Ewaryst Franciszek Jakubowski ps. „Brat”, „Dzieciak” vel Jan Zmasz, vel Jan Kulesza (ur. 14 października 1920 w Łodzi, zm. 31 sierpnia 1944 w Warszawie) – cichociemny, porucznik, adiutant dowódcy Brygady Dywersji „Broda 53", uczestnik powstania warszawskiego. Znajomość języków: niemiecki, angielski[1]. Zwykły Znak Spadochronowy nr 0075, Bojowy Znak Spadochronowy nr 2088[2][3].

Ewaryst Franciszek Jakubowski
Brat, Dzieciak
Ilustracja
por. cc Ewaryst Jakubowski
porucznik porucznik
Data i miejsce urodzenia

14 października 1920
Łódź

Data i miejsce śmierci

31 sierpnia 1944
Warszawa

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne
Armia Krajowa

Jednostki

3 Dywizja Piechoty (PSZ)
1 Samodzielna Brygada Spadochronowa
Organizacja Specjalnych Akcji Bojowych „Osa”-„Kosa 30”
Brygada Dywersji Broda 53

Stanowiska

oficer techniczny -saper, instruktor, adiutant

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa
kampania wrześniowa
powstanie warszawskie

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (od 1941)
Powązki Wojskowe – polegli przy ul. Bielańskiej 31 sierpnia 1944
Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych cichociemnych, w tym Ewarysta Jakubowskiego

Życiorys edytuj

Uczył się w szkole powszechnej w Wilnie, następnie od 1930 w Gimnazjum Państwowym im. J. Lelewela, gdzie w 1938 zdał egzamin dojrzałości. Podjął studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, od 1938 w Szkole Podchorążych Rezerwy Saperów w Modlinie

W kampanii wrześniowej 1939 w batalionie podchorążych Centrum Wyszkolenia Saperów, w obronie linii Kozienice – Maciejowice, od 10 września zastępca dowódcy plutonu kompanii zmotoryzowanej saperów. 20 września 1939 przekroczył granicę z Węgrami, internowany w Esztergon Tabor. Uciekł, przez Jugosławię dotarł 6 kwietnia 1940 do Francji. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych, przydzielony do 3 batalionu saperów 3 Dywizji Piechoty w St. Gemmes. Po upadku Francji ewakuowany do Wielkiej Brytanii, od czerwca przydzielony do 1 Samodzielnej Kompanii Saperów[3].

Zgłosił się do służby w kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, na kursach specjalnych dla kandydatów na cichociemnych, m.in. dywersyjno – strzeleckim (STS 25, Inverlochy), podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), spadochronowym, prowadzenia pojazdów (samochody, motocykle), walki konspiracyjnej, odprawowym (STS 43, Audley End), i in. Zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 24 sierpnia 1942, awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 października 1942[3].

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 1/2 października 1942, w operacji lotniczej „Gimlet” z samolotu Halifax W-7774 „T” (138 Dywizjon RAF), na placówkę odbiorczą „Zamek” 210 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Pawłowice i Życzyn, 16 km od Dęblina. Razem z nim skoczyli: ppor. Marian Gołębiewski ps. Ster, ppor. Stanisław Jagielski ps. Gacek, por. Władysław Klimowicz ps. Tama, ppor. Ryszard Kowalski ps. Benga, ppor. Jan Poznański ps. Pływak[4].

Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych, od listopada przydzielony jako oficer techniczny do oddziału Organizacji Specjalnych Akcji Bojowych („Osa”–„Kosa”)[5]. Od sierpnia 1943 przydzielony jako oficer administracyjno – techniczny do Biura Studiów Kedywu o kryptonimie „Apteka”. Od września 1943 do stycznia 1944 przydzielony do Kedywu Okręgu Kielce AK jako oficer, od 4 stycznia do marca 1944 jako dowódca, w bazie kieleckiej (zaopatrzenia) w Warszawie, działającej pod kryptonimem „Start IV”. Od kwietnia 1944 instruktor dywersji w Oddziale Dyspozycyjnym Kedywu „Broda 53”, a także instruktor szkoły dywersji o kryptonimie „Zagajnik”.[3]

 
Tablica na wojskowych Powązkach, upamiętniająca poległych i pomordowanych żołnierzy „Osy”-„Kosy” z nazwiskiem Jakubowskiego

W Powstaniu Warszawskim jako adiutant mjr Jana Kajusa Andrzejewskiego ps. Jan, dowódcy Brygady Dywersji „Broda 53”, wchodzącej w skład Zgrupowania „Radosław”. Uczestniczył w walkach na Woli, Muranowie oraz Starym Mieście. Poległ w nocy 31 dnia powstania warszawskiego w walkach powstańczych przy ul. Bielańskiej, gdy wraz z innymi żołnierzami oddziału przebijał się ze Starego Miasta do Śródmieścia[3]. Miał 24 lata. Polegli wtedy także m.in.: Czesław Nantel, Józef Hłasko, Jan Kajus Andrzejewski, Stefan Kowalewski. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie w kwaterze żołnierzy batalionu „Zośka” (kwatera A20-5-13)[6].

Ewaryst Jakubowski został odznaczony Krzyżem Walecznych i pośmiertnie Orderem Virtuti Militari z rozkazu Dowódcy AK nr 512 z 2 X 1944. Nr krzyża: 13377[7].

Upamiętnienie edytuj

  • W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę Pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych – spadochroniarzy z Anglii i Włoch, poległych za niepodległość Polski. Wśród wymienionych 110 poległych cichociemnych jest Ewaryst Jakubowski.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Cichociemni - rekrutacja [online], Cichociemni elita dywersji [dostęp 2024-01-20] (pol.).
  2. Cichociemni - nazwa, przysięga, znak [online], Cichociemni elita dywersji [dostęp 2024-01-20] (pol.).
  3. a b c d e Teka personalna, 1942–1947, s. 3-64 (pol.), w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0086.
  4. Kajetan Bieniecki, Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Kraków: Arcana, 1994, s. 48-49, ISBN 83-86225-10-6 (pol.).
  5. Tomasz Strzembosz: Oddziały szturmowe konspiracyjnej Warszawy 1939-1944. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 210. ISBN 83-01-04203-6.
  6. Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-18].
  7. Dane według: Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego, tom 4. Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari – Powstanie Warszawskie. Opracował Andrzej Krzysztof Kunert, Dom Wydawniczy "Bellona", Warszawa 1997. ISBN 83-87224-00-6.

Linki zewnętrzne edytuj