Filharmonia Narodowa

	Filharmonia Narodowa
	Filharmonia Narodowa
	; Budynek Filharmonii Narodowej w Warszawie
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Adres	ul. Jasna 5
Typ budynku	filharmonia
Styl architektoniczny	socrealizm, dawniej eklektyzm
Architekt	pierwotny – Karol Kozłowski, przebudowa 1955 – Eugeniusz Szparkowski
Rozpoczęcie budowy	1900
Ukończenie budowy	1901
Zniszczono	spłonęła w 1939, zbombardowana w 1944
Odbudowano	1955
	Położenie na mapie Warszawy Warszawa, Filharmonia Narodowa w Warszawie
	Położenie na mapie Polski Warszawa, Filharmonia Narodowa w Warszawie
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Warszawa, Filharmonia Narodowa w Warszawie
	52°14′03″N 21°00′40″E/52,234167 21,011111
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Filharmonia Narodowa – polska instytucja kultury, funkcjonująca w gmachu znajdującym się przy ulicy Jasnej 5 w Warszawie, który został wzniesiony w latach 1900–1901 pod kierunkiem Karola Kozłowskiego, a następnie przebudowany w 1955 przez Eugeniusza Szparkowskiego. Dyrektorem naczelnym jest Wojciech Nowak, a funkcję dyrektora artystycznego sprawuje dyrygent Andrzej Boreyko^[1].

Od 1955 w instytucji organizowany jest Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.

W budynku i przy pomocy FN w Warszawie odbywa się festiwal Warszawska Jesień.

HistoriaEdytuj

Filharmonia Warszawska, 1901

Filharmonia Warszawska, lata 30. XX w.

Gmach Filharmonii Warszawskiej stanął w latach 1900–1901 w kwartale ulic Jasnej, Moniuszki i Sienkiewicza, na terenie ówczesnego centrum finansowego miasta. Uroczysta inauguracja odbyła się 5 listopada 1901, jako soliści wystąpili Ignacy Jan Paderewski, światowej sławy pianista, kompozytor i przyszły mąż stanu, oraz Wiktor Grąbczewski (bas)^[2].

Budynek z lat 1901–1945 wzorowany był na europejskich filharmoniach i operach XIX wieku, przede wszystkim na Operze Paryskiej. Otrzymał bardzo bogaty wystrój eklektyczny, z wpływami neorenesansu i neobaroku europejskiego w nowoczesnej na owe czasy interpretacji.

Fundatorami Filharmonii Warszawskiej byli między innymi właściciel kapitału, bankier baron (tytuł nadany przez Imperatora Rosji) Leopold Julian Kronenberg i pianista Ignacy Jan Paderewski.

Projekt architektoniczny: Karol Kozłowski i Izydor Pianka
Rzeźby na fasadzie: Stanisław R. Lewandowski, Władysław Mazur
Plafon w sali koncertowej: Henryk Siemiradzki

Wśród rzeźb zdobiących fasadę pierwotnego budynku Filharmonii znalazły się postacie Wolfganga Amadeusza Mozarta, Ludwiga van Beethovena, Fryderyka Chopina i Stanisława Moniuszki^[3].

Napaść Niemców na Polskę i związana z tym II wojna światowa przerwała działalność Filharmonii Warszawskiej. Gmach filharmonii został spalony w czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939^[4]. W trakcie walk powstania warszawskiego w 1944 uległ zbombardowaniu i dalszemu znacznemu zniszczeniu.

Wnętrze sali koncertowej Filharmonii Warszawskiej, około 1901 roku

Zarządzeniem Ministra Kultury i Sztuki z 25 października 1949 utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą „Filharmonia Narodowa w Warszawie”^[5].

Nowy, odbudowany budynek koncertowy został otwarty 21 lutego 1955, co połączone zostało z inauguracją V Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina. Tego samego dnia, z okazji inauguracji sezonu w nowej własnej siedzibie, Filharmonia Warszawska została uhonorowana mianem Filharmonii Narodowej.

Budynek FN w Warszawie, odbudowany według projektu Eugeniusza Szparkowskiego i Henryka Białobrzeskiego, utracił swój pierwotny bogato zdobiony wystrój, został zastąpiony stylistyką architektury socrealizmu.

W budynku i przy pomocy FN w Warszawie odbywa się festiwal Warszawska Jesień.

Sala koncertowa Filharmonii Narodowej w Warszawie posiada 1072 miejsca. Sala kameralna dysponuje 378 miejscami.

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii NarodowejEdytuj

Wnętrze sali koncertowej podczas Konkursu Chopinowskiego w 2005

Osobny artykuł: Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej.

Pierwszy koncert w wykonaniu Filharmoników Warszawskich odbył się 5 listopada 1901 w nowo wybudowanym gmachu.

Orkiestra koncertowała z wieloma najsłynniejszymi artystami tamtej doby. Dyrygowali nią m.in.: Edvard Grieg, Siergiej Prokofjew, Siergiej Rachmaninow, Maurice Ravel, Camille Saint-Saëns, Richard Strauss i Igor Strawinski.

SoliściEdytuj

Na estradzie Filharmonii Narodowej w Warszawie wystąpili także soliści tej miary, co: Martha Argerich, Kathleen Battle, Teresa Berganza, Rafał Blechacz, Nelson Freire, Nigel Kennedy, Evgeny Kissin, Midori Gotō, Arturo Benedetti Michelangeli, Shlomo Mintz, Anne-Sophie Mutter, Garrick Ohlsson, Dawid Ojstrach, Murray Perahia, Jean-Pierre Rampal, Światosław Richter, Mstisław Rostropowicz, Henryk Szeryng, Emmanuel Pahud, Ingolf Wunder i Krystian Zimerman.

Wykonawcy gościnniEdytuj

Przed I wojną światową i w okresie międzywojennym XX w. Filharmonia Warszawska stała się głównym ośrodkiem życia muzycznego w zaborze rosyjskim, a potem w Polsce oraz jedną z najbardziej liczących się instytucji muzycznych w Europie. Wystąpili tutaj niemal wszyscy słynni dyrygenci i soliści tamtych czasów, m.in.: Claudio Arrau, Edvard Grieg, Arthur Honegger, Vladimir Horowitz, Bronisław Huberman, Wilhelm Kempff, Otto Klemperer, Siergiej Prokofjew, Siergiej Rachmaninow, Maurice Ravel, Artur Rodziński, Artur Rubinstein, Pablo Sarasate, Richard Strauss.

OrkiestryEdytuj

W sali Filharmonii Narodowej w Warszawie gościnnie występowały najsłynniejsze orkiestry z całego świata, m.in.:

Academy of St. Martin in the Fields (dyrygent: Neville Marriner)
Academy of Ancient Music (Christopher Hogwood)
BBC Symphony Orchestra (Pierre Boulez)
Berliner Philharmoniker (Daniel Barenboim, Simon Rattle)
Chicago Symphony Orchestra (Riccardo Muti)
City of Birmingham Symphony Orchestra (Simon Rattle)
Cleveland Orchestra (George Szell)
Gewandhausorchester Leipzig (Kurt Masur)
Los Angeles Philharmonic Orchestra (Zubin Mehta)
Münchener Philharmoniker (Sergiu Celibidache)
Sankt-Petersburska Akademicka Filharmonia (Jewgienij Mrawiński)
New York Philharmonic (Leonard Bernstein, Lorin Maazel)
Orkiestra Filadelfijska (Eugene Ormandy)
Kammerakademie Potsdam (Trevor Pinnock)

OrganyEdytuj

W 2001 w sali koncertowej stanęły nowe organy, wybudowane przez berlińską firmę organmistrzowską Karl Schuke, Berliner Orgelbau Werkstatt. Instrument muzyczny posiada 3 manuały z pedałem i 71 głosów. Wyposażony jest w mechaniczną trakturę gry i elektryczną trakturę rejestrów.

Inne informacjeEdytuj

Na bocznej ścianie gmachu Filharmonii znajduje się tablica upamiętniająca Emila Młynarskiego^[6].

Zobacz teżEdytuj

Chór Filharmonii Narodowej

PrzypisyEdytuj

↑ Informacja na stronie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowegohttps://www.gov.pl/web/kultura/maestro-andrzej-boreyko-dyrektorem-artystycznym-filharmonii-narodowej [dostęp:22.10.2019]
↑ Filharmonia Narodowa w Warszawie. Culture.pl. [dostęp 2013-02-14].
↑ MariaM. Bychawska MariaM., HenrykH. Schiller HenrykH., 100 lat Filharmonii w Warszawie 1901-2001, 2001, ISBN 83-912670-8-3 .
↑ Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 20.
↑ M.P. z 1949 r. nr 82, poz. 1010.
↑ Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 105. ISBN 83-912463-4-5.

Linki zewnętrzneEdytuj

[1] Informacja na stronie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowegohttps://www.gov.pl/web/kultura/maestro-andrzej-boreyko-dyrektorem-artystycznym-filharmonii-narodowej [dostęp:22.10.2019]

[cult-2] Filharmonia Narodowa w Warszawie. Culture.pl. [dostęp 2013-02-14].

[3] MariaM. Bychawska MariaM., HenrykH. Schiller HenrykH., 100 lat Filharmonii w Warszawie 1901-2001, 2001, ISBN 83-912670-8-3 .

[4] Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 20.

[5] M.P. z 1949 r. nr 82, poz. 1010.

[6] Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 105. ISBN 83-912463-4-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]