Erupcja Eyjafjallajökull w 2010 roku
Erupcja wulkanu Eyjafjallajökull (wym. ⓘ[ˈei.jaˌfjatl.aˌjœ.kʏtl]) – seria wybuchów wulkanu zlokalizowanego w okolicy i pod niewielkim lodowcem Eyjafjallajökull w południowej Islandii, która miała miejsce w 2010 roku. Po kwietniowej erupcji, powstała chmura pyłów nad Europą, co spowodowało zamknięcie przestrzeni powietrznej w większości krajów kontynentu.
 Pyły wulkaniczne wydobywające się z Eyjafjallajökull 17 kwietnia 2010 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejsce |
wulkan Eyjafjallajökull |
| Rodzaj zdarzenia |
wybuch wulkanu |
| Data |
20 marca 2010 – 23 czerwca 2010 |
Położenie na mapie Islandii  | |
 63°37′58″N 19°36′00″W/63,632778 -19,600000
| |
Poprzednie erupcje Eyjafjallajökull w ciągu ostatnich 1100 lat miały miejsce w latach 920, 1612 i 1821–1823.
Pierwszy wybuch edytuj
Aktywność sejsmiczna pod lodowcem Eyjafjallajökull (Eyjafjallajoekull) rozpoczęła się pod koniec grudnia 2009 i przejawiła się jako tysiące drobnych trzęsień ziemi o natężeniu 1–2 stopni. 26 lutego 2010 Islandzki Instytut Meteorologiczny za pomocą przyrządów GPS zlokalizowanych w okolicach Þorvaldseyri około 15 kilometrów na południowy wschód od miejsca wybuchu określił, że doszło do przemieszczenia się skorupy ziemskiej o 3 cm w kierunku południowym, z czego 1 cm przemieszczenia miał miejsce w przeciągu ostatnich czterech dni. Ta aktywność sejsmiczna została wywołana przez ciśnienie powstające przy przesuwaniu się magmy spod skorupy ziemskiej do komory wulkanu. Nasilenie się aktywności sejsmicznej nastąpiło pomiędzy 3 i 5 marca. W okresie tym zarejestrowano około 3 tysięcy drobnych, odczuwalnych w okolicznych miastach trzęsień ziemi o nasileniu około 2 stopni.
Ostatecznie erupcja wulkanu Eyjafjallajökull nastąpiła 20 marca 2010. Szczelina wulkaniczna miała około 500 m długości, przebieg z północnego wschodu na południowy zachód. Od 10 do 12 zlokalizowanych na jej linii kominów wulkanicznych wyrzucało lawę oliwinowo-bazaltową o temperaturze około 1000°C na wysokość do 150 m. Druga szczelina powstała 31 marca około 200 m na północny zachód od pierwszej[1]. Ma ona około 300 m długości, a wydobywająca się lawa płynęła do kanionu Hvannárgil. Nie zarejestrowano przy jej powstaniu żadnej aktywności sejsmicznej ani też przesunięcia skorupy. Obie szczeliny miały ten sam komin wulkaniczny.
Drugi wybuch edytuj
We wczesnych godzinach porannych 14 kwietnia władze Islandii zarządziły ewakuację wsi i farm w pobliżu wulkanu Eyjafjallajökull z powodu nagłego wezbrania okolicznych strumieni i rzek. Wzrost poziomu i temperatury wody spowodowany erupcją wulkaniczną pod lodowcem doprowadził do powodzi zwanych jökulhlaup. Po zetknięciu się lawy o temperaturze 1200°C z dnem lodowca o grubości 200 m, ten zaczął szybko parować, wytwarzając chmurę, składającą się głównie z pary wodnej i mikroskopijnej wielkości cząsteczek szkła, które zagrażają bezpieczeństwu samolotów odrzutowych[2]. W porównaniu z pierwszym wybuchem, ten drugi miał dziesięć do dwudziestu razy większą siłę[potrzebny przypis].
Konsekwencje edytuj
Wybuch doprowadził do emisji do atmosfery chmury pyłów wulkanicznych, która spowodowała zakłócenia lotów na terenie całej północnej Europy[3]. Loty z głównych lotnisk zostały zawieszone 15 kwietnia 2010 w Belgii, Czechach, Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Islandii, Hiszpanii, Holandii, na Litwie, na Łotwie, w Niemczech, Norwegii, Irlandii, Rosji, Szwecji i Wielkiej Brytanii[4][5][6].
15 kwietnia od godziny 20:00 CEST Polska zamknęła strefę powietrzną nad północną częścią kraju. 16 kwietnia od 8:00 zamknięto przestrzeń powietrzną nad Polską centralną i południowo-zachodnią, a o 12:00 lotnisko w Krakowie[7]. Wieczorem po wyłączeniu lotniska w Rzeszowie, zamknięta została cała przestrzeń powietrzna nad Polską[8]. Wykonywane mogły być tylko loty na małej wysokości, poniżej podstawy chmury pyłu wulkanicznego (ok. 6 km).
16 kwietnia zamknięto część lub całość przestrzeni powietrznej w kolejnych krajach europejskich: Austrii, Mołdawii, na Słowacji, w Szwajcarii, na Węgrzech i we Włoszech.
17 kwietnia zamknięto przestrzeń powietrzną nad Bośnią i Hercegowiną, Chorwacją, Czarnogórą, Rumunią i Serbią.
Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych oszacowało, że światowe linie lotnicze poniosły w związku z erupcją i odwołaniem lotów straty rzędu 200 mln USD dziennie[9]. 16 kwietnia w europejskiej przestrzeni powietrznej odbyło się 11 659 lotów z planowanych 28 597, 17 kwietnia było to 4886 z 22 653, 18 kwietnia 4000 z 24 965[10].
Ograniczenia w ruchu lotniczym miały szczególnie istotne znaczenie dla Polski, gdyż były oficjalnym powodem odwołania wielu wizyt delegacji zagranicznych udających się na odbywające się w dniach 17–18 kwietnia uroczystości pogrzebowe pary prezydenckiej Lecha i Marii Kaczyńskich.
Dalsze wybuchy edytuj
Na początku maja 2010 aktywność wulkanu stopniowo się zmniejszyła z 400 do 50 ton pyłu na sekundę[11]. Naukowcy jednak spodziewali się erupcji jego znacznie większego sąsiada – wulkanu Katla. Wcześniej następowała ona po wszystkich trzech udokumentowanych erupcjach Eyjafjallajökull[12]. Ostatni wybuch Katli miał miejsce w 1918 roku. Od 21 maja 2010, wulkan emitował jedynie parę wodną i gazy. Nie odnotowano emisji świeżego pyłu. Po 10 dniach wulkan uznano za drzemiący. Aktywność sejsmiczna także się zmniejszyła[13].
Przypisy edytuj
- ↑ Tom Robbins: Iceland’s erupting volcano. The Guardian. [dostęp 2010-04-21]. (ang.).
- ↑ Eruption of Eyjafjallajökull Volcano, Iceland. NASA, 2010-04-15. [dostęp 2010-04-17]. (ang.).
- ↑ Islandzki wulkan paraliżuje ruch lotniczy w Europie [dostęp 21:00 15.04.2010].
- ↑ Cancellations due to volcanic ash in the air. Norwegian Air Shuttle, 15 kwietnia 2010. [dostęp 2010-04-15].
- ↑ Iceland Volcano Spewing Ash Chokes Europe Air Travel. [w:] San Francisco Chronicle [on-line]. 15 kwietnia 2010. [dostęp 2010-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (21 sierpnia 2010)].
- ↑ Live: Volcanic cloud over Europe. BBC News. [dostęp 2010-04-15].
- ↑ Polska Agencja Żeglugi Powietrznej podjęła decyzję o zamknięciu dużego fragmentu polskiej przestrzeni powietrznej.. Polska Agencja Żeglugi Powietrznej, 2010-04-16. [dostęp 2010-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-19)]. (pol.).
- ↑ Zamknięta przestrzeń powietrzna nad Polską. IMiGW: jutro chmura poza Polską. gazeta.pl, 2010-04-16. [dostęp 2010-04-16]. (pol.).
- ↑ Graeme Wearden: Ash cloud costing airlines £130m a day. The Guardian, 16 kwietnia 2010. [dostęp 2010-04-17]. (ang.).
- ↑ Update on European air traffic situation – 12.30 CET. Eurocontrol.int, 18 kwietnia 2010. [dostęp 2010-04-18]. (ang.).
- ↑ Islandia: Znacznie mniej pyłów z wulkanu Eyjafjoell. Interia.pl, 10.05.2010.
- ↑ Iceland’s Eyjafjallajökull volcano is nothing to 'Angry Sister' Katla. 18.04.2010.
- ↑ Raport University of Iceland.