Ethelfrith z Nortumbrii
Etelfryd, Ethelfrith, Aethelfrith, Aedilfrid, Æðelfrið, Æþelfrið, Æþelferð, Æþelferþ, Æðelferð, Æðelferþ (zm. 616) – władca średniowiecznego anglosaskiego królestwa Bernicji w latach 593-616. W 604 roku opanował sąsiednią Deirę i doprowadził oba kraje do unii pod swoimi rządami[1][2]. W późniejszych czasach stworzyły one zalążek Nortumbrii.
| Król Bernicji | |
| Okres | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Król Deiry | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Ojciec | |
| Dzieci | |
Etelfryd był synem Etelryka, a więc wnukiem Idy - pierwszego władcy Bernicji[3]. Jego pierwszą i według Bedy Czcigodnego, najważniejszą żoną była Bebba. Na jej cześć zmienił nazwę miasta Din Guaire (stolicy Bernicji) na Bamburgh[1].
Bede sporo czasu poświęca opisowi sukcesów Etelfryda nad Brytami, jednocześnie zauważając, że był poganinem - chrześcijaństwo zawitało do Nortumbrii dopiero dziesięć lat po jego śmierci. Faktem jest, że Etelfryd znacznie rozszerzył granice Bernicji, podbijając nie tylko Deirę, ale i innych sąsiadów. W roku 600 w bitwie pod Katraeth (Catterick, hrabstwo Yorkshire) doprowadził do klęski 300 wojów z plemienia Gododin (z okolic dzisiejszego Edynburga). W 603[4], w bitwie pod Degsastan, odparł najazd Aidana, władcy Dalriady. W bitwie tej zginął brat Etelfryda, Teobald wraz z całą swoją świtą[1][5]. Historycy zwracają uwagę na to, że Beda wśród stronników Aidana wymienia Heringa, syna poprzednika Etelfryda, Hussy, co sugeruje tarcia dynastyczne w Bernicji[1].
W 604 roku Etelfryd najechał Deirę, zabił rządzącego nią wówczas Etelryka, skazał jego następcę Edwina, syna Elli[6] oraz Hererica, wnuka Elli[1], na wygnanie i poślubił córkę Elli, Achę[6]. Małżeństwo to miało zapewnić przychylność mieszkańców Deiry do jego osoby jako władcy[6]. W tym samym roku urodził się ich syn - Oswald.
W 614 pokonał Walijczyków z królestwa Powys pod Chester i wymordował modlących się za nich mnichów z Bangor-Czy-Coed[7].
Z kolei w 616 roku odniósł zdecydowane zwycięstwo nad iryjskim królem Dalariady oraz sprzymierzonymi z nim plemionami zachodniobrytyjskimi pod Chester, zmuszając przeciwników do płacenia sobie trybut[8].
Według relacji Bedy Etelfryd walczył o władzę przy użyciu "niegodnych" środków. Prawdopodobnie był odpowiedzialny za śmierć Hererica na dworze Ceretika z Elmet[1][9]. Próbował również pozbyć się Edwina z Deiry, który schronił się na dworze Raedwalda z Anglii Wschodniej. Próbował przekupić Raedwalda, by zabił Edwina, a gdy ten odmówił, zagroził mu wojną[6][1]. Raedwald ubiegł go, powołał armię i w 616 roku ruszył z nią przeciw Etelfrydowi i pokonał go nad rzeką Idle[6].
Następcą Etelfryda na tronach Bernicji i Deiry został popierany przez Raedwalda Edwin[6]. Dzieci Etelfryda, będące athelingami czyli potencjalnymi jego sukcesorami, uciekły w obawie przed zemstą Edwina, szukając schronienia na dworach władców Dalariady i Piktów[10][1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h Michelle Ziegler: Heroic Age: Politics of Exile in Early Northumbria. 1999. [dostęp 2011-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-10)]. (ang.).
- ↑ Neniusz: Historia Brittonum rozdz. 63
- ↑ Barbara Yorke, Królowie i królestwa Anglii w czasach Anglosasów, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 110, ISBN 978-83-01-16169-9.
- ↑ Praca zbiorowa: Oxford - Wielka Historia Świata. Średniowiecze. Na Wyspach Brytyjskich. Karolingowie. T. 16. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, s. 36. ISBN 83-7425-568-4.
- ↑ Beda Czcigodny Historia ecclesiastica gentis Anglorum ks. 1, rozdz. 34
- ↑ a b c d e f Barbara Yorke, Królowie i królestwa Anglii w czasach Anglosasów, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 112, ISBN 978-83-01-16169-9.
- ↑ Beda Czcigodny Historia ecclesiastica gentis Anglorum ks. 2, rozdz. 2
- ↑ Barbara Yorke, Królowie i królestwa Anglii w czasach Anglosasów, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 121, ISBN 978-83-01-16169-9.
- ↑ Beda Czcigodny Historia ecclesiastica gentis Anglorum ks. 4, rozdz. 23
- ↑ Beda Czcigodny Historia ecclesiastica gentis Anglorum ks. 3, rozdz. 1