Faliszówka
Faliszówka – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Chorkówka[5][4].
| wieś | |
.jpg) Widok na wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
300-412 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
752[2] |
| Strefa numeracyjna |
13 |
| Kod pocztowy |
38-459[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RKR |
| SIMC |
0347040[4] |
Położenie na mapie gminy Chorkówka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego  | |
 49°38′42″N 21°36′31″E/49,645000 21,608611[1]
| |
.jpg)
Części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0347057 | Łazy | przysiółek |
| 0347063 | Rzeki | część wsi |
Geografia edytuj
Wieś jest położona w terenie górzystym na wysokości około 300–412 m n.p.m. w odległości 12 km na południowy zachód od Krosna i 15 km na południowy wschód od Jasła. Otoczona jest lasami i górami, z których największe to Dział (409,8 m n.p.m.) oraz Kamienna (412,8 m n.p.m.), znajdujące się na południe od wsi. Przez wieś przepływa górska rzeka Chlebianka będąca lewobrzeżnym dopływem Jasiołki. Miejscowość znajduje się na Pogórzu Jasielskim, które wchodzi w skład Pogórza Środkowobeskidzkiego.
Faliszówka graniczy od północy z Kopytową, od wschodu z Leśniówką, natomiast od południa z Kobylanami i Nienaszowem. Od zachodniej strony graniczy z wsiami Poraj i Łubienko. Sołectwo Faliszówka obejmuje obszar 5,65 km² (564,62 ha).
W czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów Faliszówka wchodziła w skład powiatu bieckiego, który należał do województwa krakowskiego. W latach 1918-1939 Faliszówka znalazła się w powiecie krośnieńskim wchodzącym w skład województwa lwowskiego.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
Przez wieś przebiegaja droga powiatowa P1898R (Chorkówka-Faliszówka-Nienaszów) oraz droga powiatowa P1950R (Chlebna-Kopytowa-Faliszówka).
Historia edytuj
Początki miejscowości edytuj
Wieś Faliszówka stanowiła własność szlachecką, a jej lokacja miała miejsce prawdopodobnie przez rokiem 1370, ale dokładnej daty brak w źródłach. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1415 roku, kiedy była zarządzana przez sołtysa Jana. W 1458 r. w źródłach pojawia się dziedzic wsi o imieniu Mikołaj, który skupuje sołectwo od swych krewnych. W 1468 r. Katarzyna Mitarska odstępuje swemu bratu Mikołajowi część ojcowizny, którą miała na połowie sołectwa w Faliszówce, a w 1472 r. szlachcic Stanisław Faliszowski sprzedaje część swego sołectwa swemu bramu Mikołajowi z Faliszówki za 60 grzywien. Mikołaj jako sołtys występuje w źródłach jeszcze w latach 1476-1491.
W 1487 roku Faliszówka przypadła w dziale Piotrowi z Kwiliny, a w roku 1495 sołtysem wsi był Stanisław Kwiliński herbu Lis, który w źródłach pojawia się także w roku 1527. Według rejestrów poborowych w 1508 r. we wsi było 4,5 łana gruntów, natomiast w 1536 r. było 4,5 łana, karczma i spustoszały młyn.
W 1581 roku właścicielem wsi był szlachcic Krzysztof Kwiliński herbu Lis, który płacił podatki od 6 łanów kmiecych, 4 zagrodników z rolą i karczmy z jednym prętem roli.
Wiek XIX edytuj
W XIX wieku ze względu na szalejące co pewien okres epidemie (cholery), wieś została przeniesiona spod lasu od strony Leśniówki do niżej położonej części, która znajduje się przy drodze - gościńcu z Kopytowej do Poraju. W tym okresie istniał w Faliszówce także drewniany dwór, którego pozostałości są widoczne do dnia dzisiejszego tj. fragment ogrodu i część zabudowań. W tym okresie istniały także stawy dworskie, które znajdowały się w miejscu obecnej szkoły. Właścicielem wsi był wówczas Tadeusz Wiktor.
Pierwsza połowa XX wieku edytuj
Pierwsza połowa XX wieku to czasy, kiedy w Faliszówce zaczyna działać Szkoła Powszechna. Mieściła się w parterowym, drewnianym domu z jedną salą lekcyjną, który dzisiaj już nie istnieje. Do szkoły, aż do wybuchu II wojny światowej, uczęszczały dzieci z tutejszej społeczności wiejskiej. Po zakończeniu działań wojennych Szkoła Powszechna została przeniesiona do budynku, w którym była wcześniej karczma żydowska. Szkoła ta znajdowała się przy dzisiejszym zbiegu dróg z Leśniówki, Kopytowej i Poraju.
W 1934 roku gromada Faliszówka wchodziła w skład gminy Chorkówka licząc 680 mieszkańców, w tym 10 Żydów.
Okres II wojny światowej edytuj
6 lutego 1944 r. Schulzpolizei z Jasła rozstrzelała ukrywających się u Władysława Krzysztyniaka w Faliszówce 6 Żydów. Zabity został również sam Krzysztyniak. Ofiary pochowano w Faliszówce.
Na terenie Faliszówki prowadzone były akcje partyzanckie. W sierpniu 1944 r. pięcioosobowy patrol GL-PPS między Porajem a Kopytową zlikwidował motocyklowy zwiad niemiecki, a kilka dni potem dokonał napadu na niemiecki magazyn prowiantowy w Faliszówce zdobywając dużą ilość artykułów żywnościowych.
Faliszówka była miejscem działań wojennych podczas operacji dukielsko-preszowskiej. 9 września 1944 r. 101. korpus piechoty, 1. korpus kawalerii gwardii i przednie oddziały 25. korpusu pancernego Armii Czerwonej walczyły o wzniesienia na płd. od linii Faliszówka-Bóbrka. Jedynie 1. korpusowi kawalerii udało się przełamać je na 25 km w głąb i wyjść wzdłuż drogi pod wieś Kobylany.
Okres PRL edytuj
Druga połowa XX wieku to okres wytężonej pracy mieszkańców Faliszówki. Została wybudowana droga, która łączyła wieś z sąsiednią Leśniówką. Pod koniec lat 50. zawiązał się komitet budowy nowej szkoły, jako pomnika tysiąclecia państwa polskiego. Prace tego komitetu, jak również wielu mieszkańców wsi, zostały uwieńczone 29 lipca 1962 roku oddaniem do użytkowania budynku szkolnego. 1 września tegoż roku rozpoczął się pierwszy rok szkolny w Szkole Podstawowej. W latach 60. został wybudowany Dom Ludowy wraz z przylegającą do niego remizą Ochotniczej Straży Pożarnej i sieć wodociągowa, która zaopatrywała mieszkańców w wodę. Wygląd Faliszówki zmienił się także pod względem architektury domów mieszkalnych. Przeważające wcześniej domy drewniane, zabudowania gospodarcze kryte strzechą i dachówką, były zastępowane przez nowo budowane domy murowane, kryte eternitem i blachą. Lata 80. to okres pracy Komitetu budowy kościoła parafialnego. Prace budowlane kościoła zostały zakończone w 1988r.
Parafia edytuj
Miejscowość jest siedzibą parafii Dobrego Pasterza, należącej do dekanatu Nowy Żmigród, diecezji rzeszowskiej. Parafia została erygowana 28 sierpnia 2000 r. przez biskupa rzeszowskiego Kazimierza Górnego. Pierwszym proboszczem został mianowany ks. Jan Wnęk. Do roku 2000 Faliszówka stanowiła część parafii Nienaszów.
Ochotnicza Straż Pożarna edytuj
Ochotnicza Straż Pożarna w Faliszówce została założona w 1953 roku. Pierwszym prezesem jednostki był Józef Gromek, a naczelnikiem Zdzisław Gromek. W 2009 roku założono Młodzieżową Drużynę Pożarniczą. Remiza OSP znajduje się w budynku domu ludowego.
Klub Sportowy edytuj
Ludowy Klub Sportowy "Orzeł" Faliszówka został założony 17 sierpnia 1979 r. Pierwszym prezesem klubu został wybrany Władysław Węgrzynowski. Klub prowadzi sekcję piłki nożnej składającą się z drużyny seniorów oraz juniorów. Drużyna seniorów uczestniczy w rozgrywkach Klasy A organizowanych przez OZPN Krosno.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 29705
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 245 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
Bibliografia edytuj
- Józef Garbacik: Krosno : studia z dziejów miasta i regionu. T. 2, (1918-1970). Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973.
- Władysław Sarna: Opis powiatu krośnieńskiego pod względem geograficzno-historycznym. Przemyśl: 1898.
- Instytut Historii (Polska Akademia Nauk): Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2001.
- Józef Krzepela: Księga rozsiedlenia rodów ziemiańskich w dobie Jagiellońskiej: Małopolska 1, Tom 1. Kraków: Gebethner i Wolff, 1915.
- Historia miejscowości. [dostęp 2013-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-08-11)].
- Faliszówka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 370.