Wikipedia

Exposé

Ten artykuł dotyczy przemówienia desygnowanego szefa rządu. Zobacz też: Exposé (informatyka).

Exposé – przemówienie programowe przedstawiane na forum parlamentu (jednej z jego izb).

Donald Tusk wygłaszający exposé w Sali Posiedzeń Sejmu, 18 listopada 2011
Beata Szydło podczas wygłaszania exposé w Sejmie, 18 listopada 2015
Mateusz Morawiecki podczas wygłaszania exposé w Sejmie, 12 grudnia 2017

Polska

edytuj

W Polsce – na podstawie Konstytucji z 1997 roku – Prezes Rady Ministrów[1] obowiązany jest do przedstawienia Sejmowi w ciągu 14 dni od powołania[2] Rady Ministrów programu działania Rady Ministrów wraz z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania[3]. Po wysłuchaniu exposé Prezesa Rady Ministrów oraz zadaniu pytań przez posłów i udzieleniu na nie odpowiedzi, przeprowadzane jest głosowanie nad wyrażeniem wotum zaufania dla Rady Ministrów[4]. W sytuacji nieudzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania Prezes Rady Ministrów podaje gabinet do dymisji, którą przyjmuje Prezydent RP, powierzając jej dalsze pełnienie obowiązków do czasu powołania nowej Rady Ministrów.

Słowem „exposé” określa się także przedstawianą Sejmowi doroczną informację ministra spraw zagranicznych o zadaniach polskiej polityki zagranicznej[5][6]. Jest ono przedstawiane na podstawie art. 32 ust. 3 Ustawy o działach administracji rządowej[7]. Po wygłoszeniu przez ministra exposé odbywa się dyskusja oraz przeprowadzane jest głosowanie, którego wynik stanowi legitymizację działalności ministra[8].

Pierwszym tego typu wystąpieniem była wypowiedź ministra Ignacego Jana Paderewskiego z 20 lutego 1919[8]. W okresie II RP wygłoszono 26 exposé (August Zaleski – 14 wystąpień w latach 1926–1932, Józef Beck – 6 w latach 1932–1939, Aleksander Skrzyński – 4 w latach 1922–1923, 1924–1926). Były one przedstawiane bądź wyłącznie na posiedzeniach sejmowych lub senackich komisji spraw zagranicznych, komisji spraw wojskowych i budżetu (ministrowie August Zaleski oraz Józef Beck), bądź i przed komisjami i na posiedzeniach plenarnych Sejmu i Senatu (Konstanty Skirmunt, Aleksander Skrzyński). Przy czym nawet w drugim przypadku nie miały one charakteru deklaracji programowych[8].

Od 1990 exposé ministra spraw zagranicznych wygłaszane jest na plenarnym posiedzeniu Sejmu (w obecności Prezydenta RP, członków Rady Ministrów i przedstawicieli korpusu dyplomatycznego), najczęściej pod koniec I kwartału[8] albo na początku II kwartału roku[9][5] (wyjątkiem było wystąpienie Grzegorza Schetyny w listopadzie 2014)[10]. Główne tezy z reguły streszczane są także dzień wcześniej na posiedzeniu Komisji Spraw Zagranicznych. Exposé stanowi podsumowanie osiągnięć dyplomacji, wizję zasad mających stanowić fundament życia aksjologicznego w stosunkach międzynarodowych, a także aktualną strategię polityczną dostosowaną do realizacji interesu narodowego oraz polską rację stanu. W III RP pierwszym exposé było przemówienie wygłoszone 26 kwietnia 1990 w Sejmie X kadencji przez Krzysztofa Skubiszewskiego[8].

Exposé ministrów spraw zagranicznych RP wydano w formie książkowej, w trzech zbiorach:

Exposé Premierów III RP

edytuj
Lp. Premier wygłaszający exposé Data urzędowania Data exposé Czas trwania Udzielono wotum zaufania
1. Tadeusz Mazowiecki 1989−1991 12 września 1989 64 minuty[14] TAK  
2. Jan Krzysztof Bielecki I–XII 1991 5 stycznia 1991 47 minut[14] TAK  
3. Jan Olszewski 1991−1992 21 grudnia 1991 58 minut[15] TAK  
4. Waldemar Pawlak VI–VII 1992 1 lipca 1992 86 minut[14] NIE  
5. Hanna Suchocka 1992−1993 10 lipca 1992 30 minut[14] TAK  
6. Waldemar Pawlak 1993−1995 8 listopada 1993 65 minut[14] TAK  
7. Józef Oleksy 1995−1996 3 marca 1995 41 minut[14] TAK  
8. Włodzimierz Cimoszewicz 1996−1997 14 lutego 1996 48 minut[14] TAK  
9. Jerzy Buzek 1997−2001 10 listopada 1997 60 minut[14] TAK  
10. Leszek Miller 2001−2004 25 października 2001 42 minuty[14] TAK  
11. Marek Belka 2004−2005 14 maja 2004 34 minuty[14] NIE  
24 czerwca 2004 21 minut[16] TAK  
12. Kazimierz Marcinkiewicz 2005−2006 10 listopada 2005 65 minut[14] TAK  
13. Jarosław Kaczyński 2006−2007 19 lipca 2006 82 minuty[14] TAK  
14. Donald Tusk 2007−2014 23 listopada 2007 185 minut[14] TAK  
15. 18 listopada 2011 59 minut[17] TAK  
16. Ewa Kopacz 2014−2015 1 października 2014 42 minuty[17] TAK  
17. Beata Szydło 2015−2017 18 listopada 2015 62 minuty[17] TAK  
18. Mateusz Morawiecki 2017−2023 12 grudnia 2017 70 minut[18] TAK  
19. 19 listopada 2019 75 minut[19] TAK  
20. 11 grudnia 2023 67 minut[20] NIE  
21. Donald Tusk od 2023 12 grudnia 2023 124 minuty[21] TAK  

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Powołany przez Prezydenta Rzeczypospolitej w trybie art. 154 ust. 1 zd. 2 in principio albo art. 155 ust. 1 zd. 1 Konstytucji.
  2. ↑ W trybie art. 154 ust. 1 zd. 2 albo art. 155 ust. 1 zd. 1 Konstytucji.
  3. ↑ Art. 154 ust. 2 Konstytucji.
  4. ↑ Art. 154 ust. 1 zd. 3 albo art. 155 ust. 1 zd. 2 Konstytucji.
  5. ↑ a b Informacja Ministra Spraw Zagranicznych o zadaniach polskiej polityki zagranicznej w 2024 r. [online], Ministerstwo Spraw Zagranicznych - Portal Gov.pl, 25 kwietnia 2024 [dostęp 2025-04-23].
  6. ↑ Strategia [online], Ministerstwo Spraw Zagranicznych - Portal Gov.pl [dostęp 2025-04-23].
  7. ↑ Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz.U. z 1997 r. nr 141, poz. 943).
  8. ↑ a b c d e Błażej Popławski, Politoligwistyka dyplomatyczna: Analiza percepcji Afryki Subsaharyjskiej w exposé ministrów spraw zagranicznych II i III RP, „Politeja”, 17 (6(69)), 2020, s. 200–203, DOI: 10.12797/Politeja.17.2020.69.10, ISSN 2391-6737 [dostęp 2025-04-23].
  9. ↑ Tomasz Jakubowski, Alicja Gardulska, Duda skomentował exposé szefa MSZ. Sikorski odpowiedział mu w Sejmie [online], wyborcza.pl, 25 kwietnia 2024 [dostęp 2025-04-23].
  10. ↑ Minister Grzegorz Schetyna o zadaniach polskiej polityki zagranicznej [online], sejm.gov.pl, 6 listopada 2014 [dostęp 2025-04-23].
  11. ↑ Paweł Ceranka, Marek Pernal (red.), Exposé ministrów spraw zagranicznych 1919–1939, Warszawa: Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Biuro Archiwum i Zarządzania Informacją, 2011, ISBN 978-83-926462-6-6.
  12. ↑ Paweł Ceranka (red.), Exposé ministrów spraw zagranicznych 1990–2013, Warszawa: Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Biuro Archiwum i Zarządzania Informacją, 2013, ISBN 978-83-926462-9-7.
  13. ↑ Exposé ministrów spraw zagranicznych RP 2005–2024 = Polish Foreign Ministers' policy adresses in 2005–2024, Warszawa: Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 2024, ISBN 978-83-68207-10-1 (pol. • ang.).
  14. ↑ a b c d e f g h i j k l m Rekordziści Tusk, Belka i Suchocka. tvn24.pl, 23 listopada 2007. [dostęp 2022-11-23].
  15. ↑ Exposé premiera Jana Olszewskiego – 21 grudnia 1992. youtube. [dostęp 2023-12-13].
  16. ↑ Exposé premiera Marka Belki – 24 czerwca 2004. youtube.com. [dostęp 2023-12-12].
  17. ↑ a b c Beata Szydło mówiła 62 minuty. Expose premierów w III RP trwały w sumie ponad 18 godzin. newsweek.pl. [dostęp 2017-01-12].
  18. ↑ 70 minut o Polsce. Co obiecał premier Mateusz Morawiecki. tvn24.pl. [dostęp 2017-12-12].
  19. ↑ Expose Mateusza Morawieckiego trwało 75 minut. Donald Tusk przemawiał ponad trzy godziny. wp.pl. [dostęp 2019-11-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-11-19)].
  20. ↑ Emocje w Sejmie po expose Mateusza Morawieckiego. Seria pytań posłów [NA ŻYWO]. rmf24.pl. [dostęp 2023-12-11].
  21. ↑ Marcin Chłopaś: 124 minuty exposé Donalda Tuska. Ale to nie jest rekord. 2023-12-12. [dostęp 2023-12-12].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Exposé&oldid=76553482”