Wikipedia

Fauna Polski

Fauna Polski – gatunki zwierząt (Animalia) występujące w stanie dzikim na terenie Polski, gatunki rodzime występujące w granicach swojego naturalnego obszaru występowania oraz gatunki obce występujące w środowisku naturalnym.

Symbolem Gatunek pod ochroną oznaczono gatunki objęte na terenie Polski ochroną gatunkową (ścisłą lub częściową)[1].

Gąbki (Porifera)

edytuj
 
Nadecznik stawowy

W Polsce występuje 9 gatunków gąbek (Porifera) z 3 rodzin[2][3]:

Rodzina powłócznicowate(inne języki) (Halichondriidae(inne języki))

Rodzina nadecznikowate (Spongillidae) – spotykane w wodach słodkich

syn. Euspongilla lacustris

syn. Spongilla fragilis Leidy, 1851

syn. Meyenia mülleri Lieberkuhn, 1855

Rodzina Halisarcidae(inne języki)

Żebropławy (Ctenophora)

edytuj

W wodach głębinowych Bałtyku stwierdzono jeden gatunek żebropława (Ctenophora), drugi w Zatoce Gdańskiej[2][4]:

Rodzina Pleurobranchiidae

Rodzina Bolinopsidae(inne języki)

  • Mnemiopsis leidyi L. Agassiz, 1865 – gatunek inwazyjny, stwierdzony w Zatoce Gdańskiej

Parzydełkowce (Cnidaria)

edytuj
 
Hederyka Rydera

W wodach śródlądowych i przybrzeżnych wodach Bałtyku stwierdzono 28 gatunków parzydełkowców (Cnidaria). Większość gatunków morskich występuje bardzo nieregularnie i pojawia się tylko w momencie dużych wlewów z Morza Północnego[2]:

Stułbiopławy (Hydrozoa)

edytuj

Spośród 24 gatunków stułbiopławów (Hydrozoa) tylko 7 występuje w wodach słodkich:

Gromada Hydroidolina syn. Leptolinae(inne języki)

edytuj
Rząd Anthomedusae
edytuj

Rodzina Hydractiniidae(inne języki) L. Aggasiz, 1862

Rodzina Cordylophoridae(inne języki) von Lendenfeld, 1885

Rodzina Rathkeidae(inne języki) Russell, 1953

Rodzina Pandeidae(inne języki) Haeckel, 1879

Rodzina Corynidae(inne języki) Johnston, 1836

Rodzina Tubulariidae(inne języki) Goldfuss, 1818

Rodzina Corymorphidae(inne języki) Allman, 1872

Rodzina stułbiowate (Hydridae) Dana, 1846 – gatunki występujące w wodach słodkich i o różnym stopniu zasolenia

  • Hydra circumcincta(inne języki) P. Schultze, 1914 syn. Hydra stellata P. Schultze syn. Pelmatohydra braueri (Bedot, 1912) – gatunek słodkowodny
  • Hydra oxycnida(inne języki) P. Schultze, 1914 – gatunek słodkowodny
  • Hydra oligactis (Pallas, 1766) syn. Pelmatohydra oligactis Pallas, 1766 – stułbia szara (płowa)
  • Hydra vulgaris Pallas, 1766 syn. Hydra attenuata (Pallas, 1766) – stułbia pospolita – gatunek słodkowodny
  • Hydra viridissima Pallas, 1766 syn. Chlorohydra viridissima (Pallas, 1766) – stułbia zielona

Rodzina protostułbiowate (Protohydridae(inne języki)) Allman, 1888 – występuje w wodach słodkich i słonawych

Rząd Leptomedusae(inne języki) syn. Leptothecata(inne języki)
edytuj

Rodzina Campanulariidae(inne języki) Johnston, 1836

Rodzina Campanulinidae(inne języki) Hincks, 1868

Podgromada Trachylinae(inne języki)

edytuj

Rodzina Olindiidae(inne języki) Haeckel, 1879

Krążkopławy (Scyphozoa)

edytuj

W polskich wodach stwierdzono tylko dwa gatunki krążkopławów (Scyphozoa):

Rodzina bełtwowate (Cyaneidae(inne języki))

Rodzina Ulmaridae(inne języki)

Koralowce (Anthozoa)

edytuj

Dwa gatunki koralowców (Anthozoa) z rzędu ukwiałów (Actiniaria) spotykane są w głębokich wodach Bałtyku[2]:

Rodzina Actinidae(inne języki)

Rodzina Halcampidae(inne języki)

Płazińce (Platyhelminthes)

edytuj

Skrzelowce (Monogenea)

edytuj

Większość gatunków to pasożyty zewnętrzne ryb. W Polsce stwierdzono około 120 gatunków skrzelowców (Monogenea)[2].

Osobny artykuł: Skrzelowce Polski.

Przywry (Trematoda)

edytuj

W Polsce stwierdzono ponad 320 gatunków dorosłych postaci przywr (Trematoda) oraz kolejnych kilkanaście gatunków cerkarii[2]. Wszystkie gatunki są pasożytami, często o skomplikowanym cyklu rozwojowym.

Osobny artykuł: Przywry Polski.

Tasiemce (Cestoda)

edytuj

Na terenie Polski znaleziono dotąd ponad 270 gatunków tasiemców (Cestoda)[2]. Postacie dorosłe są pasożytami kręgowców.

Osobny artykuł: Tasiemce Polski.

Kolcogłowy (Acanthocephala)

edytuj

Kolcogłowy (Acanthocephala) są pasożytami jelit kręgowców. W Polsce stwierdzono ponad 30 gatunków z tej grupy.

Osobny artykuł: Kolcogłowy Polski.

Wrotki (Rotifera)

edytuj

Bdelloidea

edytuj

W Polsce wykazano 85 gatunków wrotków z grupy Bdelloidea, ale jest to liczba znacznie zaniżona w porównaniu do liczb taksonów występujących w krajach ościennych.

Osobny artykuł: Bdelloidea Polski.

Wrotki właściwe (Monogononta)

edytuj

Wrotki (Rotifera) są w Polsce reprezentowane przez 554 gatunki[5].

Osobny artykuł: Wrotki Polski.

Brzuchorzęski (Gastrotricha)

edytuj

W polskich wodach śródlądowych stwierdzono około 120 gatunków brzuchorzęsków (Gastrotricha). Cały czas są opisywane nowe taksony również z terenu Polski.

Osobny artykuł: Brzuchorzęski Polski.

Kielichowate (Entoprocta)

edytuj

W Polsce w jeziorach Konińskich i dolnej Odrze stwierdzono jednego z dwóch przedstawicieli słodkowodnych kielichowatych (Entoprocta):[5]

Rodzina Barentsiidae

Mszywioły (Bryozoa)

edytuj

W polskich wodach słonych i słonawych stwierdzono występowanie 18 gatunków mszywiołów (Bryozoa)[2].

Gatunki słodkowodne: Rodzina Fredericellidae(inne języki)

Rodzina Plumatellidae(inne języki)

Rodzina Pectinatellidae(inne języki)

Rodzina Lophopodidae(inne języki)

Rodzina Cristatellidae(inne języki)

Rodzina Paludicellidae(inne języki)

Gatunki morskie:

Rodzina Electridae(inne języki)[7]

Rodzina Membraniporidae(inne języki)

Rodzina Alcyonidae(inne języki)

Rodzina Vesiculariidae(inne języki)

Rodzina Victorellidae(inne języki)

Wstężnice (Nemertea)

edytuj

Wstężnice (Nemertea), nazywane również wstężniakami, są reprezentowane w polskiej faunie przez 4 gatunki[5]:

Gromada Enopla

edytuj

incertae sedis

Rodzina Acteonemertidae

Pierścienice (Annelida)

edytuj

Do pierścienic (Annelida) należą między innymi popularne dżdżownice, wazonkowce, rureczniki i pijawki. Wiele gatunków ze skąposzczetów występuje w wodach morskich. W Polsce stwierdzono ponad 300 gatunków z tej grupy[11].

Osobny artykuł: Pierścienice Polski.

Mięczaki (Mollusca)

edytuj

Mięczaki (Mollusca) są bardzo silnie zróżnicowaną grupą zwierząt. W faunie światowej zalicza się do nich między innymi kalmary, ośmiornice, chitony czy bruzdobrzuchy. W Polsce występują tylko przedstawiciele dwóch największych grup – ślimaków (Gastropoda) i małży (Bivalvia). Liczba gatunków występujących w Polsce wynosi 282[5].

Osobny artykuł: Mięczaki Polski.

Niezmogowce (Priapulida)

edytuj

Dwa gatunki niezmogowców (Priapulida) występują na dnie Bałtyku[2]:

Rodzina niezmogowcowate Priapulidae(inne języki)

Nitnikowce (Nematomorpha)

edytuj

Występowanie 11 gatunków nitnikowców (Nematomorpha) stwierdzono na obszarze Polski do 2008 roku[5]:

Chordodea

edytuj

Rodzina Chordodidae(inne języki)

Gordea

edytuj

Rodzina drucieńcowate Gordiidae(inne języki)

Niesporczaki (Tardigrada)

edytuj

Niesporczaki (Tardigrada) są pospolitą, ale mało znaną grupą zwierząt, zdolną do wytrzymywania ekstremalnych warunków środowiskowych. Potrafią przeżyć nawet w przestrzeni kosmicznej. Są grupą słabo zbadaną, co roku opisuje się wiele nowych gatunków również z terenu Polski. Do tej pory stwierdzono w Polsce około 100 gatunków.

Osobny artykuł: Niesporczaki Polski.

Stawonogi (Arthropoda)

edytuj
 
Rak błotny

Skorupiaki (Crustacea)

edytuj

Do skorupiaków zalicza się powszechnie znane rozwielitki (dafnie), małżoraczki, oczliki, kiełże, stonogi, krewetki, raki i kraby. Mniej znanymi, choć zasługującymi na szczególną uwagę, są przekopnice (przekopnica właściwa Triops cancriformis nie zmieniła się od triasu, czyli 220 mln lat), pasożytujące na rybach splewki czy osiadłe pąkle. Do 2008 roku zarejestrowano w Polsce występowanie około 500 gatunków[5] (według innych źródeł do początku XXI w. stwierdzono 792 gatunki, z czego 17 obcych[12]) skorupiaków, w tym:

Skrzelonogi (Branchiopoda)

edytuj

Zalicza się tu między innymi rozwielitki, przekopnice, solowce i zadychry. W Polsce stwierdzono występowanie ponad 110 taksonów skrzelonogów (Branchiopoda).

Osobny artykuł: Skrzelonogi Polski.

Małżoraczki (Ostracoda)

edytuj

Liczba gatunków małżoraczków (Ostracoda) stwierdzonych w Polsce wynosi ponad 160 taksonów[2].

Osobny artykuł: Małżoraczki Polski.

Maxillopoda

edytuj
Widłonogi (Copepoda)
edytuj

Liczba gatunków widłonogów (Copepoda) stwierdzonych w Polsce wynosi około 190 taksonów. Niektóre z nich to gatunki pasożytnicze[2].

Osobny artykuł: Widłonogi Polski.
Tarczenice (Branchiura)
edytuj

Tarczenice Branchiura są zewnętrznymi pasożytami ryb. W Polsce występują trzy gatunki z tej grupy, z których pospolity jest tylko A. foliaceus:[2]

Rodzina splewkowate Argulidae(inne języki) Leach, 1819

Wąsonogi (Cirripedia)
edytuj

W Bałtyku występuje jeden pospolity gatunek[2] z grupy wąsonogów (Cirripedia) należący do gatunków inwazyjnych:

Rodzina pąklowate Balanidae(inne języki) Leach, 1806

Wrzęchy (Pentastomida)
edytuj

Wrzęchy (Pentastomida) są pasożytami wewnętrznymi ssaków. Jeden gatunek został wykazany w północnej części kraju:[2]

Rodzina Linguatulidae(inne języki) Haldeman, 1851

Pancerzowce (Malacostraca)

edytuj

Pancerzowce (Malacostraca) to bardzo znana grupa skorupiaków o bardzo dużym znaczeniu. Należą do nich kiełże, ośliczki, krewetki, raki czy kraby. Pospolite są również i powszechnie znane przynajmniej z wyglądu występujące na lądzie prosionki czy stonogi. W Polsce stwierdzono około 120 gatunków tych zwierząt.

Osobny artykuł: Pancerzowce Polski.

Szczękoczułkowce (Chelicerata)

edytuj

Pajęczaki (Arachnida)

edytuj
 
Krzyżak ogrodowy

Do pajęczaków należą stawonogi z czterema parami odnóży krocznych. W Polsce występują liczne gatunki pająków i roztoczy, a także mniej znane grupy jak zaleszczotki i kosarze.

Pająki (Araneae)
edytuj

W Polsce odnotowano dotąd nieco ponad 800 gatunków pająków[13], z czego 11–20 to gatunki obce dla Europy[14].

Osobny artykuł: Pająki Polski.
Roztocze (Acari)
edytuj
Actinotrichida
edytuj
Astigmata(inne języki) syn. Astigmatina(inne języki)
Podrząd Mechowce (Oribatida)
Podrząd Prostigmata(inne języki)
Dręcze (Anactinotrichida, syn. Parasitiformes)
edytuj
Rząd Kleszcze (Ixodida)
Osobny artykuł: Kleszcze Polski.
Rząd Żukowce (Mesostigmata)[15][16]
Podrząd Microgyniina(inne języki)
Rodzina Microgyniidae(inne języki)
Podrząd Sejina(inne języki)
Rodzina Sejidae(inne języki)
Podrząd Gamasina(inne języki)
Rodzina Epicriidae(inne języki)
Rodzina Zerconidae(inne języki)
Rodzina Parasitidae(inne języki)
Rodzina Macrochelidae(inne języki)
Rodzina Eviphididae(inne języki)
Rodzina Ascidae(inne języki)
Rodzina Laelapidae(inne języki)
Rodzina Veidaiaiidae
Rodzina Rhodocaridae
Rodzina Pachylaelapidae(inne języki)
Rodzina Digimasellidae
Rodzina Ameroseiidae(inne języki)
Rodzina Phytoseiidae(inne języki)
Rodzina Macrochelidae(inne języki)
Rodzina Rhodacaridae(inne języki)
Podrząd Uropodina(inne języki)
Rodzina Trachytidae(inne języki)
Rodzina Polyaspidae(inne języki)
Rodzina Trematuridae(inne języki)
Rodzina Urodinychidae(inne języki)
Rodzina Trachyuropopidae
Rodzina Uropodidae(inne języki)

lista niekompletna

Kosarze (Opiliones)
edytuj
Osobny artykuł: Kosarze Polski.

Pospolita grupa drapieżnych pajęczaków, występująca głównie w środowiskach leśnych, ale wiele gatunków jest synantropami spotykanymi również w domach mieszkalnych. W Polsce stwierdzono co najmniej 36 gatunków kosarzy (Opiliones):[17]

Rodzina Sironidae

Rodzina podłazowate Trogulidae

Rodzina Nemastomatidae

Rodzina skubunowate Ischyropsalididae

Rodzina kosarzowate Phalangiidae

Zaleszczotki (Pseudoscorpionida)
edytuj

W Polsce stwierdzono występowanie 47 gatunków zaleszczotków (Pseudoscorpionida)[18][19]:

Rodzina Chthoniidae(inne języki)

Rodzina Neobisiidae(inne języki)

Rodzina Larcidae(inne języki)

Rodzina Cheiridiidae(inne języki)

Rodzina Chernetidae(inne języki)

Rodzina zaleszczotkowate Cheliferidae(inne języki)

Rozłupnogłowce (Schizomida)
edytuj

W Polsce stwierdzono jeden gatunek zawleczony[20]:

Rodzina Hubbardiidae(inne języki)

Kikutnice (Pantopoda)

edytuj

Na dnie polskiego Bałtyku stwierdzono występowanie dwóch gatunków z gromady kikutnic (Pycnogonida).

Rodzina Nymphonidae Wilson, 1878

Sześcionogie (Hexapoda)

edytuj

Skrytoszczękie (Entognatha)

edytuj

Skrytoszczękie (Entognatha) są reprezentowane w Polsce przez 547 gatunków[21].

Widłogonki (Diplura)
edytuj

W Polsce stwierdzono 10 gatunków; wszystkie z rodziny widłogonkowatych (Campodeidae)[22]:

Pierwogonki (Protura)
edytuj

W Polsce stwierdzono dotychczas 69 gatunków z 4 rodzin, przy czym szacuje się, że jest to około 60-70% krajowych gatunków[22]

Osobny artykuł: Pierwogonki Polski.
Skoczogonki (Collembola)
edytuj

W Polsce stwierdzono 470 gatunków[22].

Osobny artykuł: Skoczogonki Polski.

Owady (Insecta)

edytuj

Liczbę gatunków owadów występujących w Polsce na podstawie opublikowanych danych można szacować na około 28–30 tysięcy.

Osobny artykuł: Owady Polski.

Wije (Myriapoda)

edytuj

Do 2008 roku zarejestrowano w Polsce występowanie 147 gatunków wijów (Myriapoda)[5].

Osobny artykuł: Wije Polski.

Szczecioszczękie (Chaetognatha)

edytuj

W wodach Bałtyku stwierdzono 2 gatunki szczecioszczękich (Chaetognatha)[2]:

Rodzina strzałkowate Sagittidae(inne języki)

  • Sagitta setosa J.Müller, 1847 – tylko okresowo w Bałtyku, po wlewach wód z Morza Północnego.
  • Parasagitta elegans (Verrill, 1873) – w Bałtyku endemiczny podgatunek P. elegans baltica Ritter-Záhony, 1911.

Szkarłupnie (Echinodermata)

edytuj

W wodach Bałtyku stwierdzono 2 gatunki szkarłupni (Echinodermata)[2]:

Rozgwiazdy (Asteroidea)

edytuj

Rodzina Asteriidae(inne języki)

  • Asterias rubens Linnaeus, 1758 – rozgwiazda czerwona – sporadycznie w Basenie Arkońskim, wyjątkowo w basenie Bornholmskim

Wężowidła (Ophiuroidea)

edytuj

Rodzina Ophiolepididae(inne języki)

  • Ophiura albida (Forbes, 1841) – wężowidło białe – rzadko pojawia się w Basenie Arkońskim, możliwe występowanie również wężowideł z rodzaju Amphiura sp. (A. filiformis i A. chiajei z rodziny Amphiuridae) pospolitych w Cieśninach Duńskich.

Strunowce (Chordata)

edytuj

Osłonice (Tunicata)

edytuj

W wodach Bałtyku występują 4 gatunki osłonic (Tunicata)[2]:

Ogonice (Appenidicularia)

edytuj

Rodzina Fritillariidae(inne języki) Lohmann, 1915

Rodzina Oikopleuridae Lohmann, 1915

Żachwy (Ascidiacea)

edytuj

Rodzina Styelidae Sluiter, 1895

Ryby (Pisces)

edytuj
 
Okoń

W Polsce występuje ponad 160 gatunków zaliczanych do ryb (w tym minogów). Większość z nich stanowią ryby kostnoszkieletowe (Osteichthyes). W Morzu Bałtyckim występują gatunki morskie, a także gatunki dwuśrodowiskowe dorastające w środowisku morskim i wędrujące w górę rzek w celu odbycia tarła (wyjątkiem jest węgorz dojrzewający w wodach słodkich i wędrujący na tarło do Morza Sargassowego). Wiele gatunków morskich pojawia się w Bałtyku sporadycznie.

Znaczny udział w ichtiofaunie Polski mają gatunki celowo lub przypadkowo wprowadzone do polskich wód (około 40 gatunków).

Osobny artykuł: Ryby Polski.


Płazy (Amphibia)

edytuj
 
Salamandra plamista

Liczba gatunków płazów występujących w Polsce wynosi 18.

Gady (Reptilia)

edytuj
Osobny artykuł: Gady Polski.
 
Żółw błotny

Liczba gatunków gadów występujących w Polsce wynosi 15 (11 rodzimych i 4 introdukowane).

Ptaki (Aves)

edytuj
 
Bocian biały

Liczba gatunków ptaków (Aves) stwierdzonych w Polsce i wpisanych na listę krajowej awifauny wynosiła 31 grudnia 2022 r. 473 (według podziału przyjętego przez Komisję Faunistyczną Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego, która zajmuje się weryfikacją obserwacji)[potrzebny przypis]. Są to ptaki, które według klasyfikacji AERC zostały zaliczone do kategorii A, B i C (pojaw naturalny lub wtórnie naturalny).

Osobny artykuł: Ptaki Polski.


Ssaki (Mammalia)

edytuj
 
Żubr

Liczba gatunków ssaków stwierdzonych w stanie dzikim na terenie Polski w czasach historycznych wynosi 114, lub (uwzględniając sobola) 115.

Osobny artykuł: Ssaki Polski.


Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 220, poz. 2237).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Wykaz zwierząt Polski. Razowski J. (red.). T. IV. Kraków: Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, 1997, s. 303. ISBN 978-83-907187-0-5.
  3. ↑ Grzegorz Tończyk (red.) Klucz do oznaczania makrobezkręgowców bentosowych na potrzeby oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych w Polsce. I. Lista operacyjna taksonów, Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2006.
  4. ↑ Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN – Kraków. [dostęp 2013-08-23].
  5. ↑ a b c d e f g h Fauna Polski – charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. III. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2008, s. 603. ISBN 978-83-88147-09-8.
  6. ↑ Mały słownik zoologiczny. Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976, s. 168.
  7. ↑ a b Einhornia crustulenta (Pallas, 1766). WoRMS – World Register of Marine Species. [dostęp 2017-06-23]. (ang.).
  8. ↑ Ludwik Żmudziński: Świat zwierzęcy Bałtyku. Wyd. drugie zmienione. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1990, s. 134, 59-60 (budowa mszywiołów). ISBN 83-02-02374-4.
  9. ↑ Konstanty Stecki: Tatry. Wyd. drugie. Warszawa: Wiedza Powszechna,, 1979, s. 126, 137, 143, seria: Przyroda polska. ISBN 83-214-0052-3.
  10. ↑ Alcyonidioides mytili (Dalyell, 1848). WoRMS – World Register of Marine Species. [dostęp 2017-06-27]. (ang.).
  11. ↑ Fauna Polski – charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. I. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2004. ISBN 83-88147-04-8.
  12. ↑ Michał Grabowski, Krzysztof Jażdżewski, Alicja Konopacka: Obce skorupiaki (Crustacea)w faunie Polski. W: XIX Zjazd Hydrobiologów Polskich Warszawa 2003 : Streszczenia plakatów i referatów. Warszawa: Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego, 2003, s. 52. ISBN 83-88823-33-7.
  13. ↑ Barbara Baehr, Martin Baehr: Jaki to pająk?. Warszawa: MULTICO, 2008, s. 8. ISBN 978-83-7073-635-4.
  14. ↑ Wolfgang Nentwig, Manuel Kobelt: Spiders (Araneae). Chapter 7.3. W: Alain Roques, Marc Kenis, David Lees, Carlos Lopez-Vaamonde, Wolfgang Rabitsch, Jean-Yves Rasplus, David Roy (red.): Alien terrestrial arthropods of Europe. BioRisk 4 (1): 131–147, 2010. ISBN 9789546425546. (ang.).
  15. ↑ Jacek Kamczyc, Dariusz J. Gwiazdowicz. Soil mites (Acari, Mesostigmata) from Szczeliniec Wielki in the Stołowe Mountains National Park (SW Poland). „Acta Sci. Pol”. 9(1), s. 5-18, 2010. [dostęp 2014-01-15]. (ang.). 
  16. ↑ Dariusz J. Gwiazdowicz. MITES (ACARI, MESOSTIGMATA) OF THE TATRA NATIONAL PARK. „Biological Lett.”. 46(1), s. 21-27, 2009. [dostęp 2014-01-15]. (ang.). 
  17. ↑ Check-list of harvestmen (Opiliones) of Poland by Wojciech STARĘGA. [dostęp 2013-08-23].
  18. ↑ Lista gatunków zaleszczotków (Pseudoscorpionidea) Polski by Wojciech B. JĘDRYCZKOWSKI. [dostęp 2013-08-23].
  19. ↑ Mark Harvey: Pseudoscorpiones in Poland. [w:] Western Australian Museum Field Guide and Catalogues. Pseudoscorpions of the World [on-line]. Government of Western Australia. [dostęp 2021-02-18].
  20. ↑ Krzysztof Zawierucha, Paweł Szymkowiak, Miroslawa Dabert, Mark Stephen Harvey: First record of the schizomid Stenochrus portoricensis (Schizomida: Hubbardiidae) in Poland, with DNA barcode data. Turkish Journal of Zoology. [dostęp 2023-02-04].
  21. ↑ Fauna Polski – charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. II. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2007. ISBN 978-83-881470-7-4.
  22. ↑ a b c M. Starzynska: Entognatha. [dostęp 2023-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-09)].
  23. ↑ a b c d e f g Krzysztof Kolenda, Tomasz Skawiński, Mikołaj Kaczmarski. Przegląd „nowych” gatunków płazów i gadów występujących w Polsce. „Kosmos”. 68 (1), s. 209-221, 2019. Kraków: Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika. ISSN 2658-1132. [dostęp 2021-11-09]. 
  24. ↑ Gatunek wydzielony z rzekotki drzewnej
  25. ↑ Takson niekiedy uznawany za synonim żaby śmieszki.
  26. ↑ Krzysztof Kolenda, Agnieszka Pietras-Lebioda, Sebastian Hofman, Maria Ogielska, Maciej Pabijan. Preliminary genetic data suggest the occurrence of the Balkan water frog, Pelophylax kurtmuelleri, in southwestern Poland. „Amphibia-Reptilia”. 38 (2), s. 187–196, 2017. DOI: 10.1163/15685381-00003103. (ang.). 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Fauna_Polski&oldid=74987747”