii znalazł się w granicach niepodległej Polski. W 1921 w jej granicach przebywało 484 tys. prawosławnych, którzy dysponowali ok. 250 świątyniami. Działalność po I wojnie światowej wznowiły dwa monastery (Narodzenia Matki Bożej w Grodnie i Zaśnięcia Matki Bożej w Żyrowiczach)[3]. W 1923 terytorium eparchii grodzieńskiej ustalono w granicach powiatów augustowskiego, białostockiego, bielskiego, grodzieńskiego, sokólskiego, suwalskiego i wołkowyskiego (województwo białostockie) oraz powiatu słonimskiego (województwo nowogródzkie), zaś w 1928 dołączono do niej także powiaty baranowicki i nieświeski[3]. W 1925 administratura weszła w skład Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego pod nazwą diecezji grodzieńsko-nowogródzkiej[3].
W ZSRR edytuj
Po agresji radzieckiej na Polskę we wrześniu 1939 i zajęciu Grodna przez Armię Czerwoną diecezja grodzieńska została na krótko zlikwidowana; jej obszar wszedł w skład eparchii pińskiej i nowogródzkiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. W 1940 locum tenens Patriarchatu Moskiewskiego metropolita moskiewski i kołomieński Sergiusz ogłosił jej ponowne powstanie. W jej ramach działało 307 parafii[3].
Po zajęciu ziem białoruskich przez hitlerowskie Niemcy, w 1942 niekanonicznie proklamowana została autokefalia Białoruskiego Kościoła Prawosławnego, w którego skład miała wchodzić także eparchia grodzieńska[3]. W 1944 jej obszar ponownie zajęła Armia Czerwona; w kolejnych latach wiernych i duchowieństwo poddano represjom. W 1946 w eparchii działały jedynie 73 placówki duszpasterskie[3]. W 1951 wskutek nacisków władz eparchia grodzieńska została zlikwidowana, a jej terytorium włączone do eparchii mińskiej i białoruskiej[3].
Na Białorusi edytuj
Eparchia wznowiła swoją działalność na mocy decyzji Świętego Synodu Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego z 18 lutego 1992, pod nazwą eparchia grodzieńska i wołkowyska. W 1994 czynne były 84 parafie[3].
Według danych z 2022 r. pracę duszpasterską w eparchii prowadziło 135 kapłanów i 9 diakonów, którzy obsługiwali 108 parafii zgrupowanych w 9 dekanatach. Administratura posiadała 123 świątynie[4].
Eparchia dzieli się na dekanaty:
Biskupi grodzieńscy[3] edytuj
Jurysdykcja Patriarchatu Moskiewskiego edytuj
- Joachim (Lewicki), 1900–1903
- Nikanor (Kamienski), 1903–1905
- Michał (Jermakow), 1905–1915
- Włodzimierz (Tichonicki), 1918–1922, locum tenens
- Aleksy (Hromadśkyj), 1923, locum tenens
Jurysdykcja PAKP edytuj
- Aleksy (Hromadśkyj), 1923–1934
- Antoni (Marcenko), 1934–1937
- Sawa (Sowietow), 1937–1939
Jurysdykcja Patriarchatu Moskiewskiego edytuj
- Pantelejmon (Rożnowski), 1940–1942
- Benedykt (Bobkowski), 1942–1944
- Warsonofiusz (Griniewicz), 1945–1948
- Paisjusz (Obrazcow), 1948–1949
- Sergiusz (Łarin), 1950–1951
- Walenty (Miszczuk), 1992–1994
- Filaret (Wachromiejew), 1994–1996, locum tenens
- Artemiusz (Kiszczanka)[a], 1996–2021
- Antoni (Doronin), od 2021
Uwagi edytuj
- ↑ W wersji rosyjskiej Artemiusz (Kiszczenko).
Przypisy edytuj
- ↑ ЖУРНАЛ Священного Синода от 9 июня 2021 года. patriarchia.ru, 9 czerwca 2021. [dostęp 2021-06-09]. (ros.).
- ↑ a b c Гродненская и Волковысская епархия
- ↑ a b c d e f g h i j k ГРОДНЕНСКАЯ И ВОЛКОВЫССКАЯ ЕПАРХИЯ
- ↑ Гродненская епархия Белорусской Православной Церкви (Белорусского Экзархата Московского Патриархата). orthos.org. [dostęp 2022-03-23]. (ros.).