Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń

Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń (ang. European small claims procedure) – odrębne postępowanie cywilne wprowadzone rozporządzeniem (WE) nr 861/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. ustanawiającym europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń[1] stanowiące alternatywę dla istniejących postępowań przewidzianych w prawie państw członkowskich. Jest rodzajem postępowania sądowego służącego dochodzeniu roszczeń cywilnych w UE. Zostało zaprojektowane w celu uproszczenia i przyspieszenia rozstrzygania spraw dotyczących roszczeń, w których wartość przedmiotu sporu nie przekracza pięciu tysięcy euro.

Historia edytuj

Pierwotną podstawą prawną procedury drobnych roszczeń jest Rozporządzenie (WE) nr 861/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. ustanawiające europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń. Znaczące zmiany wprowadzone zostały w 2015 r., w którym przyjęto rozporządzenie nowelizujące[2] przewidujące:

  • zwiększenie granicy roszczeń z 2000 do 5000 euro
  • wprowadzenie dodatkowych wyłączeń, w sprawach niemających zastosowania w postępowaniu
  • udostępnienie formularza pozwu, na właściwych dla krajów partnerskich, stronach internetowych
  • zapewnienie nieodpłatnej pomocy dla osób zainteresowanych postępowaniem
  • wprowadzenie możliwości przeprowadzenia rozprawy za pośrednictwem środków teleinformatycznych

Zakres edytuj

Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń ma zastosowanie do spraw cywilnych i handlowych bez względu na rodzaj sądu lub trybunału w przypadku, gdy przynajmniej jedna ze stron ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w kraju UE innym niż państwo członkowskie sądu lub trybunału rozpatrującego sprawę, a wartość przedmiotu sporu z wyłączeniem wszystkich wydatków, odsetek i kosztów nie przekracza pięciu tysięcy euro w momencie wpłynięcia sprawy do trybunału.

Europejskie postępowanie w sprawach drobnych roszczeń nie może być stosowane w sprawach:

  • podatkowych, celnych lub administracyjnych;
  • dotyczących odpowiedzialności państwa za działania i zaniechania w wykonywaniu władzy publicznej;
  • stanu cywilnego oraz zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych osób fizycznych;
  • stosunków majątkowych wynikających z małżeństwa lub związku uznawanego na mocy przepisów mających zastosowanie do takiego związku za mający skutki porównywalne do skutków małżeństwa;
  • obowiązków alimentacyjnych wynikających ze stosunku rodzinnego, pokrewieństwa, małżeństwa lub powinowactwa;
  • testamentów i dziedziczenia, w tym obowiązków alimentacyjnych powstających w związku ze śmiercią;
  • upadłości, układów i innych podobnych postępowań;
  • ubezpieczeń społecznych;
  • sądownictwa polubownego;
  • prawa pracy;
  • najmu lub dzierżawy nieruchomości, z wyłączeniem powództw dotyczących roszczeń pieniężnych; lub
  • naruszenia prywatności i dóbr osobistych, w tym zniesławienia[3].

Przebieg postępowania edytuj

Wszczęcie postępowania edytuj

Pozew w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń składa się bezpośrednio do właściwego sądu na formularzu pozwu stanowiącym załącznik A do rozporządzenia 861/2007 zawartego w załącznikach rozporządzenia. W pozwie nie trzeba przeliczać żądanej kwoty na euro.

W przypadku gdy wytoczone powództwo nie dotyczy spraw objętych zakresem zastosowania niniejszego rozporządzenia, sąd lub trybunał informuje o tym powoda. Jeżeli powód nie cofnie pozwu, sąd lub trybunał prowadzi postępowanie zgodnie z odpowiednimi przepisami proceduralnymi państwa członkowskiego, w którym prowadzone jest postępowanie.

W przypadku gdy sąd lub trybunał uznaje, że informacje przedstawione przez powoda nie są dostatecznie jasne lub odpowiednie, lub w przypadku niewłaściwego wypełnienia formularza pozwu, o ile powództwo nie jest oczywiście bezzasadne lub niedopuszczalne, sąd lub trybunał umożliwia powodowi uzupełnienie lub skorygowanie danych zawartych w formularzu pozwu lub dostarczenie uzupełniających informacji lub dokumentów lub cofnięcie pozwu, w terminie określonym przez sąd lub trybunał. W tym celu sąd lub trybunał korzysta z formularza B. W przypadku gdy powództwo jest oczywiście bezzasadne lub niedopuszczalne lub powód nie uzupełni lub nie skoryguje danych zawartych w formularzu pozwu w określonym terminie, pozew zostaje zwrócony. Środki odwoławcze od orzeczenia o zwrocie pozwu określa prawo krajowe[4].

Pozew, odpowiedź na pozew, powództwo wzajemne, odpowiedź na powództwo wzajemne oraz wszelkie opisy istotnych dokumentów uzupełniających są składane w języku lub jednym z języków sądu lub trybunału. Jeśli jakikolwiek inny dokument otrzymany przez sąd lub trybunał nie jest sporządzony w języku, w którym prowadzone jest postępowanie, sąd lub trybunał może wymagać tłumaczenia takiego dokumentu jedynie w przypadku, gdy tłumaczenie takie jest niezbędne do wydania orzeczenia[5].

Zastępstwo stron przez profesjonalnych pełnomocników nie jest wymagane[6].

Dalsze postępowanie edytuj

Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń jest co do zasady postępowaniem pisemnym. Po otrzymaniu odpowiednio wypełnionego formularza pozwu sąd lub trybunał wypełnia część I odpowiedzi formularza C oraz doręcza ten formularz wraz z odpisem pozwu i załączników. Wysyłka dokumentów do pozwanego powinna nastąpić w terminie 14 dni od dnia otrzymania przez sąd prawidłowo wypełnionego formularza pozwu.

Pozwany może w terminie 30 dni złożyć odpowiedź przy wykorzystaniu przesłanego formularza pozwu lub bez wykorzystania formularza. W terminie 14 dni sąd powinien przesłać powodowi kopię odpowiedzi wraz ze wszelkimi istotnymi dokumentami uzupełniającymi. Powodowi przesyłane są również wraz z istotnymi dokumentami uzupełniającymi wszelkie powództwa wzajemne, na które może odpowiedzieć na zasadach analogicznych do odpowiedzi na pozew tj. w terminie 30 dni.

Jeżeli w swojej odpowiedzi pozwany twierdzi, że wartość roszczenia niepieniężnego przekracza wartość graniczną pięciu tysięcy euro sąd decyduje w terminie 30 dni od wysłania odpowiedzi powodowi, czy roszczenie jest objęte zakresem zastosowania niniejszego rozporządzenia. Postanowienie w tym przedmiocie nie podlega odrębnemu zaskarżeniu[7].

Zakończenie postępowania edytuj

W terminie 30 dni od dnia otrzymania odpowiedzi pozwanego lub powoda (jeżeli w sprawie wytoczone zostało powództwo wzajemne) sąd powienien wykonać jedną z następujących czynności:

  • wydać orzeczenie;
  • zażądać od stron przedstawienia dalszych szczegółowych informacji dotyczących powództwa w określonym terminie nieprzekraczającym 30 dni;
  • przeprowadza postępowanie dowodowe zgodnie
  • wzywa strony na rozprawę, która ma odbyć się w terminie 30 dni od wezwania.

Po zamknięciu rozprawy lub otrzymaniu wszelkich niezbędnych informacji albo bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu na wniesienie odpowiedzi sąd powinien wydać orzeczenie w terminie 30 dni[8].

Koszty postępowania ponosi strona przegrywająca, jednak sąd lub trybunał nie zasądza na rzecz strony wygrywającej kosztów, które były zbędne lub nieproporcjonalne do wartości przedmiotu sporu[9].

Ewentualne środki odwoławcze od orzeczeń wydanych w europejskim postępowaniu w sprawach drobnych roszczeń mogą być złożone, jeżeli przewiduje je prawo państawa, w którym toczyło się postępowanie. Państwa członkowskie powiadamiają Komisję Europejską, czy zgodnie z ich prawem proceduralnym możliwe jest złożenie środka odwoławczego od orzeczenia wydanego w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń i w jakim terminie należy wnieść taki środek odwoławczy, która podaje tę informację do publicznej wiadomości[10].

Rozprawa edytuj

Europejskie postępowanie w sprawach drobnych roszczeń jest co do zasady postępowaniem pisemnym, a sąd lub trybunał przeprowadza rozprawę tylko wtedy, jeżeli uzna, że wydanie orzeczenia nie jest możliwe na podstawie pisemnych dowodów lub jeżeli wnosi o to strona. Sąd lub trybunał może oddalić wniosek strony, jeżeli uzna, że w okolicznościach danej sprawy rozprawa nie jest konieczna do rzetelnego przeprowadzenia postępowania. Postanowienie o oddaleniu wniosku uzasadniane jest na piśmie. Postanowienie o oddaleniu nie podlega odrębnemu zaskarżeniu bez zaskarżenia samego orzeczenia[7].

W przypadku gdy przeprowadzenie rozprawy zostało uznane za konieczne, rozprawę taką przeprowadza się z wykorzystaniem wszelkich odpowiednich środków technicznych porozumiewania się na odległość, takich jak wideokonferencja lub telekonferencja, dostępnych dla sądu lub trybunału, chyba że – ze względu na szczególne okoliczności danej sprawy – wykorzystanie takich środków nie byłoby właściwe z punktu widzenia rzetelnego przeprowadzenia postępowania.

Strona wezwana do stawienia się na rozprawę może wystąpić o wykorzystanie środków technicznych porozumiewania się na odległość, o ile środki te są dostępne dla sądu lub trybunału, podnosząc, że czynności związane z zapewnieniem osobistego stawiennictwa, a zwłaszcza ewentualne koszty, jakie musiałyby ponieść, byłyby nieproporcjonalne do wartości przedmiotu sporu.

Strona wezwana do wzięcia udziału w rozprawie z wykorzystaniem środków technicznych porozumiewania się na odległość może wystąpić z wnioskiem o osobiste stawiennictwo w rozprawie[11].

Postępowanie dowodowe edytuj

Sąd lub trybunał dopuszcza określone środki dowodowe oraz określa zakres przeprowadzenia dowodów niezbędny do wydania orzeczenia zgodnie z zasadami mającymi zastosowanie do dopuszczalności dowodu. Sąd lub trybunał wybiera najprostsze i najmniej obciążające sposoby przeprowadzenia dowodu, w tym może dopuścić przeprowadzenie dowodu z pisemnych zeznań świadków, biegłych lub stron. Sąd lub trybunał może przeprowadzić dowód z opinii biegłych lub z zeznań ustnych tylko wówczas, gdy wydanie orzeczenia nie jest możliwe na podstawie innych dowodów[12].

Ponowne zbadanie orzeczenia w wyjątkowych przypadkach edytuj

Pozwany, który nie wdał się w spór przed sądem, ma prawo złożyć wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia wydanego w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń – we właściwym sądzie lub trybunale państwa członkowskiego, w którym wydano orzeczenie, jeżeli:

  • nie doręczono mu formularza pozwu lub, w przypadku rozprawy, nie został wezwany na tę rozprawę z wystarczającym wyprzedzeniem i w sposób umożliwiający mu przygotowanie obrony;
  • nie miał możliwości zakwestionowania roszczenia z powodu działania siły wyższej lub z uwagi na nadzwyczajne okoliczności, bez jakiejkolwiek winy z jego strony.

Wniosek o ponowne zbadanie nie przysługuje jednak, gdy pozwany miał możliwość wniesienia środka odwoławczego.

Termin złożenia wniosku o ponowne zbadanie orzeczenia wynosi 30 dni. Termin ten biegnie od dnia, w którym pozwany rzeczywiście zapoznał się z treścią orzeczenia i był w stanie podjąć odpowiednie działania, najpóźniej od dnia, w którym zastosowano pierwszy środek egzekucyjny, w wyniku którego pozwany utracił w całości lub części możliwość dysponowania swoim majątkiem. Termin nie podlega przedłużeniu.

Jeżeli sąd odrzuci wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia, z uwagi na fakt, że żadna z przesłanek ponownego zbadania orzeczenia określonych w tym ustępie nie została spełniona, orzeczenie pozostaje w mocy. Jeżeli sąd uzna wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia za uzasadniony z uwagi na fakt, że spełniona została którakolwiek z przesłanek, orzeczenie wydane w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń jest nieważne. Powód nie traci jednak korzyści wynikających z przerwania biegu terminu przedawnienia, jeżeli takie przerwanie ma zastosowanie na mocy prawa krajowego[13].

Wykonanie orzeczenia edytuj

Orzeczenie wydane w państwie członkowskim w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń jest uznawane i wykonywane w innym państwie członkowskim bez potrzeby stwierdzania wykonalności oraz bez możliwości sprzeciwienia się co do jego uznania. Na wniosek strony sąd lub trybunał wydaje zaświadczenie dotyczące orzeczenia wydanego w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń, używając do tego celu formularza D bez dodatkowych opłat. Sąd lub trybunał przekazuje stronie, na jej wniosek, zaświadczenie w jakimkolwiek innym języku urzędowym państwa członkowskiego przy pomocy zaświadczenia dostępnego na portalu "e-Sprawiedliwość". Sąd nie jest jednak zobowiązany do tłumaczenia lub transliteracji tekstu w wolnych polach tegoż formularza[14].

Orzeczenie wydane w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń jest wykonywane na tych samych warunkach co orzeczenie wydane w państwie członkowskim wykonania. Strona dochodząca wykonania przedstawia odpis orzeczenia spełniający warunki niezbędne do ustalenia jego autentyczności oraz wspomniane powyżej zaświadczenie, a w razie potrzeby także jego tłumaczenie na język urzędowy państwa członkowskiego wykonania lub, jeżeli w tym państwie członkowskim obowiązuje kilka języków urzędowych, na język urzędowy lub jeden z języków urzędowych, w jakim zgodnie z prawem tego państwa członkowskiego prowadzi się postępowanie przed sądem lub trybunałem w miejscu, gdzie dochodzi się wykonania, lub na jakikolwiek inny język wskazany przez państwo członkowskie wykonania jako przez nie akceptowany. Strona, która w jednym państwie członkowskim składa wniosek o wykonanie orzeczenia wydanego w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń w innym państwie członkowskim, nie jest zobowiązana do składania żadnego zabezpieczenia, gwarancji lub kaucji — bez względu na ich nazwę — z tego tytułu, że jest cudzoziemcem lub nie ma miejsca zamieszkania ani miejsca pobytu w państwie członkowskim wykonania[15].

Odmowa wykonania edytuj

Na wniosek strony, wobec której dochodzi się wykonania, właściwy sąd lub trybunał w państwie członkowskim wykonania odmawia wykonania, jeżeli orzeczenia wydanego w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń nie można pogodzić z wcześniejszym orzeczeniem wydanym w jakimkolwiek państwie członkowskim lub w państwie trzecim, o ile spełnione zostaną łącznie następujące przesłanki:

  • wcześniejsze orzeczenie zostało wydane w odniesieniu do tego samego roszczenia i dotyczyło tych samych stron;
  • wcześniejsze orzeczenie zostało wydane w państwie członkowskim wykonania lub spełnia warunki niezbędne do uznania go w państwie członkowskim wykonania;
  • niemożność pogodzenia nie była i nie mogła być podniesiona w formie zarzutu w postępowaniu sądowym w państwie członkowskim, w którym wydano orzeczenie w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń.

W żadnych okolicznościach orzeczenie wydane w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń nie może zostać ponownie zbadane pod względem merytorycznym w państwie członkowskim wykonania[16].

Zawieszenie lub ograniczenie wykonania edytuj

Jeżeli strona kwestionuje orzeczenie wydane w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń lub zakwestionowanie go jest nadal dopuszczalne lub gdy strona złożyła wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia, właściwy sąd, trybunał lub właściwy organ w państwie członkowskim wykonania może, na wniosek strony, wobec której dochodzi się wykonania:

  • ograniczyć postępowanie wykonawcze do środków zabezpieczających;
  • uzależnić wykonanie od złożenia zabezpieczenia określonego przez sąd, trybunał lub właściwy organ;
  • w wyjątkowych przypadkach zawiesić postępowanie wykonawcze[17].

Statystyki wykorzystania edytuj

Polska edytuj

Wpływ i załatwienie spraw w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń (sądy rejonowe)
Rok Rodzaj spraw Wpłynęło Załatwiono
Ogółem z tego:
Uwzględniono[18] Oddalono Odrzucono Zwrócono Umorzono Inne
2018 Cywilne[19] 14 21 9 3 - 1 7 1
Gospodarcze[20] 29 23 10 7 2 2 2 -
Ogółem 43 44 19 10 2 3 9 1
2019 Cywilne[21] 257 26 9 3 - 1 9 4
Gospodarcze[22] 12 18 9 - 1 2 5 1
Ogółem 269 44 18 3 1 3 14 5
2020 Cywilne[23] 69 197 47 52 3 2 83 10
Gospodarcze[24] 9 15 10 - 2 - 3 -
Ogółem 78 212 57 52 5 2 86 10

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Rozporządzenie (WE) nr 861/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. ustanawiające europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń (Dz. Urz. UE L 199 z 31.7.2007)
  2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2421 z dnia 16 grudnia 2015 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 861/2007 ustanawiające europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń oraz rozporządzenie (WE) nr 1896/2006 ustanawiające postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty (Dz. Urz. UE L 341 z 24.12.2015)
  3. Art. 2 rozporządzenia 861/2007.
  4. Art. 4 rozporządzenia 861/2007.
  5. Art. 6 rozporządzenia 861/2007.
  6. Art. 10 rozporządzenia 861/2007
  7. a b Art. 5 rozporządzenia 861/2007.
  8. Art. 7 rozporządzenia 861/2007
  9. Art. 16 rozporządzenia 861/2007.
  10. Art. 17 rozporządzenia 861/2007.
  11. Art. 8 rozporządzenia 861/2007.
  12. Art. 9 rozporządzenia 861/2007.
  13. Art. 18 rozporządzenia 861/2007
  14. Art. 20 rozporządzenia 861/2007.
  15. Art. 21 rozporządzenia 861/2007.
  16. Art. 22 rozporządzenia 861/2007.
  17. Art. 23 rozporządzenia 861/2007.
  18. w całości lub w części
  19. MS-S1r - sprawozdanie w sprawach cywilnych za 2018 r. [online] [dostęp 2021-12-17].
  20. MS-S19r - sprawozdanie w sprawach gospodarczych za 2018 r [online] [dostęp 2021-12-17].
  21. MS-S1r - sprawozdanie w sprawach cywilnych za 2019 r. [online] [dostęp 2021-12-17].
  22. MS-S19r - sprawozdanie w sprawach gospodarczych za 2019 r. [online] [dostęp 2021-12-17].
  23. Ms-S1r - sprawozdanie w sprawach cywilnych za 2020 t. [online] [dostęp 2021-12-17].
  24. MS-S19r - sprawozdanie w sprawach gospodarczych za 2020 r. [online] [dostęp 2021-12-17].

Linki zewnętrzne edytuj