Ewa Lipska

Ewa Lipska (ur. 8 października 1945 w Krakowie) – polska poetka, w latach 1970–1980 redaktor działu poezji Wydawnictwa Literackiego, w latach 1995–1997 dyrektorka Instytutu Polskiego w Wiedniu, członkini polskiego i austriackiego PEN Clubu, członkini założycielka Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989), członkini Polskiej Akademii Umiejętności.

Ewa Lipska

Ewa Lipska, Kraków 2024
Data i miejsce urodzenia	8 października 1945 Kraków
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	literatura piękna
Epoka	literatura współczesna
Odznaczenia
Nagrody
Nagroda im. Andrzeja Bursy (1971) Nagroda Fundacji im. Kościelskich (1973) Nagroda Miasta Krakowa (1995) Śląski Wawrzyn Literacki (2002) Nagroda Miast Partnerskich Torunia i Getyngi im Samuela Bogumiła Lindego (2007 Nagroda Literacka Gdynia (2011) Nagroda Literacka im. Juliana Tuwima (2017) Wrocławska Nagroda Poetycka Silesius (2019) Nagroda Literacka m.st. Warszawy (2020) Nagroda Literacka „Nike” (nominacja – 2008, 2011, 2016, 2018, 2020, 2024)
Strona internetowa

Karol Maliszewski, Ewa Lipska, VII Festiwal Góry Literatury, Włodowice, 2021

Ewa Lipska, Dawid Jung, XIII Festiwal Literacki Preteksty, Gniezno, 2023

Życiorys

Studiowała malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Od 1964 zamieszczała utwory poetyckie w „Życiu Literackim” i „Dzienniku Polskim”. Debiutowała w 1967 tomem poetyckim Wiersze. Od 1968 była członkinią Związku Literatów Polskich (do czasu jego rozwiązania w 1983).

W latach 1970–1980 pracowała jako redaktorka działu poezji Wydawnictwa Literackiego. Na przełomie 1975/1976 przebywała na półrocznym stypendium „International Writing Program” w Iowa City w USA. W 1978 została członkinią polskiego PEN Clubu. Od 2009 jest członkinią czynną Polskiej Akademii Umiejętności. Brała udział w festiwalach poetyckich, seminariach i spotkaniach autorskich m.in. w Niemczech Austrii, Wielkiej Brytanii, Holandii, Danii, Szwecji, Kanadzie i USA.

W latach 1981–1983 współredagowała miesięcznik literacki „Pismo”. W 1983 przebywała w Berlinie Zachodnim na stypendium das Kunslerprogramm des Deutscher Akademischer Austauschdienst. W 1989 została członkinią założycielką Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, odeszła z niego w sierpniu 2020 roku. Od 1990 do 1992 pracowała w zespole redakcyjnym „Dekady Literackiej”. Od 1991 do 1997 pracowała w polskiej ambasadzie w Wiedniu, od 1995 kierując tamtejszym Instytutem Polskim. Prowadziła gościnnie warsztaty poetyckie w Studium Literacko-Artystycznym na Uniwersytecie Jagiellońskim. Mieszka i pracuje w Krakowie. Od 2023 roku jest członkinią Rady Języka Polskiego przy Polskiej Akademii Nauk.

Festiwale

Uczestniczyła w międzynarodowych festiwalach poezji, m.in. w Toronto (1981), Holandii (1985), Słowenii (1988). Brała też udział w festiwalach poetyckich, m.in. w Austrii, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Danii, Szwecji i USA.

Publikacje

• Wiersze, 1967
• Drugi zbiór wierszy, 1970
• Trzeci zbiór wierszy, 1972
• Czwarty zbiór wierszy, 1974
• Piąty zbiór wierszy, 1978
• Żywa śmierć, 1979
• Dom Spokojnej Młodości, 1979
• Nie o śmierć tutaj chodzi, lecz o biały kordonek, 1982
• Przechowalnia ciemności, 1985
• Utwory wybrane, 1986
• Strefa ograniczonego postoju, 1990
• Wakacje mizantropa, 1993
• Stypendyści czasu, 1994
• Wspólnicy zielonego wiatraczka. Lekcja literatury z Krzysztofem Lisowskim 1996
• Ludzie dla początkujących, 1997
• Życie zastępcze – Ersatzleben, 1998 (wydanie polsko-niemieckie)
• Godziny poza godzinami, 1998 (seria klasyczna PIW)
• 1999, 1999
• Białe truskawki – White Strawberries, 2000 (wydanie polsko-angielskie)
• Sklepy zoologiczne, 2001
• Uwaga, stopień, 2002
• Sekwens, 2003
• Ja, 2003
• Wiersze do piosenek. Serca na rowerach, 2004
• Gdzie indziej, 2005
• Drzazga, 2006
• Miasteczko Świat, 2007 (wydanie polsko-rosyjskie)
• Pomarańcza Newtona, 2007
• Sefer, 2009
• Pogłos, 2010
• Droga pani Schubert..., 2012
• Miłość, droga pani Schubert..., 2013
• Czytnik linii papilarnych, 2015
• Pamięć operacyjna, 2017
• Boli tylko, gdy się śmieję…, 2018 (wybór listów między Lipską a Stanisławem Lemem i jego synem Tomaszem)
• Miłość w trybie awaryjnym, 2019
• Droga Pani Schubert (płyta CD, reż. Józef Opalski, czytają Anna Polony i Jerzy Trela)
• Nowy wybór wierszy, 2020
• Kocia trzynastka, czyli Skotland Yard, 2020
• Wirujący ogon antylopy, 2021 (razem z Sebastianem Brejnakiem)
• Wariacje Geldbergowskie, 2023
• Wariacje Geldbergowskie (płyta CD, czyta Juliusz Chrząstowski)

Wybory wierszy ukazały się w około 40 obcojęzycznych wydaniach, między innymi w języku niemieckim, angielskim, duńskim, holenderskim, czeskim, węgierskim, hebrajskim, serbskim, słowackim, hiszpańskim, katalońskim, francuskim, szwedzkim, albańskim i bułgarskim.

Lipska w piosenkach

• 1972 – Skaldowie: „Wszystkim zakochanym” – tekst utworu „Wolne są kwiaty na łące” (muz. Andrzej Zieliński)
• 1972 – Skaldowie: „Krywań, Krywań” – tekst utworu „Gdzie mam Ciebie szukać” (muz. A. Zieliński)
• 1972 – Marek Grechuta: „Droga za widnokres” – tekst utworu „Pewność” (muz. Marek Grechuta)
• 1974 – Marek Grechuta: „Magia obłoków” – tekst utworu „A więc to nie tak” (muz. Marek Grechuta)
• 1976 – Skaldowie: „Szanujmy wspomnienia” – utwory: „Szukam Cię od rana” (muz. A. Zieliński), „Srebrny maszt” (muz. Jacek Zieliński), „Z przymrużeniem oka” (muz. A. Zieliński)
• 1976 – Skaldowie: „Stworzenia świata część druga” – tekst utworu „Miłość przez wieki się nie zmienia” (muz. Konrad Ratyński)
• 1978 – Wawele: „Biały Latawiec” tekst piosenki (muz. Jan Wojdak)
• 1987 – Skaldowie: „Nie domykajmy drzwi” – tekst piosenki tytułowej „Nie domykajmy drzwi” (muz. J. Zieliński)
• 1991 – Grzegorz Turnau: Naprawdę nie dzieje się nic – tekst utworu „Nie baw się więcej kulą ziemską”
• 1993 – Grzegorz Turnau: Pod światło – teksty utworów „Krótka bajka”, „Trąbki”, „Wielki Odkrywco Wyobraźni”, „Tak samo” i „Dotąd doszliśmy”
• 1994 – Grzegorz Turnau: Turnau w Trójce – teksty utworów „Krótka bajka”, „Wielki Odkrywco Wyobraźni”, „Tak samo”
• 1997 – Grzegorz Turnau: Tutaj jestem – tekst utworu „Ostatnie słowa”
• 2004 – Anna Szałapak, „Serca na rowerach” (cała płyta z wierszami Ewy Lipskiej)
• 2017 – Ewa Lipska, Zbigniew Preisner, „2016 Dokąd?”

Odznaczenia

• Złoty Krzyż Zasługi (1998)
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2024)
• Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2005)

Nagrody i wyróżnienia

• Nagroda im. Andrzeja Bursy (1971)
• Nagroda Fundacji im. Kościelskich w Genewie (1973)
• Nagroda Pierścienia za całokształt twórczości w Gdańsku (1978)
• Nagroda PEN-Clubu im. Roberta Gravesa (1979)
• Nagroda Fundacji POLCUL (Australia, 1988)
• Nagroda Polskiego PEN-Clubu z Fundacji Piotra Büchnera (1992)
• Nagroda Fundacji Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku (1993)
• Nagroda Miasta Krakowa (1995)
• Nagroda Krakowska Książka Miesiąca za tomik Sklepy zoologiczne (październik 2001)
• Nagroda Śląskiego Wawrzynu Literackiego za najlepszą książkę roku (tomik Sklepy zoologiczne) przyznana przez Bibliotekę Śląską w Katowicach (2002)
• Nagroda miesięcznika „Odra” za tomik Sklepy zoologiczne (2004)
• finalistka Nagrody Literackiej „Nike” za książkę Ja (2004)
• Nagroda poznańskiego Przeglądu Nowości Wydawniczych za tom Gdzie indziej (2005)
• nominacja do Nagrody Literackiej „Nike” za tom Gdzie indziej (2006)
• Nagroda Miast Partnerskich Torunia i Getyngi im. Samuela Bogumiła Lindego (2007)
• nominacja do Nagrody Literackiej „Nike” za tom Drzazga (2007)
• nominacja do Nagrody Literackiej „Nike” za tom Pomarańcza Newtona (2008)
• nominacja do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius w kategorii książka roku za tom Pomarańcza Newtona (2008)
• Złoty Klucz Smedereva – poetycka nagroda Serbii (2009)
• Naim Frasheri Prize, poetycka nagroda Macedonii (2010)
• Nagroda Ministerstwa Kultury Republiki Kosowa – Przylądek Dobrej Nadziei (2010)
• Nagroda „Akademia ku czci…” Wydawnictwa Literackiego i Piwnicy pod Baranami za debiut prozatorski Sefer (2009)
• Nagroda Literacka Gdynia za tomik Pogłos (2011)
• nominacja do Nagrody Literackiej „Nike” za tomik Pogłos (2011)
• nominacja do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej „Silesius” za tomik Pogłos (2011)
• nominacja do Orfeusza - Nagrody Poetyckiej im. K.I. Gałczyńskiego za tomik Droga pani Schubert... (2013)
• nominacja do Nagrody Literackiej „Nike” za tomik Czytnik linii papilarnych (2016)
• tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach (21 czerwca 2012)
• płyta pamiątkowa w oświęcimskiej Alei Pisarzy przy Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Ł. Górnickiego w Oświęcimiu (23 maja 2014)
• Nagroda Literacka im. Juliana Tuwima (2017)
• nominacja do Nagrody Literackiej Nike za tom Pamięć operacyjna (2018)
• nominacja do Orfeusza – Nagrody Poetyckiej im. K.I. Gałczyńskiego (2018)
• Wrocławska Nagroda Poetycka „Silesius” za całokształt twórczości (2019)
• Nagroda Specjalna i członkostwo honorowe ZAiKS-u (2019)
• nominacja do Nagrody Literackiej „Nike” (2020)
• Nagroda Literacka m.st. Warszawy w kategorii poezja za tom Miłość w trybie awaryjnym (2020)
• tytuł Wielkiego Ambasadora Polszczyzny (2021)
• nominacja do Nagrody Literackiej „Nike” za Wariacje Geldbergowskie (2024)
• nominacja do Orfeusza – Nagrody Poetyckiej im. K.I. Gałczyńskiego za Wariacje Geldbergowskie (2024)

Upamiętnienie

Przy wejściu do kawiarni Nowa Prowincja w Krakowie (w której poetka regularnie bywa) znajduje się Domofon poezji, na którym można odtworzyć nagranie Ewy Lipskiej czytającej własny wiersz.

Bibliografia

• T. Nyczek. Spalony dom (o poezji Ewy Lipskiej). „Twórczość”. 9, 1974. brak numeru strony
• Ryszard Matuszewski: Z bliska: szkice literackie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1981. ISBN 83-08-00508-X. Brak numerów stron w książce
• Stanisław Stabro: Poeta odrzucony. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1989. ISBN 83-08-01941-2. Brak numerów stron w książce
• E. Lipska: Stypendyści Czasu, redakcja Jan Stolarczyk, Wydawnictwo Dolnośląskie, 1994.
• J. Drzewucki: Rocznik powojenny, stypendyści czasu, w książce Smaki słowa. Szkice o poezji, Wydawnictwo Dolnośląskie, 1999. ISBN 83-7023-744-4.
• J. Drzewucki: Między intelektem a wyobraźnią. „Twórczość” nr 10, 2017.

Linki zewnętrzne

• strona autorska
• Ewa Lipska w Katalogu Biblioteki Narodowej
• Bibliografia 1988–2001
• prof. Anna Legeżyńska o Ewie Lipskiej (sylwetka poetki)