Ernest Bandrowski

polski chemik

Ernest Tytus Bandrowski (ur. 3 stycznia 1853 w Rawie-Ruskiej, zm. 28 listopada 1920 w Krakowie) – polski nauczyciel, chemik, poseł, działacz społeczny. Współzałożyciel, honorowy dożywotni prezes Towarzystwa Szkoły Ludowej.

Ernest Tytus Bandrowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

3 stycznia 1853
Rawa Ruska

Data i miejsce śmierci

28 listopada 1920
Kraków

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

doktor

Odznaczenia
Kawaler Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry)
Ernest Bandrowski w laboratorium szkoły przemysłowej w Krakowie (ok. 1907)

Życiorys edytuj

Urodził się 3 stycznia 1853 w Rawie Ruskiej[1]. Był synem Mariana Bandrowskiego (urzędnika galicyjskiego) i Wilhelminy Ambros von Rechtenberg, bratem Juliusza Bandrowskiego i Aleksandra Bandrowskiego, stryjem Juliusza Kadena-Bandrowskiego.[2]

Naukę gimnazjalną odbywał w Buczaczu, Stanisławowie i Lwowie. W 1874 ukończył studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie[3]. Po otrzymaniu stypendium z fundusze krajowego studiował chemię za granicą, m.in. u prof. Marcelego Nenckiego w Bernie oraz u prof. M. P. Berthelota w Paryżu. Po powrocie do kraju w 1877 uzyskał doktorat z chemii. Został mianowany nauczycielem rzeczywistym 4 września 1877[1].

Został nauczycielem chemii ogólnej i rzeczywistej w Instytucie Techniczno-Przemysłowym w Krakowie, później przekształconego C. K. Państwową Szkołę Przemysłowej w Krakowie. Otrzymał veniam legendi z chemii ogólnej na Uniwersytecie Jagiellońskim, a w 1896 tytuł profesora nadzwyczajnego na UJ. Od 1898 przez osiem lat był kierownikiem Krakowskiej Wyższej Szkoły Handlowej.

Po śmierci Jana Rottera od 1906 pełnił stanowisko dyrektora (formalnie mianowany na stanowisko w 1907)[4][1].

Od 1894 członek Akademii Umiejętności; został członkiem korespondentem. Był członkiem zarządu Polskiego Towarzystwa Demokratycznego w Krakowie[5]. Od lat 80. był radnym w Krakowie. W latach 1908-1918 poseł na Sejm Galicyjski. W latach 1915-1920 piastował urząd wiceprezydenta Krakowa. Jeden z założycieli, prezes, a następnie dożywotnio honorowy prezes Towarzystwa Szkoły Ludowej i członek honorowy TSL[6]. Zajmował się krystaloluminescencją i opisał kilka związków chemicznych, w tym kwas acetylenodikarboksylowy.

W 1898 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Franciszka Józefa[7][8][1].

Podczas I wojny światowej był zastępcą przewodniczącego komitetu krajowego Komisji Opieki nad Inwalidami Wojennymi w Krakowie[9]. 8 lutego 1919 został wybrany wiceprezydentem Krakowa[10].

Pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie[11][12].

Publikacje edytuj

  • Badania nad kwasem propargylowym (propiolowym) (1881)
  • O działaniu bromonitrobenzolów na parafenylenodwuamin (1901)[13]
  • Wykład chemii nieorganicznej[14]
  • Wykład chemii organicznej[15]

Przypisy edytuj

  1. a b c d Henryk Kopia: Spis nauczycieli szkół średnich w Galicyi oraz polskiego gimnazyum w Cieszynie. Lwów: Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych, 1909, s. 1.
  2. Ernest Tytus Bandrowski, Internetowy Polski Słownik Biograficzny, [dostęp 2021-12-11]
  3. Bandrowski Ernest Tytus (1853—1920), s. 257.
  4. Ernest Bandrowski. „Nowości Illustrowane”. Nr 49, s. 15, 8 grudnia 1906. 
  5. O głosowanie powszechne. „Kurier Warszawski”. 8, s. 2, 8 stycznia 1906. 
  6. Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Szkoły Ludowej za rok 1912. Kraków: 1913, s. LXXIII.
  7. Odznaczenia jubileuszowe. „Nowa Reforma”. 277, s. 5, 3 grudnia 1898. 
  8. Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 186.
  9. Kronika. „Kraków – inwalidom”. „Nowa Reforma”, s. 2, Nr 516 z 13 października 1916. 
  10. Dr Ernest Bandrowski Czas 1920 nr 285 z 1 grudnia s. 3 [1]
  11. Pogrzeb ś.p. dr Ernesta Bandrowskiego. „Czas”. Nr 286, s. 2, 2 grudnia 1920. 
  12. Lista osób zasłużonych pochowanych na Cmentarzu Rakowickim (1803–1939). W: Karolina Grodziska–Ożóg: Cmentarz Rakowicki w Krakowie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987, s. 96. ISBN 83-08-01428-3.
  13. Ernest Bandrowski, O działaniu bromonitrobenzolów na parafenylenodwuamin, Osobne odb.: Rozprawy Wydz. Matem.-Przyr. Akad. Umiejętności, polona.pl [dostęp 2019-07-06].
  14. Ernest Bandrowski, Chemia nieorganiczna. Cz. 1 [online], polona.pl [dostęp 2019-07-06].
  15. Ernest Bandrowski, Chemia organiczna. Cz. 2 [online], polona.pl [dostęp 2019-07-06].

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj