Fess Parker
Fess Parker właśc. Fess Elisha Parker Jr. (ur. 16 sierpnia 1924 w Fort Worth, zm. 18 marca 2010 w Santa Ynez) – amerykański aktor filmowy i telewizyjny.
 Fess Parker (1968) | |
| Imię i nazwisko |
Fess Elisha Parker Jr. |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
16 sierpnia 1924 |
| Data i miejsce śmierci |
18 marca 2010 |
| Zawód |
aktor |
| Współmałżonek |
Marcella Belle Rinehart |
| Lata aktywności |
1950–1973 |
| Strona internetowa | |
Życiorys edytuj
Wczesne lata edytuj
Fess Elisha Parker Junior urodził się w Fort Worth w stanie Teksas w rodzinie urzędnika skarbowego[1]. Dość nietypowe imię odziedziczył po ojcu, a ten z kolei posiadał je na cześć Simeona D. Fessa – republikańskiego polityka ze stanu Ohio[2]. Dzieciństwo spędził na niedużej farmie niedaleko San Angelo. Podczas II wojny światowej wstąpił do marynarki, jednak nie brał bezpośrednio udziału w walkach[3]. Jego aspiracje zostania lotnikiem przekreślił zbyt duży wzrost (198 cm), który później (paradoksalnie) ułatwił mu karierę aktorską. Po demobilizacji w 1946 roku, dzięki pomocowej ustawie Kongresu (G.I. Bill) dla weteranów wojennych, wstąpił na Hardin–Simmons University w Abilene w Teksasie. W 1947 przeniósł się na Uniwersytet Teksański w Austin, który ukończył w 1950 roku z dyplomem historyka. Na studiach zetknął się z aktorstwem i rok później (1951), dzięki wciąż przysługującemu mu grantowi rządu USA, pokusił się o uzyskanie dyplomu magistra z dziedziny historii teatru Uniwersytetu Południowej Kalifornii, do czego ostatecznie nie doszło z powodu rozwijającej kariery aktorskiej[4][5][6].
Kariera aktorska edytuj
Profesjonalny debiut aktorski Parkera miał miejsce w 1950 roku w filmie Harvey w którym użyczył głosu szoferowi Leslie (jego nazwisko nie zostało wymienione w obsadzie). Rok później (1951) debiutował w sztuce teatralnej pt. Mister Roberts opartej na powieści Thomasa Heggena, która okazała się być wielkim broadwayoswskim sukcesem. Partnerował w niej tak znanym gwiazdom kina światowego jak (m.in.) Henry Fonda, Robert Keith, Jocelyn Brando. Przez kolejnych kilka lat występował w filmach znanych reżyserów, niejednokrotnie partnerując gwiazdom światowego formatu. Były to jednak na ogół niezauważalne role drugoplanowe. Sytuacja zmieniła się w 1954 roku, kiedy to aktor związał się z wytwórnią Disneya, przyjmując tytułową rolę w cyklu filmów TV pt. Davy Crockett, opowiadającego o przygodach autentycznej postaci z historii Stanów Zjednoczonych przełomu XVIII i XIX w. Rolę tę powierzył mu sam Walt, zachwycony doskonałymi warunkami fizycznymi Parkera i rolą w One![7]. Emitowany w latach 1954–1955, zaledwie 5-odcinkowy miniserial okazał się być wielkim sukcesem, a samemu Parkerowi zapewnił olbrzymią popularność – „Crockett frenzy” („Crockettomania”) – trwającą przez następne dziesięciolecia[3][7]. Uczynił go „ikoną pokolenia”[8] oraz zapewnił pierwszoplanowe role w kilku produkcjach Disneya w następnych latach[1][5]. W 1958 roku odrzucił propozycję wytwórni zagrania w kolejnym filmie (Tonka), co zakończyło się zerwaniem współpracy z wytwórnią. Przez następnych kilka lat aktor występował gościnnie w różnego rodzaju telewizyjnych show (w których np. śpiewał i grał na gitarze). Kontrakt z wytwórnią Paramount w latach 1958–1962 przyniósł Parkerowi drugoplanowe role w podrzędnych filmach. I chociaż przyszło mu w nich partnerować tak znanym gwiazdom jak Steve McQueen lub James Coburn, pozostawał w swego rodzaju zawodowej próżni. Produkcją wartą wzmianki z tego okresu był jedynie serial TV pt. Mr Smith jedzie do Waszyngtonu – telewizyjna wersja głośnego filmu Franka Capry z 1939 roku pod tym samym tytułem, w którym podobnie jak ponad 20 lat wcześniej James Stewart, Parker odgrywał tytułową rolę prawnika-idealisty[6].
W 1964 roku Parker zagrał tytułową rolę w serialu pt. Daniel Boone i przez kolejnych sześć lat (1964-70) wcielał się w tę autentyczną postać historii Stanów Zjednoczonych przełomu XVIII i XIX w. Podobnie jak w przypadku serialu Davy Crockett, odniósł spektakularny sukces. Kreacja ta była jego największym aktorskim osiągnięciem. Emitowany przez stację NBC serial okazał się być jednym z najlepszych i najbardziej oglądanych produkcji telewizyjnych swoich czasów. Ponownie zapewnił Parkerowi popularność i uznanie, chociaż nie „porwał” już tak widzów jak Davy Crockett dziesięć lat wcześniej[7]. Parker był również współproducentem i reżyserem kilku z jego odcinków[4].
Fess Parker porzucił aktorstwo w wieku 49 lat, po wyemitowaniu pilotażowego odcinka jego autorskiego sitcomu i odmowie dalszej emisji przez sieć CBS. Climb an Angry Mountain był jego ostatnim filmem. Wraz z rodziną osiadł w Santa Barbara, ponieważ jak sam stwierdził, nie chciał aby jego dzieci wychowywały się w atmosferze Hollywood[3].
Biznesmen i polityk edytuj
Po zakończeniu kariery aktorskiej Parker zajął się biznesem i polityką. W tej pierwszej dziedzinie odniósł nawet pewien sukces. Po dziesięciu latach handlu nieruchomościami, w rodzinnej Kalifornii, na kupionych w 1987 roku 714 akrach założył rodzinny interes w branży produkcji win. Prowadzona przez jego dzieci firma, może pochwalić się kilkoma prestiżowymi markami win kalifornijskich, w których promocji wykorzystywane są gadżety bohaterów których kreował Parker w swoich filmach[3][7][9].
Na płaszczyźnie politycznej Parkerowi poszło znacznie gorzej – w 1986 roku jako kandydat republikanów bezskutecznie ubiegał się o mandat do Senatu. Przegrał z urzędującym kandydatem demokratów – Alanem Cranstonem. W owym czasie deklarował się jako zwolennik poglądów politycznych Ronalda Regana z którym przez długie lata pozostawał w przyjacielskich relacjach[3][8].
Śmierć edytuj
Fess Parker zmarł w wieku 85 lat w swoim domu w Santa Ynez z przyczyn naturalnych w otoczeniu rodziny[7].
Życie prywatne edytuj
Od 1960 roku aż do śmierci był żonaty z Marcellą Belle Rinehart (1929–2019), przez 60 lat tworząc z nią udany związek. Jego owocem były dwie córki: Fess Elisha i Ashley Allen oraz jedenaścioro wnucząt i dwoje prawnucząt[9].
Filmografia edytuj
- 1950 – Harvey (głos szeryfa Leslie)
- 1952 – Tropem koniokradów (Jim Randolph)
- 1953 – Człowiek na linie (epizod)
- 1954 – One! (Alan Crotty)
- 1954 – Łowca nagród (kowboj w finale)
- 1954-56 – Disneyland (John „Doc” Grayson/Davy Crockett)
- 1955 – Operacja Saipan (szer. Speedy)
- 1955 – Davy Crockett, król pogranicza (Davy Crockett)
- 1956 – Davy Crockett i Rzeka Piratów (Davy Crockett)
- 1956 – Polowanie na lokomotywę (James Andrews)
- 1956 – Wozy jadą na zachód (John „Doc” Grayson)
- 1957 – Żółte psisko (Jim Coates)
- 1958 – Światło w lesie (Del Hardy)
- 1959 – Człowiek, którego zwano katem (szeryf Weston)
- 1959 – Pechowiec na prerii (Davy Crockett)
- 1962-63 – Pan Smith jedzie do Waszyngtonu (senator Smith)
- 1962 – Piekło jest dla bohaterów (sierż. Pike)
- 1963 – Spotkanie z Alfredem Hitchcockiem (szeryf Wister)
- 1964 – Prawo Burke’a (Herman Sitwell)
- 1964-70 – Daniel Boone (Daniel Boone)
- 1966 – Czarny mustang (Clint Barkley)
Przypisy edytuj
- ↑ a b Strona oficjalnego fanklubu Disneya.
- ↑ Tom Weaver: A Sci-Fi Swarm and Horror Horde: Interviews with 62 Filmmakers. McFarland&Company Inc. Publishers. ISBN 978-0-7864-4658-2.
- ↑ a b c d e Steve Dougherty: He Died as Davy Crockett at the Alamo, but Actor Fess Parker Lives Oh as a California Hotel Baron. [w:] People [on-line]. 1988-01-11. [dostęp 2021-06-27]. (ang.).
- ↑ a b Alan Duke: ‘Daniel Boone’ star Fess Parker dies. [w:] CNN [on-line]. 2010-03-18. [dostęp 2021-06-27]. (ang.).
- ↑ a b Davy Crockett actor Fess Parker dies, aged 85. [w:] BBC News [on-line]. 2010-03-19. [dostęp 2021-06-27]. (pol.).
- ↑ a b Dennis McLellan: Fess Parker dies at 85; actor played Davy Crockett and Daniel Boone on TV. [w:] Los Angeles Times [on-line]. 2010-03-19. [dostęp 2021-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-27)]. (ang.).
- ↑ a b c d e Richard Severo: Fess Parker, Who as Davy Crockett Set Off Coonskin Cap Craze, Dies at 85. [w:] The New York Times [on-line]. 2010-03-19. [dostęp 2021-06-27]. (ang.).
- ↑ a b Jeff Wilson: Fess Parker, TV’s „Davy Crockett”, dies at 85. [w:] boston.com [on-line]. 2010-03-19. [dostęp 2021-06-27]. (ang.).
- ↑ a b Strona domowa aktora.
Bibliografia edytuj
- Ephraim Katz, Ronald Dean Nolen: The Film Encyclopedia. Wyd. 7. New York: Collins Reference, 2012, s. 1131–1132. ISBN 978-0-06-202615-6. (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Fess Parker w bazie IMDb (ang.)
- Fess Parker w bazie Filmweb
- Strona domowa aktora