Ferdynand Zarzycki

polski generał, polityk, minister

Ferdynand Zarzycki (ur. 22 grudnia 1888 w Tarnowie, zm. 10 października 1958 w Chicago[1]) – generał brygady Wojska Polskiego, minister przemysłu i handlu (1931–1934), senator w II Rzeczypospolitej, zastępca Komendanta Naczelnego Związku Legionistów Polskich od 1936 roku[2].

Ferdynand Zarzycki
Ilustracja
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

22 grudnia 1888
Tarnów, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

10 października 1958
Chicago, Illinois, USA

Przebieg służby
Lata służby

1914–1947

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Polska Siła Zbrojna
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

Szefostwo Administracji Armii

Stanowiska

zastępca szefa Administracji Armii

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP, nadany dwukrotnie) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Order Krzyża Orła I Klasy (Estonia) Order Trzech Gwiazd I klasy (Łotwa) Wielki Oficer Orderu Świętego Sawy (Serbia) Komandor Orderu Gwiazdy Rumunii Komandor Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Krzyż Żelazny (1813) II Klasy Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” (w czasie wojny)
Ferdynand Zarzycki
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

22 grudnia 1888
Tarnów

Data i miejsce śmierci

10 października 1958
Chicago

Minister przemysłu i handlu
Okres

od 26 maja 1931
do 13 marca 1934

Poprzednik

Aleksander Prystor

Następca

Henryk Floyar-Rajchman

Życiorys

edytuj

Urodził się w rodzinie Franciszka, nadstrażnika, i Teofili z Nastalików[3][4][5]. Był młodszym bratem Leopolda, doktora praw, sędziego Sądu Najwyższego, zmarłego 24 października 1930 roku w Meranie, we Włoszech[6]. W 1899 rozpoczął naukę w c. k. Gimnazjum w Tarnowie[7][8]. W 1903 przeniósł się do nowo otwartego c. k. Gimnazjum II w Tarnowie[9].

Ukończył filozofię w Krakowie. Swoją pierwszą pracę podjął w c.k. Gimnazjum w Nowym Targu w roku szkolnym 1912/13. Był nauczycielem języków: polskiego, łacińskiego i greckiego. W 1912 roku założył przy gimnazjum I Drużynę Skautową im K. Pułaskiego. Wraz ze starszymi skautami wstąpił do Drużyny Podhalańskiej w Nowym Targu. 26 sierpnia 1913 roku Rada Szkolna Krajowa przeniosła go do c.k. II Gimnazjum w Tarnowie.

Od sierpnia 1914 do lipca 1917 roku w Związku Strzeleckim; adiutant w Legionach Polskich, a następnie dowódca kompanii szkolnej w Polskiej Sile Zbrojnej. Od 1 kwietnia 1918 do 17 lutego 1919 roku – (z przerwami), dowodził 8 pułkiem piechoty Legionów. Był pierwszym dowódcą tego reaktywowanego po latach oddziału, który pod jego dowództwem wyruszył na odsiecz Lwowa. 17 lutego, w czasie wypadu do Rzęsny Ruskiej, Kozic, Domażyra i Haraszynowa, został ranny[10]. Od 20 lipca do 24 września 1919 roku dowodził II Brygadą Piechoty Legionów.

W okresie od 25 września 1919 do 30 kwietnia 1920 roku oraz od 1 grudnia 1920 do lipca 1921 roku był komendantem Szkoły Aplikacyjnej Oficerów Piechoty w Rembertowie[11]. W międzyczasie pełnił służbę na stanowiskach: szefa Wydziału Szkół Piechoty Oddziału III Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych (od 1 maja 1920 roku), dowódcy 2 Grupy Operacyjnej (od 1 sierpnia 1920 roku). 22 maja 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu pułkownika, w piechocie, w „grupie oficerów byłych Legionów Polskich”[12].

W okresie od 22 sierpnia do 24 września 1920 roku dowodził w zastępstwie 4 Dywizją Piechoty. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 56. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był 4 pułk piechoty Legionów[13]. 30 grudnia 1922 roku został przeniesiony do komendy miasta Warszawy na stanowisko zastępcy komendanta[14]. 28 czerwca 1923 roku został przeniesiony do Komendy Doświadczalnego Centrum Wyszkolenia Armii w Rembertowie na stanowisko zastępcy komendanta[15].

1 grudnia 1924 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski, na wniosek Ministra Spraw Wojskowych generała dywizji Władysława Sikorskiego, nadał mu stopień generała brygady ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 30. lokatą w korpusie generałów[16]. 3 grudnia 1924 roku został mianowany dowódcą 4 Dywizji Piechoty w Toruniu[17]. 31 lipca 1927 roku został mianowany I zastępcą Wiceministra Spraw Wojskowych i szefa Administracji Armii[18]. 1 stycznia 1930 roku został zwolniony ze stanowiska I zastępcy Wiceministra Spraw Wojskowych i szefa Administracji Armii, i mianowany generałem do zleceń I zastępcy Wiceministra Spraw Wojskowych i szefa Administracji Armii z zachowaniem dotychczasowych dodatków służbowych[19].

Od 26 maja 1931 do 13 marca 1934 roku był ministrem przemysłu i handlu. Z dniem 31 maja 1934 roku został przeniesiony w stan spoczynku[20]. Był senatorem RP IV kadencji (1935–1938) i V kadencji (1938–1939) z województwa stanisławowskiego. W latach 30. był prezesem rady Izby Handlowej Polsko-Łacińsko-Amerykańskiej[21].

Po kampanii wrześniowej przebywał na Bliskim Wschodzie do września 1947 w tzw. 2 Grupie, ale bez przydziału wojskowego. Po demobilizacji osiedlił się w USA.

Zmarł 10 października 1958 roku w Chicago i tam został pochowany( kwatera 1 lot 103 - blobk G - section 42)[22].

Ordery i odznaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, Polska Oficyna Wydawnicza "BGW", Warszawa, 1994, s. 76.
  2. Związek Legionistów Polskich : 1936-1938 r. : sprawozdanie Zarządu Głównego Związku Legionistów Polskich, Warszawa 1938, s. 33.
  3. Zarzycki Ferdynand. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2024-10-01].
  4. Stawecki 1994 ↓, s. 364 wg autora matka generała nosiła nazwisko panieńskie „Nastalik”.
  5. Bielski 1995 ↓, s. 150.
  6. Ś.p. dr Leopold Zarzycki, „Polska Zbrojna” Nr 299 z 31 października 1930 roku, s. 4.
  7. Sprawozdanie 1900 ↓, s. 27, w roku szkolnym 1899/1900 ukończył naukę w klasie Ic.
  8. Sprawozdanie 1903 ↓, s. 64, w roku szkolnym 1902/1903 ukończył z odznaczeniem naukę w klasie IVb.
  9. Pamiątka 1904 ↓, s. 28, w roku szkolnym 1903/1904 ukończył z odznaczeniem naukę w klasie Vb.
  10. Bielski 1995 ↓, s. 151.
  11. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 93 z 25 października 1919 roku, poz. 3500.
  12. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 29 maja 1920 roku, s. 382.
  13. Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 20.
  14. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 59 z 30 grudnia 1922 roku, s. 952.
  15. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 48 z 18 lipca 1923 roku, s. 469.
  16. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku, s. 730.
  17. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 132 z 20 grudnia 1924 roku, s. 747.
  18. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 20 z 6 sierpnia 1927 roku, s. 229.
  19. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 1 z 29 stycznia 1930 roku, s. 1.
  20. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 1 czerwca 1935 roku, s. 54.
  21. Władze Izby Handlowej Polsko-Łacińsko-Amerykańskiej. „Biuletyn Polsko-Łacińsko-Amerykański”. Nr 10, s. 0, 1935. 
  22. SZCZEGÓŁY LOKALIZACJI CMENTARZY [online], www.catholiccemeterieschicago.org [dostęp 2023-04-04].
  23. a b c d e f g h Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 836.
  24. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 630 „za zasługi na polu organizacji i administracji wojska”.
  25. M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  26. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 31.
  27. a b c Lesław Dall: Generał Ferdynand Zarzycki (1888-1958). Doktor fiozofii, nauczyciel, skaut, minister i senator. jpilsudski.org. [dostęp 2016-11-03].
  28. M.P. z 1930 r. nr 98, poz. 143 „za zasługi na polu organizacji i administracji wojska”.
  29. Ferdynand Zarzycki. [w:] Senatorowie II RP [on-line]. senat.edu.pl. [dostęp 2016-11-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-04)].
  30. Eesti Vabariigi teenetemärgid. president.ee. [dostęp 2014-10-23]. (est.).
  31. Vilius Kavaliauskas: Symbole wolności bałtyckiej 1918–1940. Warszawa: Muzeum Łazienki Królewskie, 2020, s. 49. ISBN 978-83-64178-88-7.
  32. a b Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 19 z 12 grudnia 1929 roku, s. 361.
  33. Decyzja Naczelnika Państwa L. 3625.22 G. M. I. z 1922 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 8, s. 250)

Bibliografia

edytuj